การใช้ ‘กระสุนยาง’ เพื่อควบคุมการชุมนุมสาธารณะของตำรวจตกเป็นประเด็นวิพากษ์วิจารณ์อย่างต่อเนื่อง ตลอดทั้งปี 2564 ทั้งการยิงแนวระนาบ (ไม่เล็งส่วนล่าง) ยิงจ่อๆ ระยะประชิด ยิงจากที่สูงลงมา หรือยิงติดกันหลายนัด จนมีผู้ได้รับบาดเจ็บเป็นจำนวนมาก ทั้งผู้ชุมนุม สื่อมวลชน ไปจนถึงประชาชนที่ไม่เกี่ยวข้อง
ที่ผ่านมา ทางตำรวจมักอ้างว่าปฏิบัติตามหลักสากล และการใช้กระสุนยางสามารถยิง ‘ส่วนหนาของร่างกาย’ ได้ ซึ่งแตกต่างจากข้อความในคู่มือการปฏิบัติตาม พ.ร.บ.การชุมนุมสาธารณะ พ.ศ.2558 ที่มีเผยแพร่ในสื่อสังคมออนไลน์ว่า การใช้กระสุนยางให้ยิง ‘ส่วนล่างของร่างกาย’ เท่านั้น ที่สำคัญต้องยิงต่อเป้าหมายที่มีท่าทีคุกคามต่อชีวิตบุคคลอื่น ต้องกำหนดเป้าหมายชัดเจน ไม่ยิงโดยไม่แยกแยะหรือไม่เลือกเป้าหมาย และไม่ใช้การยิงอัตโนมัติ http://rtpstrategy.police.go.th/web2013/wp-content/uploads/2016/10/pdf/LawPublicGatherings_2558.pdf (อยู่ในหน้าที่ 42)
เพื่อคลายข้อสงสัยและให้เกิดความชัดเจนว่า หลักการใช้กระสุนยางของตำรวจเป็นอย่างไรกันแน่ ผู้สื่อข่าวสำนักข่าวออนไลน์ The MATTER จึงใช้สิทธิตามรัฐธรรมนูญและ พ.ร.บ.ข้อมูลข่าวสาร ยื่นขอข้อเอกสารที่เกี่ยวข้องกับ ‘คู่มือ’ ที่ใช้เป็นหลักในการปฏิบัติการควบคุมฝูงชนของตำรวจ โดยเฉพาะการใช้กระสุนยาง และเอกสารอื่นๆ ที่เกี่ยวข้อง รวมถึงจำนวนกระสุนยางที่ใช้ระหว่างปี 2563 – ปัจจุบัน ไปยังผู้บัญชาการตำรวจแห่งชาติ (ผบ.ตร.) ตั้งแต่เดือน ส.ค.2564
กลางเดือน ต.ค.2564 เราก็ได้หนังสือตอบกลับจากสำนักงานตำรวจแห่งชาติ (สตช.) เป็นเอกสารที่ ตช.0007.33/4197 ลงวันที่ 6 ต.ค.2564 ลงนามโดย พล.ต.ต.วีรพัฒน์ ศิวะแพทย์ รองผู้บัญชาการสำนักงานยุทธศาสตร์ตำรวจ ปฏิบัติราชการแทนผู้บัญชาการสำนักงานยุทธศาสตร์ตำรวจ พร้อมกับเอกสาร ‘คู่มือการปฏิบัติงานตาม พ.ร.บ.การชุมนุมสาธารณะ พ.ศ.2558 (ฉบับปรับปรุงปี 2563)’ จำนวน 92 แผ่น ส่วนจำนวนกระสุนยางที่ใช้ มีคำแนะนำให้ไปยื่นขอจากกองบัญชาการตำรวจนครบาล (บช.น.)
เราพยายามเปิดอ่านในคู่มือที่ทาง สตช.ส่งมาให้ว่า ได้กำหนดหลักการใช้กระสุนยางเพื่อคุมฝูงชนที่ออกมาชุมนุมสาธารณะอย่างไรบ้าง แต่ก็หาไม่เจอ ก่อนจะพบว่าเอกสารที่ทาง สตช.ให้มา มีเลขหน้าระหว่าง 53-144 (รวม 92 หน้า) แปลว่าต้องมีบางหน้าขาดหายไป เราจึงไปค้นในเว็บไซต์ของ สตช. และพบคู่มือเดียวกัน มีความหนาทั้งเล่ม 388 หน้าhttps://www.royalthaipolice.go.th/downloads/640218.pdf โดยเมื่อลองใช้ keyword ‘กระสุนยาง’ ค้นหาจะพบว่า มีการพูดถึงคำนี้อยู่ 6 ครั้งในเอกสารดังกล่าว ปรากฎอยู่ในหน้าที่ 42(2 ครั้ง), 49, 193, 195 และ 196 นั่นคือจะไม่อยู่ในเอกสารที่ทาง สตช.ส่งมาให้กับทางผู้สื่อข่าว เพราะให้มาเฉพาะหน้าที่ 53-144
ย้อนไปเรื่องหลักการใช้กระสุนยางเพื่อควบคุมฝูงชนที่เราอยากรู้แต่แรก ในคู่มือฉบับเต็ม (ที่ สตช.ไม่ได้ส่งมาให้) หน้าที่ 42 ระบุว่า “การยิงกระสุนยาง ให้ยิงต่อเป้าหมายที่กระทำการหรือมีท่าทีคุกคามต่อชีวิตบุคคลอื่น รวมทั้งต้องกำหนดเป้าหมายโดยชัดเจน ไม่ยิงโดยไม่แยกแยะหรือไม่เลือกเป้าหมาย ไม่ใช้การยิงอัตโนมัติจะต้องเล็งยิงให้กระสุนยางกระทบส่วนล่างของร่างกายของผู้ที่เป็นเป้าหมาย”
โดยเราพยายามหาคำว่า ‘ส่วนหนาของร่างกาย’ ตามที่ตำรวจบางคนชอบอ้าง แต่ก็ไม่พบ อย่างไรก็ตาม ไม่ต้องเชื่อเรามากนัก ช่วยไปหาในไฟล์ที่เราแนบมาให้ทีว่า เขียนถึงการใช้กระสุนยางของตำรวจไว้อย่างไรบ้าง
ส่วนจำนวนกระสุนยางที่ใช้ทั้งหมด ตั้งแต่ปี 2563 – ปัจจุบัน ผู้สื่อข่าวสำนักข่าวออนไลน์ The MATTER ได้ใข้สิทธิตามรัฐธรรมนูญและ พ.ร.บ.ข้อมูลข่าวสารฯ ยื่นขอจากทาง บช.น. ตามคำแนะนำของ สตช.แล้ว รอติดตามผลกันต่อไป
#Brief #TheMATTER
