รัฐสภาสเปนผ่านร่างกฎหมาย ‘ใช่เท่านั้นคือใช่’ ด้วยคะแนน 205 ต่อ 141 เสียง โดยกฎหมายนี้จะทำให้ความเงียบหรือการนิ่งเฉย ไม่เท่ากับการยินยอมในการมีเพศสัมพันธ์ และยังได้กำหนดรายละเอียดลงไปในกฎหมายถึงพฤติการณ์ของผู้กระทำอย่างละเอียด อาทิ การข่มขืนเป็นกลุ่ม หรือการข่มขืนโดยญาติหรือแฟน
กฎหมายฉบับนี้ถูกผลักดันหลังจากคดีเมื่อปี 2016 หญิงสาวรายหนึ่งถูกรุมข่มขืนด้วยผู้ชาย 5 คนในงานแข่งวิ่งหนีวัวกระทิงในเมืองแพมโพลนา ในประเทศสเปน ซึ่งภาพจากวีดีโอของผู้กระทำรายหนึ่งเผยว่า หญิงสาวรายนั้นหลับตาและไม่มีท่าทีขัดขืน ทำให้ศาลตัดสินว่าชายทั้ง 5 คน มีความผิดฐานทารุณกรรมทางเพศ และถูกศาลตัดสินจำคุก 9 ปี
อย่างไรก็ตาม ประชาชนหลายหมื่นคนได้ลงถนนประท้วงคำตัดสินดังกล่าว ทำให้ต่อมาศาลสูงของสเปนได้นำคดีนี้มาพิจารณาใหม่ และเปลี่ยนคำตัดสินลงโทษชายทั้ง 5 คนในความผิดฐานข่มขืน ทำให้พวกเขาได้รับโทษเพิ่มเป็นคนละ 15 ปี
“มันไม่ใช่กฎหมายของฉัน แต่เป็นกฎหมายเพื่อผู้หญิงทุกคน” เหยื่อจากกรณีรุมข่มขืนครั้งดังกล่าวกล่าวกับสำนักข่าว El País ของสเปน หลังกฎหมายใหม่ฉบับนี้ผ่านสภา
แต่เดิมกฎหมายสเปนกำหนดว่า การข่มขืนจำเป็นต้องมีพฤติกรรมของความรุนแรงและการขืนใจ แต่ภายในกฎหมายใหม่นี้ ทุกพฤติกรรมทางเพศที่กระทำโดยไม่มีความยินยอมที่ชัดเจน อาจมีความผิดฐานข่มขืน อย่างไรก็ตาม กฎหมายนี้ไม่ได้หมายความว่าต้อง ‘พูด’ คำว่า “ใช่/ ได้” เสมอไป แต่กฎหมายเปิดพื้นที่ให้ศาลตีความพฤติกรรมที่สะท้อนความยินยอม โดยจะถูกวินิจฉัยเป็นกรณีไป
กฎหมายนี้ยังกำหนดไว้อย่างชัดเจนว่า ต้องมี “การยินยอมอย่างชัดเจน” ดังนั้น ในกรณีที่ผู้ถูกกระทำหมดสติหรืออยู่ในอาการมึนเมาจากแอลกอฮอล์จนไม่รู้ตัว จะถือว่าคนผู้นั้นไม่สามารถแสดงความยินยอมได้ตามกฎหมาย
กฎหมายนี้ยังได้แบ่งระดับบทลงโทษออกเป็นหลายระดับ ตั้งแต่การปรับ จนถึงการจำคุกสูงสุด 15 ปี และยังได้กำหนดรายละเอียดพฤติการณ์ลงไปอย่างชัดเจน ทั้งกรณีข่มขืนเป็นกลุ่ม, ข่มขืนผู้ทุพพลภาพ, ข่มขืนโดยแฟนหรือญาติ หรือผู้กระทำใช้ยาเสพติดเพื่อมอมเมาเหยื่อก่อนข่มขืน
นี่คือ “ก้าวที่สำคัญมาก” ของกฎหมายคุ้มครองเหยื่อข่มขืนในสเปน ลิซี่ โกเทลล์ อาจารย์ด้านสตรีและเพศศึกษาของมหาวิทยาลัยแอลเบอร์ตา ในแคนาดาให้ความเห็นกับสำนักข่าว The New York Times เธอเสริมว่าความเข้าใจเรื่องการยินยอมเป็นเรื่องส่วนบุคคล และมักถูกตีความโดยประสบการณ์ของผู้กระทำมากเกินไป
อ้างอิง:
https://www.nytimes.com/2022/08/25/world/europe/spain-rape-consent-law.html
