ร่างกายของคุณคือภาพตัดแปะทางพันธุกรรมอันน่าพิศวงที่สุด ทุกเซลล์ของคุณทำงานอย่างมีความหมายภายใต้อิทธิพลของดีเอ็นเอ ที่เปรียบเสมือน “พิมพ์เขียว” หรือรหัสต้นแบบเฉพาะตัวที่ไม่มีทางซ้ำกับใครได้เลย ดีเอ็นเอจึงเป็นเครื่องมือที่ดีที่สุดในการบ่งบอกความเป็นตัวคุณตั้งแต่ศีรษะจรดปลายเท้า และมีเพียงคุณเท่านั้นที่เป็นผู้ครอบครอง
ในหลายทศวรรษที่ผ่านมาวิทยาศาสตร์ได้พิสูจน์แล้วว่าเซลล์ของคุณมีสำเนาดีเอ็นเอตั้งแต่ปฏิสนธิเพื่อเริ่มชีวิตในไข่ จากนั้นมันเติบโตและพวกเราเองก็เป็นข้อมูลที่ “บกพร่อง” จากวิวัฒนาการ เต็มไปด้วยรูพรุนที่ห่างชั้นจากความสมบูรณ์แบบ แต่นั่นเองกลับทำให้เราแตกต่างและโดดเด่นผ่านเรื่องราวที่ถักทอผ่านดีเอ็นเอและเซลล์นับพันล้านเซลล์
ทำไมคุณกินอาหารเหมือนกับเพื่อนคุณแบบคำต่อคำ แต่ร่างกายกลับดูดซึมสารอาหารได้ต่างกัน หรือทำไมคุณเข้าฟิตเนสเพื่อไปรีดไขมันแทบรากเลือด แต่น้ำหนักกลับลดลงน้อยกว่าเพื่อนที่เอาแต่นอนอยู่บ้าน กระทั่งยาแก้ปวดที่คุณกินกลับไม่สามารถหยุดอาการได้ชะงักเหมือนคนอื่นๆเขา ทำให้คนส่วนใหญ่ประสบความยากลำบากในการปรับปรุงหรือปรับเปลี่ยนวิถีชีวิตจากคำแนะนำสำเร็จรูปที่มักไม่เข้ากับคุณ
ดีเอ็นเอจึงเป็นสัจธรรมข้อหนึ่งที่เตือนคุณว่า แม้ทำอะไรเหมือนกัน แต่ผลลัพธ์อาจต่างกันลิบลับ
เมื่อถึงเวลาที่ใครๆก็สามารถรู้ดีเอ็นเอตัวเอง
มนุษย์หาลำดับเบสดีเอ็นเอ (DNA Sequencing) ได้สมบูรณ์เป็นครั้งแรกในปี 2000 แต่ในยุคนั้นการหาลำดับเบสดีเอ็นเอใครสักคนคงเหมือนหลุดมาจากหนังวิทยาศาสตร์ ในยุคเริ่มแรกดีเอ็นเอถูกใช้ประโยชน์ในวงแคบอย่างแวดวงวิจัย ใช้วินิจฉัยทางการแพทย์ หรือใช้ร่วมกับทางกฎหมาย แม้จะไม่ใช่ทุกคนที่จะมีสิทธิรู้ว่าตัวเองมีลำดับเบสดีเอ็นเออย่างไร เพราะปัญหาใหญ่ก็คือ เงิน ซึ่งต้องใช้ค่าใช้จ่ายราว 3 พันล้านบาทเพื่อให้ได้ลำดับดีเอ็นเอเพียง 1 คน
แต่การบุกเบิกนั้นก็เป็นเหมือนรุ่งอรุณของการทำความเข้าใจจีโนมมนุษย์ครั้งสำคัญ
นักวิทยาศาสตร์เริ่มสนใจสำรวจโลกภายในตัวของมนุษย์ จนเข้าสู่ยุค “ไมโครจีโนม” (Microgenome) ที่การปฏิบัติต่อใครสักคนหนึ่งต้องละเอียดเหมือนการตัดสูทให้พอดีตัวผู้สวมใส่ ทั้งอาหารและยาที่มีความแม่นยำสูงในการรักษาโรคเฉพาะบุคคล (Precision Medicine) และสามารถตรวจพบการกลายพันธุ์ของเซลล์ได้แต่เนิ่นๆโดยไม่รอให้เซลล์นั้นกลายเป็นเนื้อร้ายอย่างมะเร็ง หรือโรคที่สามารถส่งต่อทางพันธุกรรมได้
มีรายงานว่าเซลล์สมอง 10 ถึง 40 เปอร์เซ็นต์ มีโอกาสพบความผิดปกติของโครโมโซมที่มีการเพิ่มหรือการขาดโครโมโซมไปจากจำนวนปกติ ดังเช่นในโรค Down Syndrome แม้คุณจะเชื่อว่าตัวเองปกติแค่ไหนก็ตาม
ความสนใจไขความลับดีเอ็นเอ จึงแพร่กระจายไปสู่บุคคลทั่วไปที่ไม่ใช่นักวิทยาศาสตร์ ผนวกกับเทคโนโลยีปัจจุบันที่ทำให้การตรวจดีเอ็นเอมีราคาถูกลงอย่างมาก ความนิยมก่อให้เกิดชุดอุปกรณ์ตรวจดีเอ็นเอในระดับผู้บริโภค Direct-To-Consumer (DTC) ใช้ง่ายไม่ยุ่งยาก มันทำให้เราเรียนรู้เชื้อชาติ ประวัติศาสตร์สาแหรกของครอบครัว และคุณเองมีความเชื่อมโยงกับใครบ้างในถิ่นฐานเดิม
เมื่อก่อนการตรวจนั้นต้องใช้ “เลือด” แต่ความก้าวหน้าปัจจุบันทำให้เราใช้เพียงน้ำลาย เนื้อเยื่อบริเวณกระพุ้งแก้ม หรือเส้นผม ที่สามารถทำได้เองที่บ้านได้ในเวลาไม่นาน จากนั้นส่งตัวอย่างให้หน่วยงานที่รับผิดชอบดูแล
อย่างน้อยที่สุด ข้อมูลจากดีเอ็นเอ ทำให้คุณรู้ข้อมูลทางโภชนาการเฉพาะบุคคลที่นำไปสู่องค์ความรู้ Nutrigenomics หรือโภชนพันธุศาสตร์ เพื่อศึกษา ความสัมพันธ์ระหว่างโภชนาการ สมรรถภาพร่างกาย และพันธุกรรม ซึ่งจะช่วยให้เราค้นพบวิธีที่แต่ละคนตอบสนองต่ออาหารและการออกกำลังกายที่แตกต่างกันไปตามลักษณะพันธุกรรมที่ถูกสร้างขึ้นของพวกเขา ช่วยให้คุณดูแลตัวเองให้มีน้ำหนักสมส่วน ลดความเสี่ยงเรื่องสุขภาพจากการทานอาหาร เพราะพันธุกรรมของคุณส่งผลต่อความไวต่อคาร์โบโฮเดรต ไขมัน คาเฟอีน เกลือ และแอลกอฮอล์ หรือเสี่ยงต่อการอักเสบเรื้อรังอย่างไร และที่สำคัญที่สุดคือ คุณควรเลือกรับประทานอาหารประเภทใด เพื่อสุขภาพที่ยืนยาว
การตรวจดีเอ็นเอจึงทำให้เราสามารถเปลี่ยนวิถีชีวิตให้เข้ากับธรรมชาติชีวภาพของร่างกายคุณ
เหมือนการมานั่งทำความเข้าใจ พิมพ์เขียวของร่างกายใหม่ตั้งแต่ต้น รู้จักยีนที่มีมากกว่า 20,000 ชนิดในร่างกายคุณ ยีน (Gene) ที่มีฟีโนไทป์ชั้นดี แต่ผลของยีนอาจสังเกตไม่ได้ด้วยตาเปล่า เพราะบางยีนไม่ได้แค่เพิ่มกล้ามเนื้อ แต่สามารถเร่งกระบวนการเมตาบอลิซึมและความจุปอด เมื่อประสบอุบัติเหตุยังฟื้นตัวเร็วกว่าด้วย หรือการกลายพันธุ์ของคุณทำให้ไขกระดูกสร้างเม็ดเลือดแดง การขนถ่ายออกซิเจนจึงเป็นไปได้อย่างรวดเร็วและราบรื่นมากกว่าปกติ
เช่น หากคุณพบว่ามียีน ACTN3 ที่สามารถทำให้โปรตีนในเส้นใยกล้ามเนื้อสามารถส่งพลังได้มากขึ้น ก็มีแนวโน้มนี้คุณจะวิ่งได้รวดเร็วโดยธรรมชาติ และกล้ามเนื้อสามารถรักษาตัวได้ดีกว่าหลังอาการบาดเจ็บ
ปัจจุบันวิทยาศาสตร์รู้ว่า มียีน 30 ชนิดที่ทำให้ร่างกายคุณเอาดีในการออกกำลังกาย หรือที่รู้จักกันว่า ‘ยีนนักกีฬา’ อาทิ
- ยีน APOE ทำให้ปอดแข็งแรงและดูดซึมออกซิเจนได้อย่างมีประสิทธิภาพ ซึ่งเป็นหัวใจสำคัญในกีฬาวิ่งและปั่นจักรยาน
- ยีน AMPD1 ทำให้อัตราการเผาพลาญไขมันและกลูโคสสูงขึ้น เปลี่ยนเป็นพลังงานได้มากกว่าเดิม หากคุณต้องการความอึดและทน ยีนนี้คือสิ่งที่คุณต้องการ
- ยีน COL1A1 เส้นเอ็นคุณจะแกร่งและป้องกันการบาดเจ็บข้อต่อจากแรงกระแทก ส่วนใหญ่นักกีฬายิมนาสติกมักได้รับบาดเจ็บจากการฝึกซ้อม ยีนที่ดีนี้จะช่วยทำให้คุณหายเร็วขึ้น
- ยีน ACTN3 ช่วยให้โปรตีนในกล้ามเนื้อเพิ่มขึ้น แต่ละมัดกล้ามจะสามารถส่งพลังมหาศาลเพื่อเป็นประโยชน์ในการเคลื่อนไหวที่ต้องระเบิดพลังเป็นช่วงสั้นๆ อย่างนักวิ่งระยะสั้น และนักทุ่มน้ำหนัก
หรือในมิติของการกินอาหาร หากพบยีน FTO ในร่างกายมักทำให้คุณกินมากกว่าเดิมเมื่อท้องหิว มีสิทธิทำให้คุณอ้วนง่าย วิทยาศาสตร์ค้นพบว่ายีน FTO ที่กลายพันธุ์ในผู้ชาย เป็นยีนที่ทำให้น้ำหนักตัวเพิ่มขึ้น ผู้ชายคนใดที่มียีน FTO กลายพันธุ์จะมีความเสี่ยงที่จะน้ำหนักตัวเพิ่มมากขึ้นร้อยละ 87 เมื่อเทียบกับผู้ที่ไม่มียีน FTO กลายพันธุ์ ยีน FTO โดยปกติแล้วจะไปเพิ่มความรู้สึกอยากกินอาหารที่มีน้ำตาลหรือไขมันสูงอยู่แล้ว แต่เมื่อยีน FTO กลายพันธุ์จะทำให้เกิดความรู้สึกอยากทานอาหารมากขึ้น จนทำให้ทานมากกว่าคนปกติมากถึง 100 แคลอรี่ต่อมื้อ เฉลี่ยแล้วได้รับพลังงานเกินไปมากถึง 2,100 แคลอรี่ต่อสัปดาห์เลยทีเดียว นักวิจัยจึงขนานนามยีนนี้ว่า ยีน Junk Food
การทำความเข้าใจยีนช่วยเปิดประตูความเป็นไปได้ใหม่ๆ ให้กับชีวิต คุณมีทางเลือกในมือมากกว่าเดิมว่าจะทำอย่างไรเพื่อปรับเปลี่ยนชีวิตให้มีประสิทธิภาพที่สุด โดยไม่ต้องลองผิดลองถูกจากบทเรียนของคนอื่นที่ไม่ได้ออกแบบมาเพื่อคุณ ให้พันธุกรรมของตัวคุณเองเป็นผู้บอก เพื่อผลลัพธ์ทางสุขภาพที่ดีที่สุด
อยากรู้ว่าดีเอ็นเอของคุณมีความลับอย่างไร เพิ่มเติมที่ https://mythaidna.com/th/how-it-works
อ้างอิงข้อมูลจาก
ACTN3 Genotype Is Associated with Human Elite Athletic Performance
Gene Mutation In Women Can Cause Weight Gain; Nearly 1/3 Of Women Affected
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC1180686/
