หากใครยังจำได้ เมื่อช่วงปี 2020 ทั่วโลกต่างตื่นเต้นกับโครงการพัฒนาหุ่นยนต์ขนาดเล็กจิ๋วที่สร้างขึ้นจากเซลล์ ‘กบ’ ตัวแรกของโลก ซึ่งล่าสุดนักวิจัยเปิดเผยความคืบหน้าว่าเจ้าหุ่นยนต์ตัวนี้ไม่ได้แค่สามารถทำงานได้ตามโปรแกรมกำหนดเท่านั้น แต่มันยัง ‘จำลองตัวเอง’ หรือเพิ่ม DNA ด้วยตัวเองได้ด้วย
หุ่นยนต์ตัวนี้มีชื่อว่า Xenobots ซึ่งเล่าคร่าวๆ ก่อนว่ามันถูกพัฒนามาจากเซลล์ผิวหนังและเซลล์กล้ามเนื้อหัวใจที่ได้จากเซลล์ต้นกำเนิดของตัวอ่อนกบ อย่างไรก็ตาม แม้ Xenobots จะกำเนิดขึ้นจากจีโนมของกบ แต่มันไม่ได้จะเจริญเติบโตมาเป็นกบ เพราะพิมพ์เขียวที่ได้รับการออกแบบโดยคอมพิวเตอร์ได้จัดการเซลล์เหล่านั้นและมีการกำหนดค่าต่างๆ เพื่อให้มันสามารถทำงานได้ตามคำสั่งที่วางไว้ เช่น เคลื่อนย้าย ผลัก หรือบรรทุกบางสิ่ง
และหากสงสัยว่าหุ่นยนต์ตัวนี้มีเป้าหมายจะนำไปใช้งานในด้านไหน คำตอบคือ ‘ทางการแพทย์’ เพราะมันจะมีขนาดไม่ถึง 1 มิลลิเมตรเท่านั้น มันจึงสามารถเข้าไปดูแลหรือรักษาอาการป่วยใดๆ ในร่างกายมนุษย์ที่เครื่องมือแพทย์ปัจจุบันอาจยังไม่ครอบคลุม
ย้อนกลับมาที่ความสามารถ ‘จำลองตัวเอง’ ซึ่งเป็นพัฒนาการล่าสุดของ Xenobots ด้วยความที่ Joshua Bongard นักวิทยาศาสตร์คอมพิวเตอร์และนักวิทยาการหุ่นยนต์จากมหาวิทยาลัยเวอร์มอนต์อธิบายว่า Xenobots นั้นไม่ใช่หุ่นยนต์แบบดั้งเดิม หรือสิ่งมีชีวิตร้อยเปอร์เซ็นต์ แต่มันเป็น ‘สิ่งมีชีวิตที่ถูกตั้งโปรแกรมเอาไว้’
Bongard และทีมวิจัยจึงเริ่มพัฒนาให้ Xenobots สามารถจำลองตัวเอง โดยบรรจุเซลล์ Xenobots จำนวนหนึ่งลงไปในจานเพาะเชื้อ จากนั้นสังเกตว่า Xenobots กลุ่มนั้นเริ่มเกาะตัวกับเซลล์กบอื่นๆ ที่ลอยอยู่ด้านในของสารละลาย เมื่อเซลล์เหล่านั้นซ้อนประมาณ 50 เซลล์ ก็จะเกิดลูกหลานของสิ่งมีชีวิต Xenobots ซึ่งสามารถเคลื่อนไหวได้ด้วยตัวเอง
สำหรับปรากฏการณ์นี้เรียกว่า ‘spontaneous kinematic self-replication’ ซึ่งเป็นปรากฎการณ์ที่อาจจะเคยได้ยินมาบ้างในวงการเครื่องจักรและแบบจำลองโมเลกุลประเภทอื่น แต่ไม่เคยมีมาก่อนในระบบสิ่งมีชีวิตหลายเซลล์อย่าง Xenobots
อย่างไรก็ตาม นักวิจัยพบว่า แม้ Xenobot จะให้กำเนิดทายาทได้ แต่ลูกหลานของ Xenobot รุ่น 2 นั้นตายอย่างรวดเร็ว หลังนำกลับเข้ากระบวนการจำลองตัวเองซ้ำอีกครั้ง หลังจากนี้นักวิจัยจึงจะใช้ความช่วยเหลือจากปัญญาประดิษฐ์เพื่อสร้างลูกหลาน Xenobot ที่แข็งแกร่งมากขึ้น โดยจะผ่านกระบวนการจำลองตัวเองอีกหลายพันล้านครั้งเพื่อให้ได้การกำหนดค่าที่ใช้งานได้มากที่สุด
แน่นอนว่าหลังจากข่าวนี้ออกมา ก็มีหลายคนที่ออกมาแสดงความกังวลถึงเทคโนโลยีการจำลองตัวเองว่ามันอาจนำไปสู่การผิดจริยธรรมหุ่นยนต์หรือไม่ ซึ่งทีมวิจัยยืนยันว่า การศึกษา Xenobots นั้นมีการควบคุมอย่างดี และได้รับการตรวจสอบด้านจริยธรรมโดยผู้เชี่ยวชาญของรัฐบาลกลางสหรัฐฯ และสถาบันต่างๆ ตลอดเส้นทางการศึกษา
อ้างอิงจาก
https://www.iflscience.com/technology/living-robot-that-can-selfreplicate-created-in-world-first/
https://www.sciencealert.com/world-s-first-self-replicating-living-robots-look-like-pac-man-but-are-much-weirder
#Brief #TheMATTER
