ได้ขึ้นทะเบียนเป็นมรดกภูมิปัญญาทางวัฒนธรรม หรือมรดกทางวัฒนธรรมที่จับต้องไม่ได้ (intangible cultural heritage) แล้ว สำหรับมวยเขมร หรือชื่อทางการ ‘กุน ลโบกาตอร์’ (Kun Lbokator) ภายหลังการอนุมัติขององค์การการศึกษา วิทยาศาสตร์ และวัฒนธรรมแห่งสหประชาชาติ หรือยูเนสโก (UNESCO)
โดยป็นการอนุมัติของที่ประชุมคณะกรรมการระหว่างรัฐบาลว่าด้วยการสงวนรักษามรดกทางวัฒนธรรมที่จับต้องไม่ได้ (Intergovernmental Committee for the Safeguarding of the Intangible Cultural Heritage) ที่กรุงราบัต ประเทศโมร็อกโก เมื่อวันที่ 29 พฤศจิกายนที่ผ่านมา
มวยเขมร จึงกลายมาเป็น 1 ใน 22 มรดกภูมิปัญญาทางวัฒนธรรมของยูเนสโกในปีนี้ ซึ่งประกอบไปด้วยตัวแทนทางวัฒนธรรมจากประเทศต่างๆ อย่างเช่น ขนมปังบาแกตต์ของฝรั่งเศส พิธีชงชาของจีน พิธีเต้นรำฟูริวโอโดริของญี่ปุ่น เทศกาลสัปดาห์อันศักดิ์สิทธิ์ของกัวเตมาลา เครื่องดนตรีอู๊ดของอิหร่าน แน่นอนว่ารวมถึงมวยเขมร และอีกมากมาย
ยูเนสโกได้อธิบายถึงมวยเขมรไว้ว่า เป็นศิลปะการต่อสู้ที่ย้อนกลับไปได้ถึงสมัยจักรวรรดิเขมร (คริสต์ศตวรรษที่ 9-15) มีจุดประสงค์เพื่อพัฒนาความเข้มแข็งทางกายและจิตใจ และวินัยของผู้ฝึก ผ่านเทคนิคการป้องชนิดป้องกันตัว และปรัชญาของสันติวิธี มวยเขมรในฐานะที่เป็นตัวแทนค่านิยมของกัมพูชา จึงถูกนำมาแสดงในพิธีกรรมและงานเทศกาลต่างๆ พร้อมๆ กับศิลปะอื่นๆ ด้วย
ทางด้าน สมเด็จ ฮุน เซน นายกรัฐมนตรีกัมพูชา หนังสือพิมพ์พนมเปญโพสต์ (The Phnom Penh Post) รายงานว่า เขาได้กล่าวชื่นชมความพยายามขึ้นทะเบียนมวยเขมร ทำให้กลายเป็นมรดกภูมิปัญญาทางวัฒนธรรมได้สำเร็จ โดยเฉพาะกระทรวงวัฒนธรรมและวิจิตรศิลป์ ซึ่งได้พยายามดำเนินเรื่องกับยูเนสโกมาตั้งแต่ปี 2551
ในไทยเอง ก็เคยมีความพยายามนำวัฒนธรรมของไทยขึ้นทะเบียนในบัญชีเดียวกันนี้ของยูเนสโกอยู่หลายครั้ง ที่ทำได้สำเร็จคือการขึ้นทะเบียน ‘โขน’ เมื่อปี 2561 ‘นวดแผนไทย’ เมื่อปี 2562 และ ‘รำโนรา’ เมื่อปี 2564 และที่ยังดำเนินการอยู่คือ ‘เทศกาลสงกรานต์’ ซึ่งจะมีการพิจารณาในปีหน้า
ส่วน ‘มวยไทย’ กระทรวงวัฒนธรรมเคยมีความพยายามดำเนินการเพื่อขึ้นทะเบียนกับยูเนสโกมาตั้งแต่ปี 2562 ปีเดียวกับที่นวดแผนไทยได้ขึ้นทะเบียน แต่จากการตรวจสอบฐานข้อมูลของยูเนสโก ก็ยังไม่ปรากฏมวยไทยเป็นมรดกภูมิทางวัฒนธรรมในบัญชีแต่อย่างใด
ขณะที่ในช่วงเดือนเมษายนที่ผ่านมา พล.อ.ประยุทธ์ จันทร์โอชา นายกรัฐมนตรี เปิดเผยว่า จะผลักดัน ‘ข้าวเหนียวมะม่วง’ ให้ได้ขึ้นทะเบียนกับยูเนสโก ภายหลังจากที่ ‘มิลลิ’ หรือ ดนุภา คณาธีรกุล แร็ปเปอร์หญิงวัย 20 ปี ได้ขึ้นแสดงและโชว์รับประทานข้าวเหนียวมะม่วงบนเวที Coachella 2022 ที่แคลิฟอร์เนีย ประเทศสหรัฐฯ
อ้างอิงจาก
