จะเป็นอย่างไร เมื่อการจำนำไม่ได้หยุดอยู่แค่การแลกเงินกับ ‘สิ่งของ’ แต่ต้องแลกมาด้วย ‘iCloud’ ซึ่งเต็มไปด้วยข้อมูลส่วนตัวของเรา!
ถ้าพูดถึง ‘การจำนำ’ ทุกคนก็คงจะคุ้นเคยกันดีอยู่แล้ว และนึกภาพออกว่าคือการส่งมอบสังหาริมทรัพย์ (หรือสิ่งของต่างๆ ซึ่งมักจะเป็นของมีค่า) ให้กับผู้รับจำนำเพื่อใช้เป็นหลักประกันในการกู้ยืมเงิน และเมื่อชำระหนี้ครบ ก็จะสามารถไถ่นำสิ่งของเหล่านั้นกลับมาได้ แต่ถ้าไม่สามารถจ่ายได้ครบทันเวลา ผู้รับจำนำก็จะนำของนั้นไปใช้ หรือขายทอดตลาดได้
แต่ปัจจุบัน การจำนำนั้น ‘ล้ำ’ ไปกว่าเดิม! นั่นคือการจำนำด้วย ‘iCloud’
จำนำ iCloud คืออะไร กระบวนการต้องทำอย่างไรบ้าง
ถ้าการจำนำปกติจะต้องนำสิ่งของไปแลก การจำนำ iCloud อาจจะต่างกันออกไปสักหน่อย โดยผู้กู้เงินจะต้องเป็นผู้ใช้ iPhone หรือ iPad เท่านั้น และใช้อุปกรณ์นั้นของตัวเองเป็นหลักประกัน
แต่ไม่ต้องนำเครื่องไปทิ้งไว้ให้ผู้รับจำนำแต่อย่างใด เพียงแต่ต้องเอาบัญชี iCloud ของผู้รับจำนำมาล็อกอินในเครื่องแทน iCloud ของตัวเอง แต่เจ้าของโทรศัพน์ยังสามารถใช้โทรศัพท์ได้ตามปกติ แต่ถ้าไม่จ่ายเงินตามกำหนดเมื่อไร เครื่องก็จะถูกล็อกจากผู้รับจำนำทันที และไม่สามารถใช้งานใดๆ ได้จนกว่าผู้รับจำนำจะเป็นผู้ปลดล็อกให้เท่านั้น
The MATTER ลองสำรวจขั้นตอนของร้านรับจำนำ iCloud ในเฟซบุ๊กและอินสตาแกรม พบว่ามีร้านจำนวนมากให้เลือกสรร ต่างกันที่ยอดเงินสูงสุดที่ปล่อยกู้ และเงื่อนไขต่างๆ ได้แก่
- รุ่นของ iPhone, iPad สำหรับ iPhone มักจะเปิดรับตั้งแต่ iPhoneX และ iPad มักจะรับ iPad Gen9 เป็นต้นไป
- อายุผู้จำนำ มักจะกำหนดที่ 18 ปีขึ้นไป แต่ก็พบเงื่อนไขอายุที่กำหนด 15 ปี ขึ้นไปอยู่บ้าง
- บางร้านจะกำหนดให้มีการจำนำแบบรายสัปดาห์และรายเดือน แล้วแต่รุ่นโทรศัพท์และเงื่อนไขอื่นๆ เช่น ถ้าโทรศัพท์รุ่นเก่า และผู้จำนำอายุน้อย จะต้องเลือกจำนำรายสัปดาห์เท่านั้น
- บางร้านกำหนดว่าเฟซบุ๊กหรือโซเชียลมีเดียอื่นของผู้จำนำจะต้องมีการเคลื่อนไหวตลอด โดย The MATTER สันนิษฐานว่า เพื่อให้สามารถยืนยันได้ว่ามีตัวตนจริง และใช้ในการประจานหน้าเฟซบุ๊กเพื่อทวงหนี้ กรณีไม่จ่ายเงินตามกำหนด
โดยขั้นตอนการกู้สามารถทำผ่านทางออนไลน์ได้เลย โดยผู้จำนำและผู้รับจำนำไม่ต้องมาเจอหน้ากัน เพียงแค่ผู้จำนำแจ้งรายละเอียด ส่งหลักฐานเป็นบัตรประชาชน นำ iCloud ของร้านไปล็อกอินในเครื่องของตัวเอง และรอรับเงินได้ภายใน 5-10 นาที
การจำนำ iCloud ถูกกฎหมายไหม
จากการสำรวจพบว่า ดอกเบี้ยที่ร้านจำนำ iCloud คิดมักจะอยู่ที่ 20% ต่อเดือน หรือ 25% ต่อสัปดาห์ หรือคิดเป็น 240% และ 1,300% ต่อปี ตามลำดับ
เช่น
- ใช้ iPhone X ขึ้นไป เครื่องเคยผ่านการซ่อม และผู้จำนำมีอายุตั้งแต่ 15 ปีขึ้นไป ร้านกำหนดว่าจะต้องจำนำรายสัปดาห์ เงินต้นจะอยู่ที่ 1,000 บาท และดอกเบี้ย 250 บาท
- ใช้ iPhone 11 ขึ้นไป เครื่องยังไม่เคยซ่อม และผู้จำนำมีอายุตั้งแต่ 20 ปีขึ้นไป สามารถจำนำรายเดือนได้ โดยจะได้เงินต้น 3,000 บาท และดอกเบี้ย 600 บาท
ในขณะที่ประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา 654 ระบุไว้ว่า ห้ามมิให้คิดดอกเบี้ยเกิน 15% ต่อปี ดังนั้นดอกเบี้ยจำนำ iCloud ที่แพงหูฉี่ขนาดนี้จึงขัดต่อกฎหมายอย่างแน่นอน โดยพระราชบัญญัติห้ามเรียกดอกเบี้ยเกินอัตรา พ.ศ.2560 มาตรา 4 หากเรียกดอกเบี้ยเกินอัตราที่กฎหมายกำหนดไว้ จะต้องระวางโทษจำคุกไม่เกิน 2 ปี หรือปรับไม่เกิน 200,000 บาท หรือทั้งจำทั้งปรับ
ผู้จำนำต้องรับความเสี่ยงอะไรบ้าง
ฟังก์ชันหลักของ iCloud คือการจัดเก็บข้อมูลทุกอย่างของเราบนโทรศัพท์ ทั้งข้อมูลส่วนตัว รูปภาพ อีเมล ไฟล์ ไปจนถึงรหัสผ่านของแพลตฟอร์มต่างๆ และรหัสเข้าแอปพลิเคชันธนาคาร ดังนั้นถ้าหากผู้จำนำล็อกอินด้วยบัญชี iCloud แล้วทำสิ่งต่างๆ ผ่านโทรศัพท์ตามปกติ ข้อมูลเหล่านี้ก็อาจไปบันทึกอยู่ใน iCloud และผู้รับจำนำก็อาจเข้าถึงข้อมูลส่วนตัวทั้งหมดได้ ซึ่งข้อมูลอาจรั่วไหลหรือไปตกอยู่ในมือมิจฉาชีพได้ อย่างไรก็ดี มีผู้แนะนำว่าหากไม่ต้องการให้ข้อมูลถูกบันทึกใน iCloud ก็สามารถตั้งค่าปิดการเชื่อมต่อได้
นอกจากนั้น การล็อกอินอุปกรณ์ต่างๆ ด้วยบัญชี iCloud เดียวกัน ยังทำให้ผู้รับจำนำสามารถเข้าถึงพิกัดของผู้จำนำผ่านฟังก์ชัน Find My ได้ ไม่ว่าจะเป็นที่อยู่บ้าน หรือพิกัดสถานที่ที่เดินทางไปล่าสุด จึงมีคนตั้งข้อสังเกตว่าหากผู้รับจำนำต้องการจะทวงหนี้ก็สามารถตามไปทวงถึงที่อยู่ของคนนั้นได้เลย
“ผ่อนครบแล้วแต่ร้านล็อกโทรศัพท์ แล้วไม่ยอมปลดล็อกให้ ทำยังไงดีคะ” ถ้าหากเจอกับผู้รับจำนำทั่วๆ ไป ปัญหาก็คงจบลงเพียงเท่านี้ แต่จากการสำรวจพบว่า มีผู้จำนำจำนวนหนึ่งที่เผชิญปัญหาร้านเรียกเงินเพิ่ม ไม่ยอมปลดล็อกโทรศัพท์ให้
จากกรณีดังกล่าวมีคนทั่วไปเข้ามาแนะนำว่า ควรเจรจากับร้านก่อน หรือแจ้งว่าร้านกำลังทำผิดกฎหมายโดยการเก็บดอกเบี้ยเกินอัตราที่กฎหมายกำหนด ซึ่งผู้จำนำสามารถนำไปแจ้งความดำเนินคดีตามกฎหมายต่อได้ หรือไม่เช่นนั้น ยังมีอีกวิธีที่จะปลดล็อกเองได้ แต่จะต้องมีหลักฐานเป็นใบเสร็จที่ซื้อเครื่องมา และนำหลักฐานว่าเราเป็นเจ้าของเครื่องไปติดต่อกับศูนย์ Apple เพื่อสอบถามวิธีการดำเนินการปลดล็อกต่อไป
‘หนี้เสีย และความจำเป็นในการใช้เงิน’ เหตุผลที่คนยังเลือกจำนำ iCloud
แต่ถึงจะมีความเสี่ยงมากมาย คนก็ยังเลือกวิธีการจำนำ iCloud เมื่อต้องการใช้เงินด่วน เพราะเป็นวิธีที่ง่ายและสะดวก แถมยังสามารถดำเนินการผ่านทางออนไลน์ได้เลย และสำหรับบางคนอาจไม่มีทรัยพ์สินมีค่าอะไรที่จะนำไปจำนำตามปกติได้ การใช้โทรศัพท์ที่มีอยู่แล้วนั้นก็เป็นวิธีที่ง่ายที่สุดที่จะแลกเงินสดมาใช้งานได้
การยอมนำข้อมูลส่วนตัวและต้องเผชิญความเสี่ยงมากมาย เพื่อแลกมาด้วยเงินหลักพันนี้ อาจสะท้อนถึงปัญหา ‘หนี้เสีย’ ของคนไทย ซึ่งข้อมูลจากบริษัทข้อมูลเครดิตแห่งชาติ (เครดิตบูโร) พบว่า ในไตรมาสที่ 1/2557 ข้อมูลหนี้เสียบัตรเครดิตพุ่งกว่า 1 ล้านบัตร คิดเป็นยอดเงินถึง 6.4 หมื่นล้านบาท ซึ่งเพิ่มขึ้นจากปีก่อน 14.6% ซึ่งสำหรับการจำนำ iCloud ก็พบคนจำนวนไม่น้อยที่ออกมาโพสต์ขอวิธีปลดล็อกโทรศัพท์ เพราะไม่สามารถหาเงินมาชำระหนี้ได้เช่นกัน
นอกจากการจำนำ iCloud ปัจจุบันยังปรากฏวิธีการจำนำหรือการหาหลักประกันมากู้เงินที่เราไม่คุ้นเคยกันนักอีกหลายวิธี เช่น การให้ผู้ผู้นำบัตรประชาชนมาเซลฟี่กับร่างเปลือยหรืออวัยวะเพศของตนเอง โดยถ้าไม่จ่ายหนี้ตามกำหนด เจ้าหนี้ก็จะนำภาพไปประจานบนโซเชียลมีเดียของคนคนนั้น
สถานการณ์ที่คนไทยต้องดิ้นรนทุกวิถีทางเพื่อแลกกับการได้เงินมาใช้จ่ายจึงน่าจับตามองว่าจะกระทบต่อวิกฤติทางการเงินของสังคมในภาพรวมด้วยหรือไม่ และจะต้องทำอย่างไรเพื่อให้สภาพคล่องทางการเงินดีขึ้น เพื่อไม่ให้ต้องมีคนยอมเสี่ยงกับการกู้เงินผิดกฎหมายเหล่านี้อีก
