วันที่ 4 ม.ค.2547 เกิดเหตุการณ์คนร้ายบุกปล้นปืนจากกองพันพัฒนาที่ 4 ค่ายกรมหลวงนราธิวาสราชนครินทร์ (ค่ายปิเหล็ง) ใน ต.ปิเหล็ง อ.เจาะไอร้อง จ.นราธิวาส ทำให้มีทหารเสียชีวิต 4 นาย และมีอาวุธปืนหายไป 413 กระบอก โดยปัจจุบันทวงคืนมาได้เพียง 94 กระบอก หรือไม่ถึงหนึ่งในสี่
หลังเหตุการณ์ ‘ปล้นปืน’ รัฐบาลก็ประกาศใช้กฎอัยการศึกในบางพื้นที่ของ 3 จังหวัดชายแดนภาคใต้ ได้แก่ จ.นราธิวาส จ.ยะลา และ จ.ปัตตานี ทำให้หลายคนถือเหตุการณ์นั้นเป็นจุดเริ่มต้นของ ‘ไฟใต้’ ที่มีมาต่อเนื่องจนถึงปัจจุบัน เป็นเวลา 18 ปีเต็ม
เพื่อแก้ไขปัญหาดังกล่าว รัฐบาลยังได้ทุ่มกำลังเจ้าหน้าที่นับหมื่นนายลงมาในพื้นที่ ออกกฎหมายพิเศษอีก 2 ฉบับ เพื่อมาใช้บังคับแทนกฎอัยการศึกในบางพื้นที่และบางช่วงเวลา ได้แก่ พ.ร.ก.ฉุกเฉิน (ออกมาในปี 2548) และ พ.ร.บ.ความมั่นคง (ออกมาในปี 2551) และตั้งงบประมาณเพื่อแก้ไขปัญหานี้ไปแล้วเกินกว่า 3 แสนล้านบาท แต่สถานการณ์ยังไม่มีทีท่าว่าจะยุติลง แม้จะผ่านรัฐบาลมา 7 ชุด ทั้งที่มาจากการเลือกตั้งและรัฐประหาร มีนายกรัฐมนตรีทั้งพลเรือนและทหาร
ข้อมูลจาก Deep South Watch ระบุว่า นับแต่เหตุการณ์ปล้นปืน – เดือน พ.ย.2564 มีเหตุการณ์ความไม่สงบเกิดขึ้น 21,270 ครั้ง เสียชีวิต 7,305 คน และบาดเจ็บอีก 13,563 คน
18 ปี ของไฟใต้ ไม่เพียงความสูญเสียด้านชีวิตและทรัพย์สินเท่านั้น ยังส่งผลกระทบต่อชีวิตของคนในพื้นที่ในมิติต่างๆ ทั้งเกิดความไม่ไว้วางใจขึ้นในชุมชนที่คนซึ่งแตกต่างหลากหลายเคยอยู่ร่วมกันได้, มีคนจำนวนมากย้ายออกจากพื้นที่, เศรษฐกิจซบเซา จน 3 จังหวัดอยู่ในลำดับต้นๆ ของจังหวัดที่ยากจนที่สุดในประเทศ, คนรุ่นใหม่หนีไปหางานทำนอกพื้นที่ ทั้งในไทยและมาเลเซีย
ในอีกทางหนึ่ง กระบวนการยุติธรรมถูกตั้งคำถาม การใช้กฎหมายพิเศษยาวนานเป็นประเด็นที่อยู่ในใจผู้คน มีการเสียชีวิตที่เป็นปริศนาหลายครั้ง เช่น กรณีอับดุลเลาะ อีซอมูซอ งบมหาศาลที่ถูกทุ่มลงมายังไม่เกิดผลงานอย่างเป็นรูปธรรม ซ้ำร้ายยังมีปัจจัยอื่นๆ เข้ามาแทรกซ้อน เช่น ขบวนการยาเสพติด-ค้าของเถื่อน
นับแต่เริ่มต้นมีเปิดเวทีพูดคุยสันติสุข/สันติภาพ ในปี 2556 นักวิชาการกลุ่มหนึ่งก็เริ่มจัดทำ Peace Survey เพื่อสำรวจความคิดเห็นของผู้คนใน 3 จังหวัดต่อการยุติความขัดแย้งนี้ ในผลสำรวจครั้งที่ 6 ที่เพิ่งเปิดเผยช่วงปลายปี 2564 ได้พูดถึงมาตรการที่ควรจะเร่งดำเนินการเพื่อคลี่คลายความขัดแย้ง อาทิ สร้างพื้นที่ปลอดภัยในชุมชน, หลีกเลี่ยงเหตุรุนแรงกับเป้าหมายอ่อน, ป้องกันไม่ให้มีการละเมิดสิทธิมนุษย์, ตั้งคณะกรรมการตรวจสอบข้อเท็จจริง และยกเลิกกฎหมายพิเศษ
เร็วๆ นี้ The MATTER จะมีซีรีส์พิเศษที่ว่าด้วย ‘ชีวิต’ ของผู้คนใน 3 จังหวัดชายแดนภาคใต้ ที่มีมิติอื่นๆ นอกเหนือจากเหตุการณ์ความไม่สงบ โปรดรอติดตาม
อ้างอิงข้อมูลบางส่วนจาก
- https://news.thaipbs.or.th/content/146952
- https://deepsouthwatch.org/th
- https://cscd.psu.ac.th/th/node/342
#Brief #TheMATTER
