ชื่อของนายพล ฟรันซิสโก ฟรังโก เป็นสิ่งที่ชาวสเปนหลายคนยากจะลืมเลือน ในสมัยสงครามกลางเมือง นายพล ฟรังโก ได้เข้าร่วมกับฝ่ายกบฏทำการโค่นล้มรัฐบาล ก่อนที่เขาจะขึ้นมาครองอำนาจ ปกครองประเทศด้วยระบบเผด็จการ
การปกครองของนายพล ฟรังโก ถูกวิจารณ์ว่าปราบปรามผู้เห็นต่างอย่างรุนแรงและหนักหน่วง โดยเฉพาะกับแคว้นกาตาลุนญา จนกลายเป็นบาดแผลหนึ่งที่ถูกฝังไว้ในประวัติศาสตร์สเปนจนถึงวันนี้ ที่ผ่านมาก็มีความพยายามหาวิธี ‘ชำระประวัติศาสตร์’ กันหลายทาง
หนึ่งในนั้นคือข้อเสนอให้ขุดและย้ายหลุมศพของอดีตผู้นำเผด็จการ ออกจากวิหารศักดิ์สิทธิ์ ‘Valle de los Caídos’ (Valley of the Fallen) ที่ตั้งอยู่ กรุงมาดริด แม้จะเป็นแนวคิดที่ถูกผลักดันแล้วหลายครั้ง แต่รอบนี้นายกรัฐมนตรี เปโดร ซานเซส ก็ประกาศตัวว่าต้องสานต่อให้ได้
นายกฯ สเปน มองว่า การมีหลุมศพของฟรังโกอยู่ใน Valley of the Fallen เป็นเหมือนกับสิ่งค้ำยัน ถึงสัญลักษณ์การแบ่งแยกประเทศและไม่ได้เป็นผลดีต่อการสร้างความปรองดอง เพราะมีผู้คนมากมายต้องบาดเจ็บและล้มตายจากนโยบายการปกครองประเทศของเขา
เรื่องนี้มีความเห็นที่ค่อนข้างหลากหลายเหมือนกัน ฝ่ายที่สนับสนุนแนวคิดก็บอกว่าดีแล้ว และถ้าย้ายหลุมศพนายพล ฟรังโก ให้เป็นอยู่เคียงข้างกับภรรยาในอีกสุสานหนึ่งก็น่าจะเหมาะสมกว่า
Nicolas Sanchez-Albornoz หนึ่งในอดีตนักโทษทางการเมืองที่เคยถูกบังคับให้สร้างวิหารนี้ บอกกับ AFP ว่า ระบบประชาธิปไตยของสเปนไม่ควรมองว่าผู้นำเผด็จการคือวีรบุรุษ และเชื่อว่า “ไม่มีประเทศในยุโรปประเทศไหนที่เผด็จการถูกสร้างการรับรู้เท่านี้เลย”
ด้าน Paul Preston นักวิชาการด้านประวัติศาสตร์ มองว่า มันก็เป็นเรื่องน่าสนใจอยู่เหมือนกัน เพราะในเยอรมันหรือในอิตาลี ก็ไม่ได้มีหลุมศพหรืออนุสรณ์สถานที่เชิดชูผู้นำอำนาจนิยมอย่างฮิตเลอร์ และ มุสโสลินี ในระดับที่เข้มข้นเท่ากับที่สเปนมีให้กับนายพล ฟรังโก แต่ถึงอย่างนั้น Preston ก็คิดว่า บรรดาคนเดินทางมาเคารพหลุมศพที่นี่ พวกเขาก็คงเชื่อว่า ฟรังโก เป็นบุคคลที่สร้างคุณประโยชน์ต่อประเทศจริงๆ
ในฝั่งที่คัดค้านแนวคิดนี้ เชื่อว่า การขุดย้ายหลุมฝังศพอาจเป็นสิ่งที่สุดโต่งเกินไป หนึ่งในนั้นเล่าให้กับ The New York Times ฟังว่า การมาเห็นหลุมศพของนายพล ฟรังโก ที่วิหารนี้ มันทำให้เขารู้สึกได้ภาวนาต่อผู้ที่จากไป รวมถึงความปรองดองสมานฉันท์ได้เหมือนกัน ส่วนใครที่ไม่เห็นด้วยกับฟรังโก ก็ไม่จำเป็นต้องมายังสถานที่แห่งนี้ก็ได้
ขณะที่ศาสนจักรในสเปนเองก็ส่งเสียงกังวลออกมา เพราะกลัวว่าแนวคิดนี้อาจสร้างความขัดแย้งที่มากยิ่งขึ้นได้ ทั้งนี้ การขุดหรือย้ายหลุมศพใดๆ ควรจะต้องได้รับคำยินยอมจากสมาชิกในครอบครัวเสียก่อน
แต่ละประเทศมักมีบาดแผลทางประวัติศาสตร์ รวมถึงวิธีการต่างๆ ที่พยายามจัดการกับเรื่องเล่าเหล่านั้นในวิธีที่แตกต่างกันไป กรณีของหลุมศพของอดีตผู้นำเผด็จการ นับเป็นอีกตัวอย่างที่น่าติดตามกันต่อไปว่าบทสรุปจะเป็นอย่างไร
อ้างอิงจาก
https://www.nytimes.com/2018/07/07/world/europe/spain-franco.html
https://www.nytimes.com/1988/02/07/obituaries/carmen-polo-de-franco-widow-of-spanish-dictator-dead-at-87.html
https://www.thelocal.es/20180706/spain-must-not-honour-dictatorship-ex-franco-prisoner
http://catholicherald.co.uk/news/2018/07/01/spanish-church-expresses-concern-at-plan-to-exhume-francos-remains/
https://www.independent.co.uk/travel/europe/general-franco-grave-valley-tourist-holiday-site-fallen-spain-fascist-dictator-spanish-civil-war-a7652841.html
#brief #TheMATTER
