จะแก้ไขปัญหาทุจริตคอร์รัปชั่น ระหว่างรณรงค์สร้างจิตสำนึกให้ผู้มีอำนาจทุกๆ คนเป็นคนดี กับการกดดันให้ภาครัฐเปิดเผยข้อมูลอย่างโปร่งใส เพื่อให้ประชาชนทุกคนได้ช่วยกันตรวจสอบ อะไรจะทำได้ง่ายกว่าและได้ผลมากกว่ากัน?
สมเกียรติ ตั้งกิจวาณิชย์ ประธานสถาบันเพื่อการพัฒนาประเทศไทย (ทีดีอาร์ไอ) เสนอบนเวทีเสวนา ‘ยิ่งเปิดยิ่งโปร่งใส No More Corruption’ ว่า ช่วงหลายปีหลังที่คะแนนดัชนีภาพลักษณ์ความโปร่งใส (Corruption Perception Index – CPI) –ของไทยไม่เพิ่มขึ้นเลย อาจทำให้เราต้องกลับมาทบทวนตัวเองว่า วิธีการที่ใช้แก้ไขปัญหาคอร์รัปชั่นถูกต้องหรือไม่ ซึ่งที่ผ่านมา วิธีการที่ใช้แก้ปัญหามักจะอาศัยอยู่ 3-4 วิธี ที่ต้องทำร่วมกัน ใช้แค่วิธีใดวิธีหนึ่งไม่ได้
1.) ทำตัวเป็นตำรวจ ไล่ปราบปรามจับกุม
2.) ทำตัวเป็นพระ เทศนาให้คนมีจิตสำนึก
3.) ทำตัวเป็นสถาปนิก ออกแบบระบบให้ดี
4.) ให้ประชาชนเข้ามาช่วยเป็นหูเป็นตา
“ผมไม่เชื่อวิธีแบบพระ เพราะกระทั่งพระจริงๆ ก็ยังมีคดี หรือวัดต่างๆ เคยมีงานวิจัยบอกว่า ทำบัญชีไม่ถูกต้องเลย ส่วนวิธีแบบตำรวจ ถ้าจะทำให้ ป.ป.ช.ช่วยลดคดีลงไปได้จริง จะต้องกล้าจับผู้มีตำแหน่งระดับสูง เช่น จีนที่ใช้ปราบเสือและตีแมลงวันไปพร้อมกัน หรือที่เวียดนามที่คะแนน CPI ของเขาเพิ่มเพราะกล้าดำเนินคดีกับบุคคลระดับสูง แต่ดีที่สุดคือทำเป็นสถาปนิก ออกแบบระบบให้ดี ทำให้ราชการเปิดเผยข้อมูลมากขึ้น แล้วประชาชนจะช่วยตรวจสอบเอง” สมเกียรติเสนอ
สมเกียรติยังอ้างถึงสมการคอร์รัปชั่น C=M+D-A โดย C แทนคอร์รัปชั่น M การผูกขาด (monopoly) D การปล่อยให้ใช้ดุลยพินิจ (discretion) และ A ความรับผิดชอบ (accountability) การเปิดเผยข้อมูล ซึ่งยิ่งมีมาก การคอร์รัปชั่นก็จะยิ่งน้อยลง เหมือนอย่างที่ไทยเริ่มทดลองใช้ ‘ข้อตกลงคุณธรรม’ คือเปิดให้บุคคลภายนอกเข้าไปสังเกตการณ์การจัดซื้อจัดจ้างโครงการใหญ่ๆ บางโครงการ ที่พบว่าช่วยประหยัดงบประมาณไปได้มาก
ประธานทีดีอาร์ยังตั้งคำถามทิ้งท้ายไปถึง ป.ป.ช. องค์กรอิสระที่มีหน้าที่แก้ไขปัญหาคอร์รัปชั่นว่า เหตุใดถึงเปลี่ยนหลักเกณฑ์ในการเปิดเผยข้อมูล เช่น บัญชีทรัพย์สินของผู้ดำรงตำแหน่งทางการเมืองจากเดิมเคยเปิดไว้บนเว็บไซต์ตลอดเวลา ทำไมภายหลังถึงเปลี่ยนมาเป็นเปิดเผยเพียง 180 วัน รวมถึงเหตุใดถึงไม่เปิดบัญชีทรัพย์สินในรูปแบบที่สามารถนำไปประมวลผลต่อได้ เช่นเป็นไฟล์ excel แทนที่จะเป็นไฟล์ pdf เหมือนปัจจุบัน
“คนไทยชอบคิดว่าถ้ามีกฎหมายแรงๆ จะช่วยสร้างระบบที่ดี ซึ่งไม่จริงเสมอไป เพราะการสร้างระบบที่ดี คือการทำให้ราชการเปิดเผยข้อมูลให้มากขึ้น ซึ่งเป็นสิ่งที่ไม่ค่อยเกิดขึ้นในไทยมากก่อนต่างหาก” สมเกียรติสรุป
สำหรับเวทีเสวนาดังกล่าว มี พล.ต.อ.วัชรพล ประสารราชกิจ ประธาน ป.ป.ช. สุวณา สุวรรณจูฑะ กรรมการ ป.ป.ช. และวรวิทย์ สุขบุญ เลขาธิการ ป.ป.ช.มาร่วมรับฟังด้วย
#Brief #TheMATTER
