ย้อนไปเมื่อครั้งใส่ชุดนักเรียน หลายคนน่าจะเคยเติมแต่งอะไรเข้าไปนิดหน่อยเพื่อให้รู้สึกมั่นใจมากขึ้น ก็วัยนี้เป็นวัยแห่งการแสดงความเป็นตัวเองนี่นา
ไม่ว่าจะเป็นเด็กนักเรียนในยุคสมัยไหน เราเชื่อว่าทุกคนต้องมีวิธีในการแสดงความเป็นตัวเองเท่าที่พอจะทำได้ภายในกฎนับร้อยข้อของโรงเรียน ไม่ว่าจะเป็นสติ๊กเกอร์บนกระเป๋าของวัยรุ่นยุคทีวีจอแก้ว หวีสับสีแสบของวัยรุ่นยุค Y2K พวงองุ่นของวัยรุ่นยุคมือถือฝาพับ เคสโทรศัพท์หลากสีพร้อมสายคล้องของวัยรุ่นยุคแชตบีบี และกระเป๋าใส่ไอแพดนุ่มฟูของวัยรุ่นยุคแอร์ดรอป
ถ้ามองให้ลึกลงไป สิ่งของเหล่านี้ไม่ใช่เครื่องประดับที่วัยรุ่นจะเอามาอวดกันแล้วเสียการเรียนอย่างที่คุณครูชอบพูด แต่เป็นของที่แสดงถึงความเป็นตัวเอง เมื่อพวกเราแต่งตัวด้วยชุดนักเรียนเหมือนกันหมดต่างหาก
การแสดงความเป็นตัวเองได้อย่างอิสระ จะนำมาสู่ความมั่นใจในตัวเองที่เป็นสิ่งสำคัญที่สุดของเด็กวัยรุ่น มีงานวิจัยชี้ให้เห็นว่า ความมั่นใจในตัวเองมีบทบาทสำคัญในการพัฒนาผลการเรียน เพราะเมื่อนักเรียนมีความมั่นใจในตัวเองมากขึ้น ผลการเรียนของพวกเขาก็จะดีขึ้นตาม ในวิจัยยังกล่าวอีกว่า ทั้งโรงเรียนและผู้ปกครองล้วนมีบทบาทสำคัญในการส่งเสริมความมั่นใจในตัวเองของเด็กนักเรียน
จากสติ๊กเกอร์ติดกระเป๋า สู่สายคาดรองเท้านักเรียนเจ้าหญิง
แต่ตัดมาที่ความเป็นจริงที่เกิดขึ้นในโรงเรียน ไม่ว่านักเรียนจะสรรหาสิ่งใดมาแสดงความเป็นตัวเอง กฎของโรงเรียนก็จะอัพเดตใหม่เพื่อดักทางพวกเขาอยู่เสมอ ตั้งแต่สติ๊กเกอร์ พวงกุญแจ กิ๊บติดผม ที่หนีบเข็มขัด นาฬิกา กระเป๋าเสริม สิ่งที่ถูกห้ามใส่เริ่มเยอะขึ้น จนนักเรียนแทบไม่เหลือพื้นที่อะไรในการแสดงความเป็นตัวเองแล้ว
ความหวังจึงไปตกอยู่ที่ของที่จำเป็นต้องใส่ อย่างกระโปรงนักเรียนที่นำไปแก้ให้เป็นทรงแคบ โบว์ผูกผมสั่งทำพิเศษให้สีและขนาดไม่เหมือนใคร การผูกสายกระเป๋าให้เป็นรูปทรงไม่ซ้ำคนอื่น หรือรองเท้านักเรียนที่มีกิมมิกเล็กน้อย อาจมีส้นที่สูงกว่าปกติ หรือที่เรียกกันว่า ‘รองเท้านักเรียนเจ้าหญิง’ นั่นเอง
รองเท้านักเรียนเจ้าหญิง เป็นรองเท้านักเรียนที่ออกแบบมาให้มีรูปทรงคล้ายรองเท้าเจ้าหญิง มีหัวเรียวแหลมทำให้เท้าดูเรียวสวย พร้อมตัวล็อกรูปหัวใจหรือมีเพชรตกแต่งให้น่ารัก และที่สำคัญคือรองเท้าจะมีส้นขึ้นมานิดหน่อย คล้ายกับรองเท้าที่ใส่กันโรงเรียนบริหารเสน่ห์เจ้าหญิง จากการ์ตูนเรื่อง บาร์บี้กับโรงเรียนแห่งเจ้าหญิง (2011)
แต่ถ้าอยากเสริมความเป็นเจ้าหญิงขึ้นไปอีกขั้น เจ้าของรองเท้าก็อาจจะตกแต่งรองเท้านักเรียนเจ้าหญิงให้เป็นสไตล์ของตัวเอง ด้วยการร้อยลูกปัดและติดลงไปบนสายคาดรองเท้า ไม่ว่าจะเป็นลูกปัดทั่วไป หรือลูกปัดตัวอักษรชื่อของตัวเองก็มี บางคนก็ติดเพชรเพิ่มบนตัวล็อก หรือผูกโบว์ประดับตกแต่งให้น่ารัก
หลายคนชอบรองเท้านักเรียนเจ้าหญิงเพราะว่าทำให้พวกเขารู้สึกเหมือน ‘เป็นเจ้าหญิง’ ที่กำลังจะไปโรงเรียนบริหารเสน่ห์เจ้าหญิง หรือรู้สึก ‘สวย’ เรื่องนี้ไม่ใช่แค่คำพูดตลกขำขันแต่อย่างใด เมื่อมีงานศึกษาของมหาวิทยาลัยในสหราชอาณาจักรเกี่ยวกับการแต่งตัวของนักเรียน ผลการศึกษาพบว่าเมื่อนักเรียนสวมเสื้อยืดซูเปอร์แมน พวกเขาจะประเมินตนเองว่าแข็งแกร่งกว่า ดูดีกว่า และเหนือกว่านักเรียนคนอื่น
งานศึกษานี้ชี้ให้เห็นว่าการแต่งตัวไม่ได้เพียงแค่บ่งบอกความเป็นตัวเองของเราเท่านั้น แต่ตัวเราเองจะเปลี่ยนไปตามสิ่งที่เราสวมใส่ รองเท้านักเรียนเจ้าหญิงก็คงจะไม่ต่างกัน หลายคนน่าจะรู้สึกมั่นใจกว่าที่เคยเป็น และรู้สึกดีกับตัวเองในทุกครั้งที่ก้าวเดิน
ในช่วงก่อนเปิดเทอม หลายคนต่างตกแต่งรองเท้านักเรียนเจ้าหญิงในแบบของตัวเองและนำมาแชร์กันจนเกิดเป็นกระแส ทุกคนอยากตกแต่งแสดงความเป็นตัวเองบ้าง จนถึงกับมีร้านรับทำของตกแต่งรองเท้านักเรียนเจ้าหญิงผุดขึ้นมามากมาย
น้องซ. เป็นนักเรียนวัยมัธยมปลายที่เห็นโอกาสนี้ และเปิดร้านรับทำของตกแต่งรองเท้านักเรียนเจ้าหญิงในราคาเริ่มต้นชิ้นละ 49 บาท เธอบอกกับเราว่าภายในเวลาหนึ่งสัปดาห์ เธอทำรายได้จากการขายของตกแต่งได้ถึง 7,000 บาทเลยทีเดียว ซึ่งเธอภูมิใจมากที่สามารถหาเงินได้ด้วยตัวเองในวัยเพียงเท่านี้
(ภาพจาก ร้านทำของตกแต่ง น้องซ.)
แต่เรื่องก็ไม่ได้ง่ายขนาดนั้น เมื่อครูมองว่าผิดระเบียบ
น้องซ. เจ้าของร้านทำของตกแต่งบอกกับเราว่าการตกแต่งรองเท้านักเรียนนั้นผิดระเบียบแน่นอนอยู่แล้ว ทั้งตัวเองและคนที่ตกแต่งรองเท้านักเรียนก็จะมาโรงเรียนให้เช้าขึ้น เพราะตอนเช้ายังไม่มีการตั้งแถวตรวจระเบียบ
ย้อนกลับไปสมัยที่รองเท้านักเรียนหญิงเริ่มมีกิมมิกขึ้นมาให้เด็กๆ ได้สนุกกับการแต่งตัวไปโรงเรียนมากขึ้น ทั้งตัวล็อกสายรองเท้าที่เรืองแสงได้ หรือตัวล็อกที่เปลี่ยนสีได้ทุกวัน ทุกคนต่างอยากได้มาครอบครอง แต่ไม่นานนัก โรงเรียนก็ยังสามารถออกกฎมาดักได้อยู่ดี ว่าห้ามใส่ตัวล็อกหลากสีสันเหล่านั้น ด้วยเหตุผลที่ว่าพวกมันดู ‘ไม่เรียบร้อย’ และให้นักเรียนถอดตัวล็อกออก
ทางฝั่งนักเรียนก็มีเหตุผลให้ว่ามันก็ไม่ได้เสียหายอะไรกับการมีสีสันบนรองเท้านักเรียนเพียงเล็กน้อย ยังมีข้อดีมากมายเสียอีก ทั้งสนุกกับการแต่งตัว และถ้ารองเท้าของเราเป็นเอกลักษณ์ ก็จำได้ง่าย ไม่ใส่สลับกับใครยามที่ต้องถอดทิ้งไว้หน้าห้องเรียน
ด้วยบริษัทรองเท้าที่ยังออกรองเท้าแบบมีกิมมิกมาอย่างต่อเนื่อง ฝั่งโรงเรียนก็ต้องยอมอนุโลมให้แต่โดยดี รองเท้านักเรียนเลยเป็นสิ่งเดียวที่พอจะมีกิมมิกบ่งบอกตัวตนได้บ้าง รองเท้าแต่ละแบรนด์ก็จะมีจุดเด่นแตกต่างกันไป มีทั้งแบรนด์ที่เน้นตัวล็อกสวยงาม แบรนด์ที่ส้นสูงกว่าใครเขาหน่อย แบรนด์ที่มีพื้นรองเท้าลายตัวการ์ตูน ให้เหล่านักเรียนได้เลือกทรงรองเท้าที่ตัวเองชอบได้ แต่ก็ยังคงเป็นเรื่องน่าเศร้า ที่พวกเขาเหมือนจะมีตัวเลือก แต่ก็ยังมีจำกัดอยู่ดี
(ภาพจาก ร้านทำของตกแต่ง น้องซ.)
เสียงจากเด็กนักเรียน เมื่อได้เป็นตัวเอง ก็มีความมั่นใจมากขึ้น
จากการพูดคุยกับเด็กๆ ที่ชื่นชอบในการตกแต่งรองเท้านักเรียนเจ้าหญิง พวกเขาไม่ได้ต้องการอะไรไปมากกว่าพื้นที่ที่พอจะให้แสดงความเป็นตัวเองได้บ้าง ท่ามกลางกฎนับร้อยข้อที่คนที่เลยวัยมัธยมมานานแล้วอาจจะต้องตกใจ ทั้งโบว์ที่ต้องผูกเองเท่านั้น สายนาฬิกาที่ต้องเป็นสีสุภาพ หนังยางรัดผมที่ต้องเป็นสีดำ กระเป๋าเสริมที่ต้องซื้อของโรงเรียน
“หนูใส่ชุดนักเรียนได้นะคะ หนูมองว่าชุดนักเรียนสวยด้วยซ้ำ แต่อยากให้ตกแต่งอะไรได้บ้างนิดหน่อย” – นักเรียนมัธยมไม่เปิดเผยชื่อ คนที่ 1
“ใส่ชุดนักเรียนก็ได้ค่ะ ขอแค่เพิ่มเติมสิ่งที่เป็นตัวเองลงไปบนเสื้อนักเรียนได้ก็โอเคแล้ว” – นักเรียนมัธยมไม่เปิดเผยชื่อ คนที่ 2
มีนักเรียนหลายคนที่ยังชอบชุดนักเรียนอยู่ แต่ขอเพียงแค่สามารถตกแต่งอะไรบางอย่างบนชุดนักเรียนได้โดยไม่ผิดกฎ ก็แค่อยากจะติดเข็มกลัด ผูกโบว์ ร้อยลูกปัด ตกแต่งเล็กๆ น้อยๆ เท่านั้นเอง
“บางทีกฎมันก็เข้มเกินไป อยากให้คุณครูลองเปิดใจดูค่ะ ยุคนี้ก็ยังมีการบูลลี่อยู่ ความมั่นใจก็ต้องมาก่อนอย่างแรกอยู่แล้ว มีความมั่นใจก็อยากออกจากบ้าน อยากเข้าสังคมมากขึ้นค่ะ” – นักเรียนมัธยมไม่เปิดเผยชื่อ คนที่ 3
“ถึงคุณครูจะบอกว่าเรียบร้อย น่ารักสมวัย แต่ต่างยุคสมัยก็ต่างความคิด เทรนด์ แฟชั่นต้องต่างกันอยู่แล้ว ทุกคนต้องการความมั่นใจค่ะ” – นักเรียนมัธยมไม่เปิดเผยชื่อ คนที่ 4
และนักเรียนต่างพูดเป็นเสียงเดียวกันว่าสิ่งที่สำคัญที่สุดสำหรับพวกเขาคือความมั่นใจ แม้ยุคนี้จะมีการตระหนักรู้เรื่องการกลั่นแกล้งกันในสังคมมากขึ้น แต่ก็ต้องยอมรับว่ามันยังมีหลงเหลืออยู่ โดยเฉพาะการกลั่นแกล้งเรื่องรูปลักษณ์ ความมั่นใจจึงเป็นสิ่งสำคัญ และสิ่งของเล็กๆ น้อยๆ เหล่านี้เองที่ช่วยเสริมความมั่นใจให้พวกเขาได้
แต่กฎของโรงเรียนทำให้พวกเขาทำได้เพียงตกแต่งอะไรเล็กน้อยเท่าที่จะพอทำได้ และต้องยอมกลายเป็น ‘เด็กผิดระเบียบ’ ทั้งที่การตกแต่งรองเท้านักเรียนด้วยลูกปัดเพียงเล็กน้อยก็ไม่ได้ทำให้ใครเสียหาย
ถึงเวลาแล้วหรือยังที่ควรคิดทบทวนอีกที ให้เด็กนักเรียนได้มีพื้นที่ได้แสดงความเป็นตัวเองมากกว่านี้ ไม่ใช่แค่พื้นที่ขนาดไม่กี่ตารางเซนติเมตรบนรองเท้านักเรียน
อ้างอิงข้อมูลจาก
Illustration by Manita Boonyong
