ว่ากันมาเมื่อร่างกายชราภาพ ความทรงจำก็จะค่อยๆ เลือนรางลง แต่สิ่งนี้กลับไม่เกิดขึ้นกับปลาหมึก! งานวิจัยที่ตีพิมพ์ในวารสารวิทยาศาสตร์ระบุว่า ปลาหมึกสามารถจดจำเหตุการณ์สำคัญรวมถึงความทรงจำในวัยเด็กได้แม้อยู่ในวัยชรา
การศึกษาชิ้นนี้ได้รับการตีพิมพ์ใน Proceedings of the Royal Society B: Biological Sciences ซึ่ง อเล็กซานดรา ชาเนล (Alexandra Schnell) ผู้วิจัยเขียนงานวิจัยอธิบายว่า ปลาหมึกสามารถจดจำรายละเอียดการใช้ชีวิตของมันได้ เช่นกินอะไร ที่ไหน และเมื่อไหร่ เพื่อใช้เป็นแนวทางในการตัดสินใจกินอาหารในอนาคต
อเล็กซานดราบอกอีกว่า มันน่าสนใจมากที่ปลาหมึกสามารถรักษาความทรงจำเหล่านี้เอาไว้ได้ แม้จะอยู่ในวันแก่ชรา ขณะที่ความสามารถด้านอื่นๆ เช่นความอยากอาหาร การทำงานของกล้ามเนื้อถดถอยลงตามปกติ
ความสามารถในการหวนนึกถึงความทรงจำในอดีตที่เรียกว่า การจำเหตุการณ์ (episodic memory) ของมนุษย์นั้นเป็นความสามารถที่หายากมากในสิ่งมีชีวิตอื่นๆ นอกจากสัตว์มีกระดูกสันหลัง อย่างนกหรือสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนม ตามปกติมนุษย์และสัตว์อื่นๆ จะค่อยๆ สูญเสียความทรงจำเมื่อมันมีอายุมากขึ้น นักวิจัยจึงสงสัยว่าปลาหมึกที่มีอายุขัยเพียง 2 ปี เผชิญกับปัญหาความจำเสื่อมเช่นเดียวกันหรือไม่
ทีมวิจัยจึงทดสอบกับปลาหมึกวัยรุ่นและปลาหมึกผู้เฒ่าจำนวน 2 โหล โดยครึ่งหนึ่งเป็นปลาหมึกที่มีอายุ 10-12 เดือน ส่วนที่เหลือมีอายุ 22-24 เดือน จากนั้นนักวิจัยทำเครื่องหมายพื้นที่เฉพาะ ในตู้ปลาด้วยสัญลักษณ์สีขาวและดำที่แตกต่างกัน แล้วจึงให้อาหารเป็นก้อนกุ้งแสนอร่อย กับก้อนกุ้งที่แสนจืดชืดในแต่ละจุด
หลังจากให้อาหารติดต่อกันหลายสัปดาห์ ปลาหมึกจะเริ่มเรียนรู้ว่าพวกมันจะได้กินอาหารอร่อยหรือไม่อร่อยได้ที่ไหนและเวลาใด และนักวิจัยสังเกตว่าทั้งปลาหมึกวัยรุ่นและปลาหมึกผู้เฒ่าสามารถจำได้ว่าเหยื่อประเภทไหนจะอยู่จุดไหน และใช้ความทรงจำนั้นค้นหาอาหารที่ชอบในครั้งต่อๆ ไป
อเล็กซานดรากล่าวว่า ปลาหมึก 2 เจเนอร์เรชันมีความสามารถในการจดจำเท่าๆ กัน อันที่จริงปลาหมึกผู้เฒ่าหลายตัวดูจะทำได้ดีกว่าด้วยซ้ำ
หนึ่งในสาเหตุที่ทำให้ปลาหมึกมีความสามารถในการจำจนถึงช่วงสุดท้ายของชีวิต เพราะปลาหมึกไม่มีสมองส่วนฮิปโปแคมปัส ซึ่งเป็นสมองที่เกี่ยวข้องกับความทรงจำ ประกอบกับปลาหมึกเป็นสัตว์ที่จะผสมพันธุ์ในช่วงสุดท้ายของชีวิต ทีมวิจัยจึงคิดว่าความสามารถในการจดจำนี้อาจช่วยให้ปลาหมึกจำว่าพวกมันผสมพันธุ์เมื่อใด ที่ไหน และใครบ้าง เพื่อพยายามเผยแพร่สายพันธุ์ของพวกมันให้กว้างไกล
อย่างไรก็ตาม ความจำของปลาหมึกเองก็มีขีดจำกัดอยู่เหมือนกัน ช่วง 2-3 วันก่อนตาย ความจำและความสามารถในการเรียนรู้ของพวกมันจะลดลงอย่างมาก ซึ่งเป็นสัญญาณว่าวันสุดท้ายในชีวิตกำลังมาถึง
อ้างอิงจาก
https://www.sciencealert.com/elderly-cuttlefish-retain…
https://www.smithsonianmag.com/…/cuttlefish-have…/…
