ทำงานหนักทุกวัน แต่ยังรู้สึกไม่ดีพอสักที แถมสภาพร่างกายก็ย่ำแย่ เรื่องจิตใจไม่ต้องพูดถึง แทบจะถูกทำร้ายเป็นรายวันทั้งจากระบบงาน และความเป็นพิษของผู้คนรอบตัว
ที่เคยบอกกันว่า ทำงานหนักวันนี้ เพื่อไปอยู่สบายในวันหน้า ดูเหมือนจะไกลห่างความจริงขึ้นทุกวัน เพราะสุขภาพจิตและร่างกายที่พังตอนนี้ ไม่ได้ช่วยให้เห็นอนาคตแบบนั้นเลย
วัฒนธรรมการทำงานหนักเกินตัว (Overwork) อาจจะเคยเป็นที่นิยมในคนบางวัย บางกลุ่ม หรือบางยุคสมัย แต่ในเวลานี้วัฒนธรรมดังกล่าวกำลังถูกตั้งคำถามอยู่มากขึ้นเรื่อยๆ ในกลุ่มคนรุ่นใหม่ ที่หันกลับมาเชื่อว่า พวกเราสามารถมีชีวิตที่ดีกว่านี้ได้ และที่ผ่านมามันคือความเหนื่อยที่ไม่คุ้มแลก
บทความจาก BBC เรื่อง “Why do we buy into the ‘cult’ of overwork?” อธิบายถึงเหตุผลที่หลายๆ คนเข้าไปอยู่ในค่านิยมการทำงานหนักๆ จนพร้อมเสียสละทุกอย่างว่า ในแง่หนึ่ง มันคือการแสดง ‘สถานะ’ แบบหนึ่งที่ผูกพันกับ ‘คุณค่า’ ในตัวเอง ที่จะสามารถพาเราไปสู่ความสำเร็จได้
ในอีกแง่หนึ่ง เมื่อการทำงานหนักถูกทำให้กลายเป็น ‘สถานะ’ ของพนักงานไปแล้ว ค่านิยมนี้ก็มักจะทำให้เราต้องตกอยู่ใต้ความโปรดักทีฟอยู่ตลอดเวลา เมื่อมีเวลาว่างต้องหาทางพัฒนาตัวเองอยู่เสมอๆ เพื่อที่จะได้ถูกมองว่าเป็นคนสำคัญของบริษัท
อย่างไรก็ตาม ถึงแม้ว่าการทำงานหนักอาจจะช่วยเพิ่มสถานะให้กับบางคนได้ แต่ผลที่ตามมาเป็นเงาตามตัวก็คือภาวะหมดไฟ (Burnout) แล้วเราก็มักจะตกอยู่ในลูปวนซ้ำที่เริ่มจาก ทำงานหนัก-หมดไฟ-พักผ่อน-ทำงานหนัก-และหมดไฟอีกรอบ จนลืมไปว่า เราไม่ได้เคยได้ออกจากวงจรของวัฒนธรรมนี้เลย
การทำงานหนักเกินไป ไม่ได้แค่ส่งผลแค่จิตใจหรือร่างกายในระดับทั่วไป แต่มันสามารถนำไปสู่ความตายเลยด้วยซ้ำ ยกตัวอย่างกรณีในญี่ปุ่นที่กำลังตั้งคำถามกับวัฒนธรรม Karoshi ที่หมายถึงโรคทำงานหนักจนตาย
บทความจาก Harvard Business Review เคยอธิบายว่า ค่านิยมเช่นนี้มันถือว่าทำร้ายพวกเราทุกคน (The Culture of Overwork Hurts Everyone) ซึ่งหมายถึงตัวบริษัทด้วย เพราะถ้าทุกคนตกอยู่ในวงจรของการหมดไฟอยู่เรื่อยๆ แล้ว มันก็ไม่มีใครได้ประโยชน์จากสิ่งนี้
หนึ่งในทางออกคือ การมองปัญหาในภาพรวมว่า อะไรที่ทำให้คนในองค์กรต้องทำงานหนักมากเกินไป ปัญหาอยู่ที่ไหน โครงสร้างมีปัญหาที่จุดใดบ้าง เพื่อที่นำพาเราทุกคนออกจากวงจรนี้ด้วยกัน
ถึงอย่างนั้น ก็ยังมีอีกหลายเหตุผลที่ทำให้ผู้คนจำนวนไม่น้อย ไม่สามารถออกจากวงจรการทำงานหนักมากเกินไปได้ โดยเฉพาะในเงื่อนไขที่ระบบเศรษฐกิจมีปัญหา ความเหลื่อมล้ำสูง จนบีบให้ทุกคนต้องยอมแลกเพื่อการมีชีวิตอยู่ในวันต่อไป ซึ่งเป็นอีกปัญหาใหญ่ในเชิง ‘ระบบ’
อ้างอิงจาก
https://www.bbc.com/…/20210507-why-we-glorify-the-cult…
https://www.youtube.com/watch?v=jjRWaMCWs44
https://www.wired.co.uk/…/karoshi-japan-overwork-culture
