เช้าวันนี้ มีผู้ใช้งานโซเชียลมีเดียคนหนึ่ง โพสต์ข้อความถึงปัญหาน้ำเสียใน ‘คลองแสนแสบ’ อ้างว่าสมัยอดีตผู้ว่าฯ กทม. “ทำมาดีแล้ว” แต่ตอนนี้ กลับมาส่งกลิ่นเหม็นและน้ำดำ จึงฝากชัชชาติ สิทธิพันธุ์ ผู่ว่าฯ คนปัจจุบัน ที่เพิ่งเข้ารับตำแหน่งเมื่อวันที่ 1 มิ.ย. 2565 “ช่วยแก้ปัญหาให้หน่อย”
สิ่งที่น่าสนใจ จากสเตตัสดังกล่าว (ขอข้ามเรื่องเรื่องสมัยอดีตผู้ว่าฯ กทม. คลองแสนแสบดีขึ้นจริงๆ เหรอไปก่อน) ก็คือตัวผู้ว่าฯ กทม. มีบทบาทและอำนาจในการแก้ไขปัญหานี้มากน้อยเพียงใด?
สำหรับคลองแสนแสบ เป็นคลองขุดสมัยรัชกาลที่ 3 มีความยาวประมาณ 72 กิโลเมตร เริ่มจากสะพานผ่านฟ้าลีลาศไปทางทิศตะวันออกเชื่อมกับคลองบางขนาก ก่อนไหลลงแม่น้ำบางประกง จ.ฉะเชิงเทรา โดยมีระยะทางที่อยู่ในพื้นที่ กทม. ราว 46 กิโลเมตร และมีคลองซอยเป็นสาขา 101 คลอง
ถ้าใครยังจำกันได้ ปลายปี 2564 ที่ประชุมคณะรัฐมนตรี (ครม.) มีมติอนุมัติแผนหลักการพัฒนาฟื้นฟูสภาพแวดล้อมคลองแสนแสบ ว่าด้วยการอนุมัติ 84 โครงการ วงเงินรวม 8.26 หมื่นล้านบาท ในการพัฒนาคลองแสนแสบ ในช่วงสิบปีข้างหน้า โดยในส่วนของการแก้ไขปัญหามลภาวะและคุณภาพน้ำ จะมี 44 โครงการ วงเงินรวม 6.98 หมื่นล้านบาท มีหน่วยงานเกี่ยวข้อง 5 หน่วยงาน ได้แก่ กรมควบคุมมลพิษ กรมโรงงานอุตสาหกรรม กทม. องค์การจัดการน้ำเสีย และ จ.ฉะเชิงเทรา
นอกจากนี้ ทาง Rocket Media Lab เคยทำรายงานสรุปปัญหาน้ำเสียใน กทม. ว่ามีสาเหตุมาจากอะไร ซึ่งไม่ใช่แค่พฤติกรรมหรือจิตสำนึกของผู้คนอย่างที่หลายๆ คนเข้าใจ แต่เป็นเรื่องปัญหาเชิงโครงสร้าง เช่น น้ำที่คน กทม. ใช้ในปัจจุบัน 80% จะกลายเป็นน้ำเสีย ราว 2.11 ล้านลูกบาศก์เมตร/วัน และมีประมาณ 42-43% เท่านั้นที่ผ่านการบำบัดก่อนปล่อยลงสู่แม่น้ำลำคลอง อีกปัญหาคือระบบท่อรวมที่ไม่แยกน้ำฝนกับน้ำทิ้งที่จะถูกส่งไปยังโรงบำบัด จนปริมาณส่วนเกินถูกทิ้งลงคลอง หรือน้ำที่ถูกบำบัดก็ไม่ค่อยมีประสิทธิภาพ เพราะมีน้ำฝนไปเจือปนมากไป ทั้งนี้ ยังไม่รวมถึงปัญหางบประมาณไม่พอทำให้สร้างโรงบำบัดเพิ่มเติมล่าช้า และปัญหาอื่นๆ เช่น ผังเมือง น้ำเสียจากโรงงาน ฯลฯ
สำหรับชัชชาติเอง ใน 214 นโยบายที่ประกาศไว้ในเว็บไซต์ chadchart.com มีนโยบายที่พูดถึงการแก้ไขปัญหาน้ำเสียใน กทม. หลายนโยบาย อาทิ
- ติดตั้งระบบบำบัดน้ำเสียชุมชน https://www.chadchart.com/policy/621a90234e43cd8b4760bcd0/
- ทบทวนแผนก่อสร้างโรงบำบัดน้ำเสียรวมและเชื่อมต่อท่อรวบรวมน้ำเสียที่มีอยู่เดิม https://www.chadchart.com/policy/6227682b4e43cd8b4760bcf3/
คลอง ใน กทม. มีทั้งหมด 1,161 คลอง ความยาวรวมกันประมาณ 2,272 กิโลเมตร แม้คลองแสนแสบจะเป็นคลองที่มีภาพจำว่ามีน้ำเน่าเสียมากที่สุดแห่งหนึ่ง แต่ปัญหาน้ำเสียก็เกิดขึ้นกับคลองอื่นๆ ด้วยเช่นกัน
นับแต่เริ่มมีผู้ว่าฯ กทม. มาในปี 2516 ผู้ว่าฯ เกือบทุกคนเคยเสนอนโยบายแก้ไขปัญหาน้ำเสียในแม่น้ำลำคลองของ กทม. แต่อย่างที่เราไล่เรียงข้อมูลให้อ่านกันข้างต้นว่า ปัญหานี้แก้ไม่ได้ง่ายนัก เพราะเป็นปัญหาเชิงโครงสร้าง และมีหลายหน่วยงานเกี่ยวข้อง แม้ กทม.จะเป็นหนึ่งในหน่วยงานหลัก
น่าสนใจว่า วาระ 4 ปีของผู้ว่าฯ ชัชชาติ จะทำให้คลองใน กทม. (ไม่ใช่แค่คลองแสนแสบ) ดีขึ้นได้มากน้อยเพียงใด
อ้างอิงข้อมูลจาก
https://resolution.soc.go.th/PDF_UPLOAD/2564/P_405304_20.pdf (มติ ครม. เกี่ยวกับการแก้ปัญหาคลองแสนแสบ เมื่อปี 2564)
https://rocketmedialab.co/bkk-polluted-water/ (รายงานของ Rocket Media Lab เกี่ยวกับที่มาที่ไปปัญหาน้ำเสียใน กทม.)
#Brief #TheMATTER
