ในปี 2022 ซึ่งเป็นช่วงเวลาที่พจนานุกรม เมอร์เรียม–เว็บสเตอร์ (Merriam-Webster) บอกว่า เต็มไปด้วยการหลอกลวง ทฤษฎีสมคบคิด และข่าวปลอมมากมาย คำว่า ‘gaslighting’ ก็ได้รับเลือกให้เป็น ‘คำแห่งปี’ (Word of the Year) ของพจนานุกรมฉบับดังกล่าวของปีนี้
เมอร์เรียม–เว็บสเตอร์ ระบุว่า ในปีนี้ มีการค้นหาความหมายของคำว่า ‘gaslighting’ เพิ่มขึ้นสูงถึง 1740% ในขณะที่ผู้คนก็ให้ความสนใจกับคำคำนี้ตลอดทั้งปี
ปีเตอร์ โซโคโลวสกี (Peter Sokolowski) บรรณาธิการใหญ่ของพจนานุกรม ให้สัมภาษณ์กับสำนักข่าว AP ว่า “มันเป็นคำที่มีการใช้งานพุ่งขึ้นอย่างมากในภาษาอังกฤษ โดยเฉพาะในช่วง 4 ปีที่ผ่านมา จนทำให้เป็นที่ประหลาดใจสำหรับผมและพวกเราหลายคนเลยก็ว่าได้”
สำหรับที่มาของคำนี้ มาจากชื่อของละครเวทีในปี 1938 และภาพยนตร์ในปี 1944 ที่ชื่อว่า ‘Gaslight’ ซึ่งในทั้งสองเรื่องนี้ ตัวละครฝ่ายชายกำลังพยายามทำให้ภรรยาของเขาคิดว่าตัวเธอเองเสียสติไปแล้ว ด้วยการบอกว่า ไฟตะเกียงยังสว่างเท่าเดิม ทั้งๆ ที่จริงๆ แล้วหรี่ลง
จึงเป็นที่มาของความหมายแรกที่ เมอร์เรียม–เว็บสเตอร์ ให้นิยามว่า “การชักจูงทางจิตวิทยา ในช่วงระยะเวลายาวนาน ที่ทำให้เหยื่อตั้งคำถามกับความถูกต้องของความคิดตัวเอง การรับรู้ความเป็นจริง หรือความทรงจำ และมักนำไปสู่ความสับสนุน การสูญเสียความมั่นใจและความเชื่อมั่นในตัวเอง ความไม่แน่นอนทางอารมณ์หรือจิตใจ และการต้องพึ่งพิงอีกฝ่ายที่ลงมือ”
แต่ในช่วงหลัง เมอร์เรียม–เว็บสเตอร์ อธิบายว่า คำดังกล่าวก็ถูกนำมาใช้กับความหมายที่เรียบง่ายกว่านั้น กลายเป็นความหมายที่ 2 คือ “การกระทำหรือวิถีปฏิบัติของการหลอกลวงใครบางคนอย่างซึ่งๆ หน้า โดยเฉพาะเพื่อผลประโยชน์ของตัวเอง” ทำให้คำนี้มีความหมายใกล้เคียงกับการหลอกลวงรูปแบบต่างๆ ในสมัยใหม่ เช่น การใช้ข่าวปลอม หรือดีปเฟก (deepfake) เป็นต้น
นอกจาก ‘gaslighting’ ก็ยังมีอีกหลายคำเช่นกัน ที่ เมอร์เรียม–เว็บสเตอร์ เห็นว่ามีคนให้ความสนใจมากในปีนี้ และได้นำมาพิจารณา ประกอบด้วย
- oligarchy (คำที่ใช้เรียกชนชั้นเศรษฐีโดยเฉพาะในรัสเซีย คนให้ความสนใจหลังรัสเซียบุกยูเครน)
- omicron (โอไมครอน)
- codify (ออกกฎหมาย – คนให้ความสนใจหลังศาลสูงสุดสหรัฐฯ พลิกคำตัดสิน คดี Roe v. Wade)
- LGBTQIA
- sentient (มีสติปัญญา – คนให้ความสนใจหลังมีข่าววิศวกร Google ออกมาอ้างว่าพัฒนา AI ที่มีสติปัญญาเหมือนมนุษย์ได้)
- loamy (คำตอบของ Wordle เมื่อวันที่ 29 สิงหาคม ทำให้คนอยากรู้ว่าแปลว่าอะไรกันแน่ จนเข้ามาหาความหมายเพิ่มขึ้นถึง 4.5 ล้านเปอร์เซ็นต์)
- raid (การบุกค้น – คนให้ความสนใจหลัง FBI บุกค้นบ้าน โดนัลด์ ทรัมป์)
- Queen Consort (พระอิสริยยศของสมเด็จพระราชินีคามิลลา)
อ้างอิงจาก
