#แบนสุพรรณพงส์ กลายเป็นประเด็นร้อนของวงการภาพยนตร์ เริ่มต้นจากกาที่คนทำหนังออกมาพูดถึงเกณฑ์คัดเลือกหนังชิงรางวัลภาพยนตร์แห่งชาติสุพรรณหงส์ว่า ไม่เป็นธรรม เอื้อผลประโยชน์กับหนังค่ายใหญ่ และปิดโอกาสหนังไทยนอกกระแส จนมีคนในวงการประกาศถอนตัวจากเวทีประกวดเป็นจำนวนมาก
เกณฑ์ที่กำลังถูกพูดถึงอยู่ คือ เกณฑ์ที่บอกว่า ภาพยนตร์จะผ่านเกณฑ์คัดเลือกชิงรางวัลภาพยนตร์แห่งชาติได้ จะต้องเข้าฉายในโรงภาพยนตร์ครบ 5 ภูมิภาคในไทย (5 จังหวัดใหญ่ทั่วประเทศ ได้แก่ กรุงเทพฯ เชียงใหม่ ชลบุรี นครราชสีมา และนครศรีธรรมราช) และจะต้องมียอดคนดูไม่ต่ำกว่า 50,000 ที่นั่ง จึงจะผ่านการพิจารณา
กระแสวิพากษ์วิจารณ์สุพรรณหงส์เกิดขึ้นหลัง ศราวุธ แก้วน้ำเย็น ผู้ออกแบบงานสร้าง (production designer) ของหนังเรื่อง ‘เวลา’ (Anatomy of Time) เล่าผ่านเฟซบุ๊กส่วนตัวว่า ‘เวลา’ ถูกตัดสิทธิและไม่ผ่านเกณฑ์เข้าชิงรางวัลของสุพรรณหงส์ เพราะเวทีมีเกณฑ์ว่าหนังที่จะเข้ารอบคัดเลือกต้องเข้าฉายในโรงภาพยนตร์ให้ครบ 5 ภูมิภาคของไทย
เกิดอะไรขึ้นกับเวทีสุพรรณหงส์? เพื่อเข้าใจถึงประเด็นที่เกิดขึ้น The MATTER จึงต่อสายคุยกับศราวุธ หนึ่งในทีมผู้สร้างหนังเรื่องเวลา ที่ได้เล่าให้เราเห็นภาพปัญหาของเกณฑ์เวทีประกวดที่สะท้อนลึกถึงปัญหาการผูกขาดในวงการภาพยนตร์ไทย
“เวทีประกาศคัดหนังออกและแจ้งมาทางโปรดิวเซอร์ โดยระบุแค่ว่าหนัง ‘ไม่ผ่านเกณฑ์’ ก็เลยให้โปรดิวเซอร์ไปถามเหตุผลที่ตัดสิทธิ ทางเขาแจ้งมาว่า ปีนี้เปลี่ยนกฎ ซึ่งกฎระบุว่า จะต้องฉายใน 5 ภูมิภาค และต้องมียอดคนดู 50,000 ที่นั่ง กับยอด 8 ล้านบาท จึงจะเข้าเกณฑ์ตัดสิน” คือสิ่งที่ศราวุธบอกกับเรา
เกณฑ์ใหม่ที่เป็นประเด็นนี้ ศราวุธเล่าว่าตนรับรู้เองจากการที่ทีมงานไปสอบถามสาเหตุ พร้อมยืนยันว่า ไม่มีรับรู้เกณฑ์คัดเลือกใหม่นี้ล่วงหน้าเลย อย่างไรก็ดี ยังไม่มีเอกสารยืนยันอย่างเป็นลายลักษณ์อักษรถึงเกณฑ์ข้างต้นจากทางสุพรรณหงส์
เกณฑ์นี้เป็นปัญหากับวงการหนังยังไง? ศราวุธเล่าว่า ภาพยนตร์ค่ายเล็กมักถูกจำกัดรอบโรงฉาย ต้องไปฉายตามโรงหนังแสตนด์อโลนหรือโรงหนังเล็กๆ เพราะโรงหนังใหญ่มักจะมองว่าไม่ทำกำไร ตลอดจนจำกัดโรงและรอบฉาย ดังนั้น เกณฑ์นี้อาจยิ่งทำให้หนังไทยสายทำรางวัล หรือหนังดีๆ ที่ไม่ได้เกิดจากนายทุนหลักลดลงไปอีก
“พอจะทำหนังอินดี้ ก็เข้าชิงรางวัลไม่ได้อีก โรงหนังกับสมาพันธ์สมาคมภาพยนตร์แห่งชาติฮั้วกัน มันต้องได้รอบที่นั่งถึงด้วยถึงจะเข้าเกณฑ์ได้รางวัล”
“สุพรรณหงส์ไม่เหลือความศักดิ์สิทธิ์แล้ว เพราะจะมีแค่หนังไม่กี่ค่ายแล้วที่ได้ที่นั่งเยอะขนาดนั้น เช่น หนังเครือ GDH หนังเครือ Major เท่านั้นเอง เพราะค่ายอื่นก็ไม่มีใครขายได้เท่า แบบนี้เราจะผลิตหนังกันไปทำไม” ศราวุธระบุ
ในแง่หนึ่งศราวุธจึงมองว่า เกณฑ์ที่ระบุว่าต้องฉายทุกภูมิภาคและต้องได้ที่นั่งมากพอ อาจทำให้โรงภาพยนตร์ใหญ่ๆ ในประเทศมีส่วนตัดสินรางวัลกลายๆ ซึ่งเครือโรงภาพยนตร์เจ้าใหญ่ในไทยก็ทำหนังของตัวเอง พร้อมมีที่ฉายของตัวเอง
“มันเป็นธุรกิจผูกขาดจนเกินไป และลามมาถึงกระทั่งการตัดสินรางวัล เราจะยอมกันหรอ อย่าลืมว่ามันก็คือกระแสการเสพสื่อหลักของประเทศนะ” ศราวุธกล่าว
สำหรับค่ายหนังเล็กๆ การได้รางวัลนั้นมีผลกับการทำหนัง ศราวุธอธิบายว่า เมื่อได้รางวัลก็จะสามารถพ่วงรางวัลไปขอทุนต่างประเทศผลิตหนังนอกกระแสต่อไปได้ ดังนั้น เกณฑ์ลักษณะนี้จึงส่งผลกับหนังค่ายเล็ก และอาจทำให้ค่ายเล็กผลิตหนังได้น้อยลง “ค่ายเล็กไม่มีเงินทำอยู่แล้ว หนทางเดียวที่จะมีงานต่อคือมีรางวัล มีคนรู้จักมากขึ้น”
และหากหนังจากค่ายเล็กๆ ยิ่งร่อยหรอลงไปอีก ศราวุธประเมินว่า ประเทศก็จะเหลือแต่หนังจากค่ายใหญ่ ที่อาจนำไปสู่การผูกขาดของสื่อ และการเข้ามาจัดระบบระเบียบชีวิตของประชาชนได้
เมื่อถามว่าต้องการให้รัฐบาลช่วยสนับสนุนอย่างไร ศราวุธตอบทันทีว่า อยากให้เปิดโอกาสให้หนังจากค่ายเล็กได้มีที่ฉายจริงจัง, ให้ลดการเซ็นเซอร์ที่ไร้สาระ, ให้จัดการกับระบบส่วยที่บ่อยครั้งเจ้าหน้าที่มักจะมาเก็บกับกองถ่าย (เขาเล่าว่า เคยถ่ายหนังโลเคชันบนท้องถนน และโดนเจ้าหน้าที่รัฐเรียกเก็บเงินแบบไม่มีใบเสร็จ), และให้เปิดพื้นที่ให้หนังค่ายเล็กได้ไปสู่สายตาตลาดโลกบ้าง
โพสต์ของศราวุธคล้ายกับเป็นชนวนตั้งต้นของการวิพากษ์วิจารณ์เวทีสุพรรณหงส์ เพราะจากนั้นไม่นาน คนวงการหนังจำนวนมากออกมาแสดงจุดยืนต่อเวทีประกวด เช่น หรินทร์ แพทรงไทย นักตัดต่อเจ้าของรางวัลสุพรรณหงส์ ที่โพสต์แฮชแท็ก #แบนสุพรรณหงส์ และเรียกร้องให้คนในวงการไม่ไปมีส่วนร่วมกับงาน เพื่อแสดงออกว่าไม่ยอมรับเกณฑ์คัดเลือกที่เอื้อประโยชน์ให้หนังค่ายใหญ่
ประเด็นนี้ร้อนมาก จนขนาดว่ามีคนวงการหนังประกาศถอนตัวจากการเข้าชิงรางวัลสุพรรณหงส์ด้วย เช่น เต๋อ–นวพล ธำรงรัตนฤทธิ์ ผู้กำกับภาพยนตร์ Fast & Feel Love และ ปิ๊ง–อดิสรณ์ ตรีสิริเกษม ผู้กำกับภาพยนตร์ บุพเพสันนิวาส ๒ ที่ประกาศถอนตัวจากการถูกเสนอชื่อเพื่อชิงรางวัลสุพรรณหงส์ พร้อมอ้างว่าไม่เห็นด้วยกับเงื่อนไขและกติกา
อ้างอิงข้อมูลบางส่วนจาก
https://www.facebook.com/100000956734901/posts/9032252480149887/?mibextid=cr9u03
https://www.facebook.com/photo/?fbid=10223206489612899&set=a.3656116803870
https://twitter.com/jubphitnang/status/1641364692638785536?s=46&t=CkgkAoTBvmvU45l66Uut4g
