ภาวะ ‘การเกิดโดยไม่ผสมพันธุ์ (parthenogenesis)’ เป็นเรื่องที่วงการวิทยาศาสตร์สงสัยและพยายามหาคำตอบ โดยเร็วๆ นี้มีรายงานว่าจระเข้ในสวนสัตว์ ประเทศคอสตาริกาตั้งท้องเองโดยไม่มีการผสมพันธุ์กับเพศตรงข้าม และยังมีรายงานการพบฉลาม, งู, กิ้งก่า, นกที่ตั้งท้องได้เองโดยไม่มีการผสมพันธุ์เช่นกัน
และล่าสุด นักวิทยาศาสตร์ขยับเข้าใกล้คำตอบของคำถามนี้ไปอีกขั้น โดยในงานวิจัยที่ตีพิมพ์ลงวารสารด้านชีววิทยา Current Biology เมื่อปลายเดือนมิถุนายน ทีมนักวิจัยได้ค้นพบรหัสพันธุกรรมชนิดหนึ่งที่กระตุ้นให้แมลงวันหัวทอง หรือแมลงหวี่เพศเมียสามารถตั้งท้องได้เอง โดยไม่ต้องผสมพันธุ์กับแมลงหวี่เพศผู้
ในขั้นตอนการทดลอง ทีมนักวิจัยได้เริ่มต้นจากการตรวจสอบแมลงวันผลไม้สกุล Drosophila mercatorum ซึ่งเคยมีประวัติผสมพันธุ์ได้ด้วยตัวเอง มาเปรียบเทียบกับอีกชนิดที่ไม่มีประวัติ เพื่อดูว่ารหัสพันธุกรรมตัวไหนที่ทำให้แมลงวันสายพันธุ์นี้ผสมพันธุ์ได้เอง
จากการวิเคราะห์และเปรียบเทียบพวกเขาก็พบรหัสพันธุกรรมตัวหนึ่ง และนำรหัสตัวนั้นมาทดลองกับแมลงวันสายพันธุ์ Drosophila melanogaster ซึ่งไม่เคยมีประวัติผสมพันธุ์ได้เอง และหลังจากความผิดพลาดหลายต่อหลายครั้ง พวกเขาก็ทำสำเร็จ 11% ของแมลงวันที่ถูกดัดแปลงพันธุ์กรรมสามารถตั้งท้องได้เองโดยไม่ต้องผสมพันธุ์กับเพศตรงข้าม
ทีมทดลองยอมรับว่าอาจมีความเป็นไปได้ ที่ยังมีรหัสพันธุกรรมตัวอื่นที่ส่งผลให้เกิดภาวะนี้ได้อีก แต่การค้นพบของพวกเขาก็นับเป็นก้าวสำคัญที่ทำให้วงการวิทยาศาสตร์เข้าใจภาวะเกิดโดยไม่ผสมพันธุ์ได้มากขึ้น และอาจนำไปพัฒนาต่อยอดในสัตว์หรือพืชชนิดอื่นได้ในอนาคต
อย่างไรก็ตาม ความสำเร็จของการทดลองนี้ไม่ได้แปลว่าเราจะสามารถสร้างกระบวนการนี้ในมนุษย์ได้เหมือนกับในแมลงหวี่ โดยทีมนักวิจัยระบุว่าการสร้างกระบวนการนี้ในสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนมยังเป็นเรื่องยาก และต้องอาศัยข้อมูลความหลากหลายทางรหัสพันธุกรรมอีกมาก
สำหรับสาเหตุที่ทำให้เกิดภาวนะยังคงเป็นคำถาม แต่ในแวดวงชีววิทยามีทฤษฎีหนึ่งที่เชื่อว่าวิวัฒนาการนี้เกิดขึ้นเพราะสปีชีส์ที่มีความสามารถในการสืบพันธุ์แบบไม่อาศัยเพศ เริ่มตระหนักได้ว่าพวกมันเริ่มมีจำนวนลดน้อยลงและใกล้จะสูญพันธุ์ พวกมันจึงเริ่มภาวะผสมพันธุ์ในตัวเองขึ้น
อ้างอิงจาก:
https://edition.cnn.com/2023/08/03/world/virgin-birth-fruit-fly-first-scn/index.html
https://thematter.co/brief/205487/205487
