เป็นอีกกรณีที่ต้องแจ้งเตือน ไม่ใช่เพื่อให้ตระหนกแต่จะได้ป้องกัน สำหรับกรณีที่มีการเฝ้าระวังโรคพิษสุนัขบ้าในโซนจังหวัดทางภาคใต้ โดยเฉพาะ จ.สงขลา ที่ยังคงตรวจพบผลบวกในสัตว์ต่อเนื่องในรอบ 30 วันย้อนหลัง จึงเป็นที่มาของข้อแนะนำว่าอย่าชะล่าใจ หากถูกสุนัข หรือแมว กัด ข่วน หรือเลียบาดแผล ให้รีบพบแพทย์ทันที
ข้อมูลจาก ระบบสารสนเทศเพื่อเฝ้าระวังโรคพิษสุนัขบ้า เปิดเผยข้อมูลพื้นที่ที่เกิดโรคพิษสุนัขบ้าสูงสุด 30 วันย้อนหลัง (ตั้งแต่ 11 พฤศจิกายน – 11 ธันวาคม) พบผลบวกอันดับหนึ่ง คือ จ.สงขลา จำนวน 7 หัว คิดเป็น 33.33% และ หากดูตัวเลขการตรวจพบในพื้นที่ภาคใต้ ของปี 2566 นี้ พบสัตว์เป็นโรคถึง 59%
แล้วสถานการณ์ของโรคน่ากังวลแค่ไหนแล้ว? The MATTER พูดคุยกับ น.สพ.ณรงค์ เลี้ยงเจริญ ผู้อำนวยการสำนักควบคุม ป้องกัน และบำบัดโรคสัตว์ กรมปศุสัตว์ ถึงสถานการณ์สิ่งที่เกิดขึ้น
โรคพิษสุนัขบ้าคืออะไร
สำหรับ โรคพิษสุนัขบ้านั้น เกิดจากเชื้อไวรัสเรบี่ส์ (Rabies Virus) เป็นโรคติดต่อระหว่างสัตว์สู่คน โดยเฉพาะสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนมที่มีเชื้อพิษสุนัขบ้ากัด ข่วน หรือเลียบริเวณที่มีรอยแผล รอยข่วน หรือน้ำลายของสัตว์ที่มีเชื้อพิษสุนัขบ้าเข้าตา ปาก จมูก สัตว์ที่เป็นตัวนำโรคที่สำคัญ คือ สุนัข แมว และอาจพบในสัตว์อื่นๆ เช่น กระรอก กระแต กระต่าย ชะนี หนู ลิง เป็นต้น
จากระบบรายงานเฝ้าระวังโรค 506 ปี 2561 – 2566 ประเทศไทยพบผู้ป่วย 34 ราย และเสียชีวิตทั้งหมด
ในเขตสุขภาพที่ 12 ข้อมูลปี 2561- 2566 พบผู้ป่วย 6 ราย (ปี 2566 พบ 1 ราย) เสียชีวิตทั้ง 6 ราย เป็นเพศชายทั้งหมด อายุระหว่าง 16 – 65 ปี โดยมีประวัติโดนสุนัขของตนเองและสุนัขไม่มีเจ้าของกัด ผู้เสียชีวิตไม่ฉีดวัคซีนหลังโดนสุนัขกัด
ดังนั้น ประชาชนหากถูกสุนัข แมวกัด ข่วน หรือเลียบาดแผล อย่าชะล่าใจ ควรรีบล้างแผลด้วยน้ำและสบู่ทันทีหลายๆ ครั้ง นานประมาณ 10 นาที และใส่ยาเบตาดีน เพื่อลดการติดเชื้อโรคพิษสุนัขบ้า จากนั้นให้รีบไปพบแพทย์โดยเร็ว เพื่อวินิจฉัยและรับวัคซีนป้องกันโรคพิษสุนัขบ้า หรือประชาชนที่เคยถูกสัตว์เลี้ยงกัดข่วนนานแล้ว โดยเฉพาะในช่วง 1-2 เดือนที่ผ่านมา
ผลต่อเนื่องจากช่วงโควิด-19 ระบาด
น.สพ.ณรงค์ ระบุว่า ช่วงที่เกิดสถานการณ์โรคโควิด-19 บรรดาบริษัทในต่างประเทศ ซึ่งเป็นผู้ผลิตวัคซีนพิษสุนัขบ้าแต่เดิม หันไปผลิตวัคซีนสำหรับโรคระบาดตอนนั้นกันหมด ทำให้ประเทศไทยไม่สามารถจัดซื้อวัคซีนป้องกันโรคพิษสุนัขบ้ามาใช้ได้เพียงพอ ซึ่งสถานการณ์ลักษณะนี้ไม่ได้เกิดขึ้นแค่ประเทศไทย
“ทำให้ช่วงราว 2 ปี ที่ผ่านมา ฉีดวัคซีนพิษสุนัขบ้าได้น้อยมาก จากสถานการณ์ขาดแคลนวัคซีน ทั้งที่จริงๆ แล้วควรฉีดให้ได้ราว 80% ของจำนวนสุนัขและแมว ถึงจะถือว่ามีภูมิคุ้มกันในระดับสูง”
ผลต่อเนื่องที่ตามมา คือ ตั้งแต่ปลายปี 2565 สถานการณ์โรคจึงมีแนวโน้มสูงขึ้น จากปกติอาจพบสัตว์ติดเชื้อไม่เกิน 20 ตัวต่อเดือน กลับเพิ่มสูงขึ้นเป็น 30 ตัวต่อเดือนโดยประมาณ และเพิ่มขึ้นต่อเนื่องตั้งแต่ต้นปี 2566 จนสูงสุดช่วงเดือนมีนาคม พบสัตว์ติดเชื้อมากถึง 40 ตัวต่อเดือน “สถานการณ์นี้จริงๆ คาดการณ์แล้วว่าจะเกิดขึ้น และเป็นไปตามนั้น”
ทำไม จ.อุบลราชธานี และจ.สงขลา ถึงพบการติดเชื้อสูง?
ย้อนไปในปี 2565 จังหวัดที่พบการติดเชื้อสูงเป็นอันดับหนึ่ง คือ จ.ชลบุรี นั่นทำให้เกิดการพุ่งเป้าควบคุมโรคอย่างจริงจัง จนสามารถลดการติดเชื้อได้ลงได้ ในขณะที่ ตัวเลขการติดเชื้อสูงสุด 5 อันดับแรกของปีนี้ คือ อุบลราชธานี สงขลา ชลบุรี ฉะเชิงเทรา และสุรินทร์ ตามลำดับ
น.สพ.ณรงค์ ยอมรับว่า สิ่งที่เกิดขึ้นใน จ.อุบลราชธานี อยู่นอกเหนือจากที่คาดการณ์ไว้ ด้วยตัวเลขการติดเชื้อเพิ่มขึ้นจนเป็นอันดับ 1 ของประเทศ
“ยอมรับว่าเซอร์ไพรส์ เนื่องจากที่อุบลฯ มีการขยายของเมืองขึ้นด้วย จึงมีสุนัขจรจัดอยู่พอสมควร ทำให้เริ่มเจอติดในช่วงต้นปี จึงยิ่งมีการตรวจเชิงลึก สุ่มตรวจให้ได้มากที่สุด ลุยเก็บทุกจุดที่มีความเสี่ยง นั่นเลยยิ่งทำให้ตัวเลขการพบสูงขึ้นตาม”
สำหรับกรณี จ.สงขลา ที่กำลังเป็นที่จับตามองนั้น น.สพ.ณรงค์ ระบุว่า เป็นพื้นที่ซึ่งพบการติดเชื้อต่อเนื่องมาทุกปี ปัจจัยหนึ่งมาจากมีบ่อกำจัดขยะขนาดใหญ่อยู่ในพื้นที่ ส่งผลให้มีปริมาณสุนัขจรจัดจำนวนมาก ซึ่งเจ้าหน้าที่ก็พยายามเข้าไปควบคุมโรคด้วยหลากหลายวิธี เพื่อไม่ให้ซ้ำรอยสิ่งที่เคยเกิดขึ้นใน จ.ชลบุรี ก่อนหน้า
ทั้งนี้ จึงได้มีการเร่งรัดจัดซื้อวัคซีนจนเป็นไปตามเป้าหมาย และเร่งฉีดวัคซีนมาอย่างต่อเนื่อง จนสามารถควบคุมการติดเชื้อให้กลับมาอยู่ราว 20 ตัวต่อเดือนได้ ทำให้มั่นใจว่าตอนนี้สามารถควบคุมสถานการณ์ที่เกิดขึ้นได้
“สำคัญที่สุด คือการมีส่วนร่วมประชาชน โดยผู้เสี้ยงสุนัขและแมวต้องนำสัตว์ของตนเองไปรับวัคซีนป้องกันโรคพิษสุนัขบ้าทุกปี โดยที่หน่วยงานท้องถิ่นจะมีการรณรงค์อยู่ต่อเนื่อง”
ขณะเดียวกัน ผู้เลี้ยงจำเป็นต้องเฝ้าสังเกตสัตว์เลี้ยงอย่างใกล้ชิด “หากสัตว์เลี้ยงของเรากัด ข่วน คนในครอบครัว หรือเพื่อนบ้าน ให้สงสัยไว้ก่อนว่าเป็นโรคพิษสุนัขบ้า ถึงจะแค่เป็นการขีดข่วนเล็กน้อยจากสาเหตุใดก็ตาม ให้ไปพบแพทย์เพื่อทำการวินิจฉัย เพราะหลายกรณีที่เกิดขึ้นมาจากสัตว์เลี้ยงในบ้านเอง”
“เรามั่นใจว่าจะสามารถควบคุมโรคนี้ได้ เพราะปัจจัยเรื่องวัคซีนที่เคยเป็นปัญหาถูกแก้ไขแล้ว ดังนั้นการระดมฉีดวัคซีนที่กำลังทำอยู่จะสามารถควบคุมโรคให้กลับไปอยู่ในสถานะที่พบต่ำกว่า 10 ตัวต่อเดือนได้” น.สพ.ณรงค์ กล่าวทิ้งท้าย
อ้างอิงจาก
