ปกติเวลามีดราม่าอะไรเกิดขึ้น ด้วยแรง ‘อยากรู้อยากเห็น’ อาจทำให้หลายๆ คนโดดไปศึกษาเรื่องราวเหล่านั้น แต่ถึงพลาดไปก็ไม่เสียหายอะไรมาก ยกเว้นจะตกข่าวหรือคุยกับเพื่อนไม่รู้เรื่อง แต่อีกไม่กี่ชั่วโมงถัดไป ก็อาจมีดราม่าใหม่ๆ โผล่ขึ้นมาแทน
แต่ดราม่าเกี่ยวกับการจัดซื้อ Antigen Test Kit หรือ ATK ชุดตรวจโควิด-19 ที่ให้ผลรวดเร็ว อยากให้ทุกคนหันมาศึกษาเรื่องนี้จริงๆ เพราะจะเกี่ยวพัน ‘ชีวิตคนไทย’ จำนวนมาก ไม่ว่าเราจะสนใจเรื่องราวเหล่านี้ หรือไม่ก็ตาม
The MATTER จะพยายามสรุปให้ทุกๆ คนอ่านกันอย่างเข้าใจง่าย และจะได้โฟกัสกันถูกว่า ในการจัดซื้อ ATK จำนวน 8.5 ล้านชุด วงเงินกว่า 600 ล้านบาทนี้ เราต้องจับตาอะไรกันบ้าง และมันเกี่ยวพันกับชีวิตของพวกเราในแง่มุมไหน เหตุใดเราถึงบอกว่านี่คือดราม่าสุดอันตราย
ท่ามกลางวิกฤตโควิด-19 ของเมืองไทย ที่ยังมองไม่เห็นแสงสว่างที่ปลายอุโมงค์เลย
ที่มาที่ไปของเรื่องราวทั้งหมด
1.) วิกฤตโควิด-19 ระลอกปัจจุบัน แพร่ระบาดกันในชุมชนจนหาต้นตอไม่ได้ การลุยตรวจเชิงรุกจึงมีความจำเป็น และหนึ่งในเครื่องมือสำคัญก็คือชุดตรวจเร็ว หรือ Antigen Test Kit – ATK ที่มีเสียงเรียกร้องมายาวนาน แต่กว่ากระทรวงสาธารณสุข (สธ.) จะยอมให้ใช้เครื่องมือนี้ ก็ต้องรอจนถึงเดือน ก.ค.2564 เมื่อตัวเลขผู้ติดเชื้อใหม่รายวันพุ่งขึ้นหลัก 1-2 หมื่นคน ด้วยการตรวจแบบ RT-PCR ที่แม้จะให้ผลแม่นยำ แต่ใช้เวลานาน ที่สำคัญคือทำได้จำกัด เพียงเฉลี่ยวันละ 5-7 หมื่นรายเท่านั้น
2.) หลังจาก อนุทิน ชาญวีรกูล รมว.สาธารณสุข ปลดล็อกให้ใช้ ATK ได้ตั้งแต่วันที่ 13 ก.ค.2564 ทางสำนักงานคณะกรรมการอาหารและยา (อย.) ก็อนุมัติให้ผู้นำเข้า ATK หลายๆ เจ้านำมาวางขายในร้านขายยา
ปัจจุบัน มีชุดตรวจโควิด-19 ที่ให้ผลเร็วแบบ ATK ซึ่งผ่านการรับรองมาตรฐานจาก อย. ให้คนทั่วไปใช้อย่างน้อย 35 ยี่ห้อ
แต่ปัญหาสำคัญของชุดตรวจนี้ คือ ‘ราคา’ ที่ค่อนข้างสูงอยู่ในหลักร้อยบาท ทำให้คนจำนวนไม่น้อยเข้าไม่ถึง
3.) วันที่ 19 ก.ค.2564 ในการประชุมบอร์ด สปสช. จึงมีมติอนุมัติให้จัดซื้อ ATK จำนวน 8.5 ล้านชุด ภายใต้โครงการพิเศษ ตั้งวงเงินงบประมาณไว้ 1,014 ล้านบาท เพื่อนำไป ‘แจกฟรี’ ให้ประชาชนสามารถตรวจเชื้อโควิด-19 ได้ด้วยตัวเอง โดยจัดซื้อผ่าน รพ.ราชวิถีและองค์การเภสัชกรรม (อภ.) อีกที เพราะ สปสช.ไม่สามารถจัดซื้อยา เวชภัณฑ์ และเครื่องมือแพทย์ต่างๆ เองได้ ตามการทักท้วงของสำนักงานการตรวจเงินแผ่นดิน และคำสั่งหัวหน้า คสช.ที่ 41/2560
4.) วันที่ 22 ก.ค.2564 สปสช.ได้ทำหนังสือผ่าน รพ.ราชวิถีไปถึงองค์การเภสัชกรรม ให้ดำเนินการจัดหา ATK ล็อตนี้ด้วยความ ‘เร่งด่วน’ โดยก่อนหน้านั้น ผู้เกี่ยวข้องได้ต่อรองราคาจัดซื้อ ATK ยี่ห้อ STANDARD Q จากเกาหลีใต้ ซึ่งเป็น 1 ใน 2 ยี่ห้อที่องค์การอนามัยโลก (WHO) ให้การรับรอง ให้ลดราคาขายจากชุดละ 160 บาท เหลือ 120 บาท
5.) นพ.เกรียงติศักดิ์ วัชรนุกูลเกียรติ ผอ.โรงพยาบาลมหาราชนครราชสีมา ในฐานะประธานคณะกรรมการต่อรองราคา สปสช. ให้สัมภาษณ์ภายหลังว่า เมื่อแทงหนังสือไปเป็นเรื่องด่วนแล้ว การหาจัดหา ATK ก็น่าจะซื้อแบบ ‘เจาะจง’ ได้ เพราะนี่คือเรื่องด่วน หากใช้วิธีอื่นอาจจะล่าช้า
แต่ปรากฎว่าทางองค์การเภสัชฯ กลับไปใช้วิธี ‘ประกวดราคา’ ตามปกติ โดยอ้างระเบียบการจัดซื้อจัดจ้างของภาครัฐ
ซึ่งผลการประมูลดังกล่าว ได้ก่อให้เกิดคำถามตามมามากมาย
ผลประมูลและข้อสังเกต
6.) การประมูลขาย ATK จำนวน 8.5 ล้านชุดให้กับรัฐ เกิดขึ้นในวันที่ 10 ส.ค.2564 โดยองค์การเภสัชฯ เชิญ 24 บริษัทที่องค์การอาหารและยา (อย.) อนุมัติให้เป็นผู้นำเข้า ATK มาขายในไทยมาร่วมประมูล แต่มีผู้ร่วมยื่นซองประมูล 19 บริษัท
บริษัทที่ชนะประมูลได้แก่ บ.ออสท์แลนด์ แคปปิตอล ผู้นำเข้า ATK จาก บ.Beijing Lepu Medical Technology ของจีน (เรียกสั้นๆ ว่า LEPU) ที่เสนอราคา ‘ต่ำสุด’ คือชุดละ 65 บาท เมื่อรวมภาษีมูลค่าเพิ่มแล้ว จะอยู่ที่ราวชุดละ 70 บาท รวมเป็นเงินทั้งหมดกว่า 600 ล้านบาท
7.) หลังจากองค์การเภสัชฯ เผยแพร่ผลการประมูลจัดหา ATK ผ่านทางช่องทางออนไลน์ ชมรมแพทย์ชนบทก็ออกแถลงการณ์คัดค้านผลการประมูลนี้ทันที โดยระบุว่า ATK ของ LEPU เคยถูกสหรัฐอเมริกาสั่งเก็บสินค้าออกจากตลาด ในเดือน พ.ค.2564 ตามคำสั่งของ FDA หรือ อย.สหรัฐฯ เพราะให้ผลตรวจไม่แม่นยำ
8.) เวลาเดียวกัน ก็มีสื่อมวลชนหลายสำนักไปค้นในคลังข้อมูลธุรกิจของกรมพัฒนาธุรกิจการค้า และพบว่า บ.ออสท์แลนด์ฯ มี ‘งบการเงิน’ ที่แปลกประหลาด คือมีรายได้รวมแค่หลักพัน และขาดทุนติดต่อกัน 3 ปี จะมารับงานสำคัญท่ามกลางวิกฤตโควิด-19 เช่นนี้ ได้จริงหรือ
9.) เสียงวิจารณ์ที่ดังลั่น ทำให้ นพ.เกียรติภูมิ วงษ์รจิต ปลัด สธ. ในฐานะประธานบอร์ดองค์การเภสัชฯ ต้องสั่งชะลอการทำสัญญาออกไปก่อน
10.) วันที่ 13 ส.ค.2564 ตัวแทนจากทั้งองค์การเภสัชฯ และ อย. ร่วมกันตั้งโต๊ะแถลงข่าวถึงกระบวนการประมูล และประสิทธิภาพของ ATK ยี่ห้อ LEPU ที่ชนะการประมูล
นพ.วิฑูรย์ ด่านวิบูลย์ ผอ.องค์การเภสัชฯ ระบุว่าขั้นตอนการประมูลต่างๆ เป็นไปอย่างโปร่งใส มีการแข่งขัน จนได้ผลการประมูลที่ช่วยประหยัดงบได้ถึงกว่า 400 ล้านบาท
นพ.ไพศาล ดั่นคุ้ม เลขาธิการ อย. กล่าวว่า ATK ของ LEPU นอกจากผ่านการรับรองของ อย.ไทย ยังได้รับรองมาตรฐานจากหลายๆ ประเทศในยุโรป และผลการตรวจทางคลินิกโดยคณะแพทยศาสตร์ รพ.รามาธิบดี ได้ผลความไวเท่ากับ 90% มีความจำเพาะ 100% และความไม่จำเพาะเท่ากับ 0% เมื่อเทียบกับ RT-PCR
“ส่วนที่ถูก อย.ของสหรัฐฯ เรียกเก็บ เพราะ LEPU ไม่ได้ไปขึ้นทะเบียน แต่ยังไม่มีรายงานการบาดเจ็บหรือเสียชีวิตจากการใช้งาน” เลขาฯ อย.กล่าว
11.) ชมรมแพทย์ชนบทจึงออกแถลงการณ์ฉบับที่ 2 ท้าให้องค์การเภสัชฯ-อย.-รพ.ราชวิถี และ สธ.เร่งทำสัญญา เพื่อให้ “ความผิดสำเร็จ” จะได้ร่วมกันรับผิดชอบ หากมีความเสียหายเกิดขึ้น
พร้อมกับย้ำเรื่องประสิทธิภาพของ ATK ของ LEPU ว่าอาจมีไม่เพียงพอ โดยอ้างข้อมูลจากวารสาร Virology Journal ที่ศึกษาผู้ใช้ผลิตภัณฑ์ของ LEPU ในปากีสถานกว่า 33,000 คน พบว่า มีความไวน้อยมาก พบ ‘ผลลบเทียม’ หรือ false negative สูงถึง 48% (มีเชื้อเป็นบวก แต่ผลการตรวจเป็นลบ ไม่มีเชื้อ) ซึ่งแตกต่างจากข้อมูลที่ LEPU นำมาเสนอต่อ อย.ไทย ที่มีความไวถึง 90%
นอกจากนี้ ยังตั้งข้อสังเกตเรื่อง ‘ราคา’ จัดซื้อ ATK ยี่ห้อ LEPU ที่ในต่างประเทศหรือในแพล็ตฟอร์มช็อปปิ้งออนไลน์มีราคาขายแค่ 1 เหรียญสหรัฐฯ หรือราว 35 บาทเท่านั้น แต่ไทยกลับจะจัดซื้อในราคา 70 บาท
12.) การออกมาตรวจสอบการจัดซื้อ ATK ยี่ห้อ LEPU อย่างไม่ลดละของชมรมแพทย์ชนบท นำไปสู่การเปิดตัวตัวละครหน้าใหม่ รวมไปถึงการตอบโต้ด้วย ‘คลิปเสียงลับ’
ตัวละครใหม่ คลิปเสียงลับ คอนเน็กชั่นปริศนา
13.) หลังสังคมตั้งคำถามหนักๆ ทั้งต่อตัว ATK สัญชาติจีน และต่อศักยภาพในรับงานจากภาครัฐของตัวบริษัทเอง
บ.ออสท์แลนด์ฯ ก็นัดสื่อมวลชนรับฟังแถลงข่าวผ่าน ZOOM ที่เป็นการเปิดอีก ‘ตัวละคร’ ที่น่าสนใจ คือ บ.World Medical Alliance ที่จะเป็นผู้ลงทุนในโครงการนี้ทั้ง 100% โดยบริษัทนี้อยู่ใต้เครือ บมจ.ณุศาศิริ ผู้ทำธุรกิจอสังหาริมทรัพย์ที่จดทะเบียนในตลาดหลักทรัพย์ไทย ภายใต้ชื่อหุ้น NUSA
14.) ศิริญา เทพเจริญ รองประธานเจ้าหน้าที่บริหารสายงานการตลาด บมจ.ณุศาศิริ และกรรมการบริหาร บ.World Medical Alliance (Thailand) ชี้แจงว่า เหตุที่ร่วมประมูลจัดหา ATK จำนวน 8.5 ล้านชุดให้กับภาครัฐ เพราะอยากให้เปิดประเทศได้ไวๆ ที่เลือกยี่ห้อ LEPU เพราะมีคุณภาพดี มีวางขายใน 24 ประเทศทั่วโลก กรณีที่ อย.ของสหรัฐฯ เรียกเก็บ เพราะลักลอบนำเข้าไปขาย เพราะสหรัฐฯ ไม่ใช่ตลาดที่ LEPU ตั้งใจจะนำไปขายอยู่แล้ว
ส่วนข้อสังเกตเรื่องราคา 35 บาท คือต้นทุนจริง แต่เมื่อจะนำเข้ามาในไทย ต้องรวมค่าเช่าเหมาลำเครื่องบิน ค่าจัดเก็บในอุณหภูมิเหมาะสม ค่ากระจายไปยังจุดต่างๆ กว่าพันจุด และค่าจ้างพนักงาน
“ยืนยันว่าไม่ใช่นอมินีของใคร เพราะณุศาศิริเป็น ‘บริษัทมหาชน’ อยู่ในตลาดหลักทรัพย์ ทำอะไรต้องโปร่งใส” ศิริญากล่าว
15.) การปฏิเสธว่าไม่ใช่นอมินีใครของศิริญา เกิดขึ้นในเวลาใกล้เคียงกับสื่อมวลชนไปพบคอนเน็กชั่นระหว่าง วิษณุ เทพเจริญ ประธานกรรมการ บมจ.ณุศาศิริ ว่าเป็นเพื่อนร่วมหลักสูตร วปอ. ของวิทยาลัยป้องกันราชอาณาจักร (ซึ่งเคยมีงานวิจัยระบุว่าเป็น ‘หลักสูตรคอนเน็กชั่น’ เพราะมักมีบุคคลสำคัญในหลากหลายแวดวงเข้ามาเรียน) ในรุ่นที่ 61 รุ่นเดียวกับอนุทิน รมว.สาธารณสุข
แถมก่อนเปิดซองประมูลเพียง 1 วัน เพื่อนร่วมรุ่น วปอ. รุ่นที่ 61 ก็เพิ่งนำ ATK ยี่ห้อ LEPU จำนวน 6,461 ชิ้น ไปมอบให้กับอนุทิน ถึงกระทรวงสาธารณสุข
16.) แต่อนุทินก็ออกมาชี้แจงว่า วปอ.รุ่น 61 มีเพื่อนร่วมรุ่น 300 คน ซึ่งตนเป็นประธานรุ่น การช่วยเหลือเกื้อกูลกัน ถ้าหากเขาประมูลราคาสูงสุด แต่ชนะ อันนี้ถือว่าแปลก แต่นี่เขามาราคาต่ำสุด และทุกอย่างเป็นไปตามระเบียบ ยืนยันว่าจะรักษาประโยชน์ประชาชนให้มากที่สุด
17.) คู่ขนานกันมีการเปิดคลิปเสียงบทสนทนาลับทางโทรศัพท์ความยาว 1 นาที 55 วินาที ระหว่างคนชื่อ ‘อารักษ์’ ซึ่งสื่อที่นำมาเปิดเผยอ้างว่าเป็น บิ๊ก รพ.ดัง กับ ‘นพ.วิฑูรย์’ ผอ.องค์การเภสัชฯ ที่เนื้อหาโดยสรุป อารักษ์พยายามจี้ให้ ผอ.องค์การเภสัชฯ เร่งจัดหา ATK โดยอย่าไปลดสเปกมาก และ “หากนำของจีนเข้ามา ผมโวยวายแน่”
18.) ต่อมา นพ.อารักษ์ วงศ์วรชาติ ผอ.รพ.สิชล จ.นครศรีธรรมราช และเป็นที่ปรึกษาชมรมแพทย์ชนบท เข้าแจ้งความดำเนินคดีกับผู้นำคลิปเสียงดังกล่าวมาปล่อย และชี้แจงว่า เป็นการโทรไปหา ผอ.องค์การเภสัชฯ เมื่อวันที่ 3 ส.ค.2564 เพื่อทวงถามความคืบหน้าการจัดหา ATK และเรียกร้องว่าอย่าไปลดสเปกมาก
19.) อีกหนึ่งประเด็นที่ทางผู้ชนะการประมูลจัดหา ATK จำนวน 8.5 ล้านชุด ให้กับ สปสช. พยายามบอกกับสื่อ คือเรื่องการไป “เหยียบเท้า” หรือ “ขวางทาง” ใคร เลยทำให้กรณีนี้กลายเป็นข่าวใหญ่
ขณะเดียวกัน ยังมีสื่อบางฝ่ายโยนชื่อ บ.เอกชนบางแห่ง และผู้บริหารใน สธ.บางรายออกมา นัยว่าเรื่องนี้อาจเป็นความขัดแย้งทางธุรกิจ มากกว่าจะเรื่องการปกป้องผลประโยชน์ของประชาชน
20.) แม้ ผอ.องค์การเภสัชฯ จะเคยระบุว่า หากตรวจสอบขั้นตอนต่างๆ แล้วถูกต้องก็จะเดินหน้าการจัดซื้อ ATK ยี่ห้อ LEPU ต่อไป
แต่ก็ยังไม่ชัดเจนว่า เรื่องนี้จะมีบทสรุปอย่างไร
คำถามทิ้งท้ายก็คือ การจัดซื้ออุปกรณ์ที่เกี่ยวข้องกับ ‘ชีวิตคน’ แถมทำในช่วงเวลาวิกฤต เหตุใดจึงมีข้อสงสัยต่างๆ ตามมามากมาย ทั้งที่ช่วงเวลาแบบนี้ ทุกๆ ฝ่ายควรจะละวางประโยชน์ส่วนตัว แล้วมาช่วยกันหาทางออกให้ได้เร็วที่สุด มิใช่หรือ
.
.
อ้างอิงข้อมูลจาก
https://www.facebook.com/gossipsasook/photos/a.347034632506292/979562992586783/
http://www.ratchakitcha.soc.go.th/DATA/PDF/2564/E/155/T_0019.PDF
https://www.fda.moph.go.th/sites/Medical/SitePages/test_kit_covid19.aspx
https://www.nhso.go.th/news/3179
https://extranet.who.int/pqweb/sites/default/files/documents/210126_eul_sars_cov2_product_list.pdf
https://www.isranews.org/article/isranews/101432-investigative09663.html
https://www.facebook.com/gpoth.official/photos/a.878202732568375/1679095572479083/
https://www.facebook.com/142436575783508/photos/a.627816963912131/4909096905784094/
https://www.isranews.org/article/isranews/101439-investigative00-49.html
https://www.facebook.com/gpoth.official/photos/a.878202732568375/1679848639070443/
https://www.prachachat.net/marketing/news-737829
https://www.facebook.com/watch/live/?v=252467773212998&ref=watch_permalink
https://www.isranews.org/article/isranews/101485-isranews-news-20.html
https://www.facebook.com/142436575783508/photos/a.627816963912131/4915624891797962/
https://www.topnews.co.th/news/66320
https://mgronline.com/politics/detail/9640000079843
https://positioningmag.com/1346734
https://www.thansettakij.com/general-news/491664
https://www.thaipost.net/main/detail/113384
https://www.matichon.co.th/covid19/thai-covid19/news_2888410
#Recap #ATK #antigentestkit #TheMATTER
