แย่ล่ะ มันมาแล้วสินะ!
ไม่รู้ทุกคนเป็นกันมั้ย แต่ที่แน่ๆ มีเราคนหนึ่งที่เป็นแบบนี้…
จะพรีเซนต์งานทีไร จู่ๆ ก็มีข้าศึกบุกแบบไม่ทันตั้งตัว
พอเหลือ 10 นาทีจะต้องเข้าห้องสอบเท่านั้นแหละ ท้องก็ดันปั่นป่วนขึ้นมาซะงั้น
หรือหลายครั้ง เวลามีเรื่องที่ทำให้ตื่นเต้นมากๆ ร่างกายก็ชอบเรียกหาห้องน้ำแบบควบคุมไม่ได้
ทั้งที่วันปกติก็ขับถ่ายเป็นเวลาแท้ๆ แต่ทำไมวันที่มีเหตุสำคัญ ฉันคนนี้จึงรู้สึกมวนท้องจนอยู่ไม่สุขทุกครั้งไป…เฮ้อ! โคตรเซ็ง แล้วบางสถานที่ก็ไม่ได้หาห้องน้ำเจอง่ายๆ ซะด้วย
ขี้กังวล..คือลางบอกเหตุ
บอกเลยว่า ‘ขี้กังวล’ ในที่นี้ไม่ใช่บุคลิกลักษณะ แต่หมายถึงอุจจาระที่ก่อกำเนิดขึ้นจากความวิตก เมื่อเราต้องเจอความท้าทายบางรูปแบบ หรือพูดง่ายๆ ก็คืออึที่เกิดจากความกังวลนั่นแหละ ซึ่งสำหรับผู้ที่ร่ายกายไม่ได้ไวต่อความเครียดจนเกินไป ความตื่นเต้นก็อาจให้ผลลัพธ์เป็นการมวนท้องเล็กๆ น้อยๆ เสมือนว่าเรามีผีเสื้อบินเต้นระบำอยู่ในกระเพาะอย่างที่ในภาษาอังกฤษมีสำนวนว่า ‘Butterflies in my stomach’ ที่หมายถึง อาการปั่นป่วนกวนใจเมื่อเราต้องออกไปเดตกับคนที่แอบชอบหรือมีนัดพบลูกค้าคนสำคัญ
อย่างไรก็ดี สำหรับคนที่ความกังวลส่งผลต่อท้องไส้อย่างหนักหน่วงถึงขั้นที่อาการไม่ได้จบอยู่แค่เหล่าผีเสื้อซึ่งบินกระจัดกระจาย แต่ไปลงเอยที่การขับถ่ายของเสียในห้องน้ำ อาการนี้มีชื่อเรียกเล่นๆ ในภาษาอังกฤษว่า ‘Anxiety Poop’ หรือ ‘Nervous Poop’
Anxiety Poop แปลเป็นภาษาไทยได้ว่า ‘อึที่เกิดจากความเครียด’ ซึ่งหากเรามองอย่างผิวเผิน ความเครียดกับการเข้าห้องน้ำดูยังไงก็ไม่น่าจะเกี่ยวข้องกันได้ ทว่าแท้จริงแล้ว สมองและลำไส้ของมนุษย์มีการทำงานที่สัมพันธ์กันตลอดเวลา และการปวดท้องเข้าน้ำเพราะความตื่นเต้นนี้เองคือปฏิกิริยาซึ่งบ่งชี้ว่า สมองกำลังเผชิญกับความตึงเครียดมากกว่าปกติ โดย Anxiety Poop ส่งผลเสียต่อการใช้ชีวิตของใครหลายคนมากกว่าที่คิด เพราะมันอาจก่อให้เกิดปัญหาในส่วนของระบบทางเดินอาหาร ทั้งยังอาจเป็นจุดเริ่มต้นของการท้องร่วง ท้องผูก และคลื่นไส้ได้อีกด้วย
ฮอร์โมนตัวดี
งานวิจัยส่วนมากให้ข้อมูลไปในทิศทางเดียวกันว่า สถานการณ์ที่กดดันเป็นปัจจัยสำคัญที่กระตุ้นให้ระบบย่อยอาหารทำงานไม่ปกติ เกิดเป็นภาพที่นักเรียนต้องวิ่งปรี่ไปเข้าห้องน้ำก่อนทำข้อสอบ หรือวัยรุ่นท้องเสียในคืนก่อนที่จะต้องไปเจอคนที่แอบชอบเป็นครั้งแรก ทั้งที่ไม่ได้กินอะไรผิดสำแดงแม้แต่น้อย
มายา อีด (Maya Eid) นักโภชนาการคลินิกจากแคนาดาอธิบายว่า เมื่อเราเข้าสู่สภาวะกังวล ร่างกายจะหลั่งฮอร์โมนอย่างคอร์ติซอล อะดรีนาลีน และเซโรโทนินเพิ่มขึ้น ซึ่งฮอร์โมนเหล่านี้ล้วนส่งผลโดยตรงต่อการขับถ่ายแทบทั้งสิ้น
“เซโรโทนินเป็นสารสื่อประสาทและเป็นฮอร์โมนที่เกี่ยวข้องกับการเคลื่อนย้ายอาหารผ่านทางเดินอาหาร และเวลาที่เราวิตกกังวลหรือตื่นเต้นมากกว่าปกติ ปริมาณเซโรโทนินที่เพิ่มขึ้นอาจทำให้ลำไส้เกิดการกระตุกจนเรารู้สึกปวดท้องได้”
นอกจากความกังวลจะเกี่ยวข้องกับฮอร์โมนแล้ว มันยังเชื่อมโยงกับระบบประสาทด้วย โดยเฉพาะอย่างยิ่งเส้นประสาทที่ยาวที่สุดในร่างกายอย่างวากัส
“วากัสช่วยนำสัญญาณจากระบบย่อยอาหารและอวัยวะต่างๆ ไปยังสมอง และส่งสัญญาณจากสมองกลับไปยังอวัยวะต่างๆ แต่ความตื่นเต้นกดดันมักทำให้วากัสมีปริมาณสารสื่อประสาทที่ไม่สมดุล ส่งผลให้ลำไส้ของเราเคลื่อนที่มากกว่าปกติ” นักโภชนาการสรุป
แล้วทำยังไงถึงจะไม่ต้องไปเข้าห้องน้ำทุกครั้งที่เจอเรื่องตื่นเต้น?
‘หากแก้อาการนี้ได้ ชีวิตเราคงง่ายกว่านี้อีกเยอะ’
เชื่อว่าหลายคนที่มีประสบการณ์ร่วมน่าจะคิดเห็นไม่ต่างกัน เพราะฉะนั้น เราจึงขอแนะนำกรรมวิธีบรรเทา Anxiety Poop และแนวทางควบคุมอาการวิตกกังวลของทุกคน
1) กินอาหารที่เหมะสมกับร่างกาย
คริสไทน์ ลี (Christine Lee) ผู้เชี่ยวชาญด้านระบบทางเดินอาหารชี้ว่า การรับประทานอาหารที่ดี คือส่วนสำคัญในการปรับปรุงความสัมพันธ์ระหว่างสมองและลำไส้ โดยการเลือกกินผัก ธัญพืชไม่ขัดสี และโปรตีนคือจุดเริ่มต้นที่ดีที่สุด เพราะการศึกษาในปี 2017 พบว่า การรับประทานอาหารที่มีส่วนประกอบของพืชเป็นหลักจะช่วยผ่อนคลายลำไส้ได้อย่างมีนัยสำคัญ แต่ทั้งนี้ ลีก็เสริมว่า มันขึ้นอยู่กับสภาพความกดดันและอาการที่แต่ละคนประสบด้วย
2) หลีกเลี่ยงอาหารเหล่านี้
เพื่อยับยั้งมวลอึที่เกิดจากความตื่นเต้น การจำกัดอาหารต่อไปนี้ก็เป็นวิธีที่น่าจะช่วยได้
- คาเฟอีน
- โซดา น้ำหวาน และแอลกอฮอล์
- อาหารรสเผ็ด
- อาหารแปรรูป
3) จัดการกับความตื่นเต้น
แน่นอนว่าการป้องกันความผิดปกติของลำไส้เป็นเรื่องที่ดี แต่ถ้ามองตามความเป็นจริง นั่นอาจเป็นเพียงการแก้ปัญหาที่ปลายเหตุ เพราะความวิตกกังวลที่เราเผชิญไม่ได้หายไปไหน ดังนั้น อีกหนึ่งวิธีการสำคัญที่จะช่วยยับยั้งการเข้าห้องน้ำฉุกเฉินของเราได้ย่อมเป็นการจัดการกับความเครียด
สิ่งแรกที่เราแนะนำคืออยากให้ทุกคนหายใจเข้าลึกๆ อย่างน้อยก็เพื่อสงบจิตสงบใจ เป็นวิธีการง่ายๆ ที่ช่วยให้ร่างกายของเราเย็นลงและทำงานได้ดีขึ้น จากนั้นอาจจะลองสำรวจถึงสิ่งที่เรารู้สึกภายใน เราตื่นเต้นเพราะอะไร ทำไมการพรีเซนต์งานครั้งนี้จึงสำคัญ เราต้องกดดันตัวเองขนาดนั้นเชียวหรือ
ขั้นตอนนี้จะช่วยให้เราเข้าใจสภาวะที่เป็นอยู่มากขึ้น และอาจช่วยให้เรารับมือกับความวิตกกังวลที่เจออยู่ได้อย่างมีประสิทธิภาพมากขึ้นเช่นกัน
4) แก้ปัญหาเฉพาะหน้า!
บางครั้งต่อให้คุมอาหารและจัดการความเครียดได้ในระดับหนึ่งแล้ว แต่จนแล้วจนรอด เราเกิดปวดอึขึ้นมาจริงๆ ในเวลาหน้าสิ่วหน้าขวานที่จำเป็นต้องจัดการงานธุระตรงหน้าให้เสร็จสิ้น อีกหนึ่งวิธีฉุกเฉินที่ชาวญี่ปุ่นแนะนำคือ ‘กดจุดหยุดอึ’ ซึ่งสามารถทำได้โดยการใช้มือกดเบาๆ ที่จุด GERI (บริเวณกึ่งกลางของหลังมือ) ประมาณ 5 วินาที ทำซ้ำประมาณ 3 ครั้ง แม้วิธีนี้จะไม่ได้มีหลักวิทยาศาสตร์รองรับมากนัก ทว่าในเวลาเร่งด่วนที่หาห้องน้ำไม่ได้ ลองดูหน่อยก็คงไม่เสียหายอะไร
หรืออีกหนึ่งวิธีที่น่าจะทุเลาอาการได้บ้างคือเปลี่ยนอิริยาบถจากการนั่งมาเป็นยืนหรือนอน เพราะการยืดตัวตรงจะช่วยลดแรงกดที่กระทำต่อกระเพาะและลำไส้ได้
ถ้าเป็นเรื่องใหญ่ก็ไม่ควรวางเฉย
หากอาการเหล่านี้ทำให้เราต้องเข้าห้องน้ำในนาทีสำคัญจนกระทบชีวิตประจำวันมากจนเกินไป การมองหาแพทย์หรือผู้เชี่ยวชาญก็เป็นอีกหนึ่งทางเลือกที่ทุกคนสามารถทำได้โดยไม่จำเป็นต้องลังเล เพราะแท้จริงแล้ว การเข้าห้องน้ำในยามตื่นเต้นบ่อยๆ อาจเป็นสัญญาณของโรคลำไส้แปรปรวนเรื้อรัง (IBS) ก็ไปได้
และต่อไปนี้คือเช็คพอยต์ที่เราอยากให้ผู้ที่ท้องไส้ปั่นป่วนในนาทีทองทุกคนลองถามตัวเองก่อนที่อาการจะรุนแรงจนยากต่อการรักษา
- อุจจาระมีสีดำ
- อุจจาระมีสีซีด ส่งกลิ่นเหม็นผิดปกติ
- อุจจาระลอยน้ำ
- พบเลือดออกในอุจจาระ
- น้ำหนักตัวลดอย่างไม่มีสาเหตุ
อาการเหล่านี้คือสิ่งบ่งชี้ของโรคร้ายที่กำลังบอกให้เราไปพบแพทย์ จงอย่าลืมว่า แม้การขับถ่ายจะเป็นเรื่องธรรมชาติที่ไม่ค่อยมีใครอยากพูดถึง แต่มันคือพฤติกรรมที่สะท้อนการทำงานของร่ายกายได้อย่างแจ่มชัด และหากเราพบความผิดปกติของตัวเอง การปรึกษาผู้เชี่ยวชาญก็ย่อมเป็นสิ่งที่สมควรกระทำ
ไม่มีใครหรอกที่อยากปวดท้องทุกครั้งเมื่อต้องทำงานสำคัญ แต่จงอย่าลืมว่าผีเสื้อเหล่านี้คืออาการที่เกิดขึ้นได้ตามธรรมชาติ แม้จะน่ารำคาญ แต่มันก็คือหลักฐานของความตื่นเต้นที่ย้ำกับเราว่า ‘ฉันเองก็เป็นมนุษย์คนหนึ่งที่มีความอารมณ์และความรู้สึก’
อย่างไรเสีย ถึงจะไม่สามารถกำจัดอาการได้อย่างสมบูรณ์แบบ แต่เราก็มั่นใจว่า ทุกคนจะป้องกัน Anxiety Poop ได้ไม่มากก็น้อยผ่านการเลือกกินอาหารที่มีประโยชน์และการจัดการความเครียดอย่างตรงจุด
เพื่อให้ในวันที่เรามีเรื่องตื่นเต้นครั้งหน้า ผีเสื้อตัวสีฟ้าในท้องจะไม่สร้างปัญหาให้เรามากจนเกินไป
อ้างอิงจาก
