Dragon ball Z ออกฉาย 48 group ถือกำเนิด สึนามิในญี่ปุ่น นี่ล้วนแต่เป็นเหตุการณ์ที่เกิดขึ้นในยุคเฮเซ
พรุ่งนี้จะเป็นวันสุดท้ายของรัชศกเฮเซแล้ว ก่อนที่ญี่ปุ่นจะเปลี่ยนผ่านสู่รัชศกใหม่ คือเรวะ ในวันที่ 1 พฤษภาคมนี้
The MATTER ชวนย้อนดู 14 เหตุการณ์สำคัญที่เกิดขึ้นตลอด 30 ปี ที่มีทั้งเหตุภัยพิบัติ การกำเนิดวัฒนธรรมป็อปอย่างอนิเมะ และไอดอล ไปจนถึงเหตุการณ์การเปลี่ยนแปลงที่ส่งผลต่อสังคมญี่ปุ่นถึงทุกวันนี้กัน
8 มกราคม 1989 – เริ่มต้นยุคเฮเซ
ยุคสมัยของเฮเซ เริ่มต้นในวันที่ 8 มกราคม 1989 หลังจากที่จักรพรรดิฮิโระฮิโตะ สิ้นพระชนม์ เมื่ออายุ 87 ปี ซึ่งถือเป็นสิ้นสุดของโชวะ และเคโซ โอบูจิ หัวหน้าคณะรัฐมนตรีในสมัยนั้น ได้ประกาศชื่อยุคใหม่ของประเทศ คือ ‘เฮเซ’ ที่หมายถึงการแสวงหาสันติภาพและความเจริญรุ่งเรืองทั่วโลก
26 เมษายน 1989 – Dragon Ball Z เริ่มออกฉาย
หลังเริ่มต้นยุคเฮเซได้ไม่นาน Dragon Ball Z หรือ DBZ ภาพยนตร์อนิเมะ ภาคต่อของการ์ตูนเรื่อง Dragon Ball ก็ได้เริ่มออกอากาศในญี่ปุ่น ทางสถานีฟูจิ ตั้งแต่เดือนเมษา ปี 1989 – 1996 ความยาวทั้งหมด 291 ตอน ซึ่งในยุคนี้ วัฒนธรรมอนิเมะของญี่ปุ่นก็ได้มีอิทธิพล ขยายตัว เป็นที่รู้จักไปทั่วโลก รวมถึงเรื่อง Dragon Ball Z นี้ด้วย
17 มกราคม 1995 – แผ่นดินไหวใหญ่ฮันชิน หรือแผ่นดินไหวโกเบ
ภัยพิบัติครั้งยิ่งใหญ่ครั้งหนึ่งของญี่ปุ่น คือแผ่นดินไหวใหญ่ฮันชิน ในเมืองโกเบ จังหวัดเฮียวโงะ ที่มีแรงสั่นสะเทือนถึง 7.3 ริกเตอร์ ซึ่งเหตุการณ์ครั้งนั้นมีผู้เสียชีวิตมากถึงกว่า 6,400 คน บาดเจ็บกว่า 43,000 คน ต้องอพยพประชาชนอีก 300,000 คน ในขณะที่ตัวเมืองตกอยู่ในสภาพพังทลายย่อยยับ และต้องใช้เวลาฟื้นฟูอีกหลายปี
20 มีนาคม 1995 – โอมชินริเกียว ปล่อยก๊าซพิษซาริน
หลังจากแผ่นดินไหวครั้งใหญ่ไปเพียง 2 เดือน โตเกียวก็ประสบเหตุก่อการร้ายของลัทธิโอมชินริเกียว ปล่อยสารพิษซารินในรถไฟใต้ดินในกรุงโตเกียว ทำให้มีประชาชนเสียชีวิตถึง 13 คน มีผู้บาดเจ็บ 6,200 ราย ซึ่งผลของสารพิษยังคงทำให้หลายคนบาดเจ็บ และส่งผลกระทบต่อการใช้ชีวิตจนถึงทุกวันนี้ โดยวันที่ 6 กรกฎาคม 2018 ทางญี่ปุ่นได้ประกาศว่า จะประหารโชโกะ อาซาฮารา หรืออีกชื่อคือชิซุโอะ มัตสึโมโต เจ้าลัทธิโอมชินริเกียวแล้วด้วย ขณะที่สมาชิกคนอื่นๆ ยังถูกดำเนินคดี และบางคนถูกจำตุกตลอดชีวิต
1994 – ยอดนักสืบจิ๋ว โคนัน
ยอดนักสืบจิ๋วโคนัน การ์ตูนญี่ปุ่นแนวสืบสวนสอบสวน โดยอาโอยาม่า โกโช ตีพิมพ์ครั้งแรกในนิตยสารรายสัปดาห์โชเน็งซันเดย์ ก่อนจะมีการดัดแปลงทำเป็นการ์ตูนซีรีส์โทรทัศน์ในอีก 2 ปีต่อมา โดยจนถึงตอนนี้ โคนันได้รับความนิยมไปทั่วโลก และยังคงตีพิมพ์ในญี่ปุ่นที่เล่ม 94 แล้ว ซึ่งอาจารย์โกโช ก็ได้ออกมาประกาศว่า ใกล้จะถึงตอนจบของเรื่องแล้ว รวมถึงหัวหน้าแก๊งค์ชายชุดดำที่หลายคนลุ้นว่าเป็นใคร ก็เคยปรากฏตัวออกมาในเรื่องแล้วด้วย ทั้งยังต้องเป็นการบอกลาฉายา ‘ นักสืบแห่งยุคเฮเซ’ ของคุโด้ ชินอิจิ ที่อ.โกโชได้บอกว่า เตรียมเปลี่ยนฉายาให้สอดคล้องกับรัชศกใหม่แล้ว
3 ธันวาคม 1994 – วางจำหน่าย Play Station
Play Station เป็นเครื่องเล่นวิดีโอเกม ระบบ 32 บิต ของบริษัท Sony Interactive Entertainment ซึ่งรุ่นแรกมีการวางจำหน่วยในญี่ปุ่น เป็นที่แรกเมื่อ 3 ธันวาคม 1994 ก่อนจะเริ่มวางขายในประเทศอื่นๆ โดยทำยอดขายไปได้ที่ 102.49 ล้านเครื่อง และประสบความสำเร็จในการวางขายรุ่นต่อๆ มา ซึ่งปัจจุบัน เป็นรุ่นที่ 4 แล้ว และทาง Sony ก็เพิ่งประกาศออกมาว่า รุ่นที่ 5 กำลังอยู่ในช่วงพัฒนาแล้ว
1997 – การล่มสลายของเศรษฐกิจฟองสบู่แตก
การล่มสลายของเศรษฐกิจฟองสบู่ของญี่ปุ่น เกิดขึ้นหลัง บริษัทหลักทรัพย์ชื่อดัง Yamaichi ของญี่ปุ่น ล้มละลาย เป็นการจบประวัติศาสตร์ 100 ปีของบริษัท ทั้งในเดือนเดียวกันสถาบันการเงินอื่นๆ รวมถึงธนาคารฮอกไกโด ทาคุโชกุ ยังได้ล้มละลาย จนทำให้ประเทศตกอยู่ในภาวะวิกฤตการณ์ทางการเงินที่ไม่เคยเกิดขึ้นมาก่อน ซึ่งเป็นผลให้เศรษฐกิจของญี่ปุ่นเข้าสู่การชะลอตัวในระยะยาว ที่มีผลถึงปัจจุบัน และจากที่ญี่ปุ่นซึ่งเคยครองตำแหน่งเศรษฐกิจที่ใหญ่เป็นอันดับสองของโลก รองจากสหรัฐอเมริกา ก็ถูกจีนแซงหน้าในปี 2010 ไป
19 กรกฎาคม 1997 One Piece ตีพิมพ์ตอนแรก
One piece การ์ตูนญี่ปุ่นเขียนโดย เออิจิโระ โอดะ ลงตีพิมพ์เป็นตอนแรกในนิตยสารโชเน็นจัมป์ ในปี 1997 โดยการ์ตูนเรื่องนี้เป็นเรื่องราวของการตามหา ‘วันพีซ’ โดยผู้ที่ได้มาครอบครองจะได้เป็นจ้าวแห่งโจรสลัด ที่ตอนนี้ในญี่ปุ่นมีการตีพิมพ์ถึงเล่ม 92 แล้ว และปีที่ผ่านมาอ.โอดะ ยังได้ออกมาบอกว่า ตอนนี้เนื้อเรื่องของมังงะ ดำเนินมาถึง 80% แล้ว และคาดว่าเราคงได้เห็นตอนจบในรัชศกของเรวะกัน
20 กรกฎาคม 2001 – ภาพยนตร์อนิเมชัน Spirited Away เข้าฉาย
Spirited Away ภาพยนตร์อนิเมชั่นแฟนตาซียุคใหม่ของญี่ปุ่นปี 2001 ที่เขียนและกำกับโดย ฮายาโอะมิยาซากิแห่ง Studio Ghibli โดยอนิเมชั่นเรื่องนี้สามารถทำยอด box office สูงสุดในประวัติศาสตร์ในญี่ปุ่นได้ ด้วยยอด 3 หมื่นล้านเยน ทั้งยังชนะรางวัลออสการ์ครั้งที่ 75 ในสาขาอนิเมชั่นได้ด้วย
31 พฤษภาคม – 30 มิถุนายน 2002 – เจ้าภาพบอลโลกร่วมกับเกาหลีใต้
ฟุตบอลโลกปี 2002 เป็นฟุตบอลโลกครั้ง 17 ที่ญี่ปุ่นและเกาหลีใต้เป็นเจ้าภาพร่วมกัน โดยมีการแข่งขันรอบสุดท้ายเป็นการจัดที่ประเทศญี่ปุ่นเป็นเจ้าภาพ ณ สนามกีฬานานาชาติในโยโกฮาม่า ซึ่งในปีนั้น บราซิล เป็นผู้คว้าแชมป์ไป
2005 – กำเนิดไอดอล AKB48 จุดเริ่มต้นตระกูล 48Group
AKB48 เกิร์ลกรุ๊ปไอดอลที่ตั้งชื่อตามย่านอากิฮาบาระ ในโตเกียว ได้เปิดตัวสมาชิกรุ่นแรก โดยมี ยาสุชิ อากิโมโตะ เป็นโปรดิวเซอร์ของ AKB48 ที่ต้องการสร้างเกิร์ลกรุ๊ปด้วยโรงละครของตัวเอง เพื่อแสดงให้แฟนๆ พบเห็นเสมอในแนวคิด “ไอดอลที่คุณสามารถพบได้” รวมถึงการมีงานจับมือ และการแยกทีมต่างๆ ของสมาชิกด้วย
โดยตอนนี้ AKB48 ได้ขยายวงน้องสาวออกไปแล้วถึง 5 วงในญี่ปุ่นตามเมืองต่างๆ คือ NMB48, SKE48, HKT48, NGT48 และ STU48 และตามเมืองต่างๆ ในเอเชียอีก 7 วง ทั้ง JKT48, BNK48, MNL48, AKB48 team TP, SGO48 และ MUM48
2009 – ประชากรญี่ปุ่นเริ่มลดลง เข้าสู่สังคมผู้สูงอายุ
ปี 2009 เป็นปีแรกที่ประชากรของญี่ปุ่นเริ่มลดลงและมีผู้สูงอายุมาก โดยจากข้อมูลของสำนักงานสถิติระบุว่าจำนวนประชากรของญี่ปุ่นในปี 2009 อยู่ที่ 128 ล้านคนลดลงถึง 62,000 คนจากปีก่อน ซึ่งถือเป็นการลดลงครั้งแรกนับตั้งแต่สงครามโลกครั้งที่สอง และยังลดลงเรื่อยมาในแต่ละปีด้วย
จนตอนนี้ มีสถิติว่า ประชากรของญี่ปุ่นอยู่ที่ประมาณ 126 ล้านคน และภายในปี 2065 คาดว่าจำนวนประชากรจะลดลงเหลือประมาณ 88 ล้านคน
11 มีนาคม 2011 – คลื่นยักษ์สึนามิ และแผ่นดินไหวในฟุกุชิมา
แผ่นดินไหวใหญ่ และสึนามิทางตะวันออกเฉียงเหนือของญี่ปุ่น ถือเป็นภัยพิบัติครั้งใหญ่ในยุคเฮเซ ที่ทำลายพื้นที่ชายฝั่งทะเลโทโฮคุไปมาก บ้านเรือนเสียหายหลายพื้นที่ มีประชาชนเสียชีวิตถึงเกือบ 16,000 คน บาดเจ็บกว่า 5,700 คนและสูญหายไปกว่า 4,300 คน
นอกจากนี้ยังมีโรงไฟฟ้านิวเคลียร์ฟูกุชิมะ ที่เกิดเหตุระเบิด มีสารกัมมันตรังสีรั่วไหล ทำให้ประชาชนกว่า 200,000 คนในพื้นที่โดยรอบต้องอพยพกลับมา รวมถึงในขณะนี้เอง ที่บางพื้นที่ของประเทศยังคงหลงเหลือการปนเปื้อนของสารพิษที่อันตราย
6 มิถุนายน 2016 – เกม Pokemon go เปิดให้เล่นในญี่ปุ่น
ปิ๊กกาจู ชั้นเลือกนาย! หลังจากเป็นอนิเมชันที่โด่งดัง ไปจนถึงเกมในเวอร์ชั่นต่างๆ ในเดือนมิถุนายน ปี 2016 ปรากฏการณ์ของ Pokemon GO ก็เกิดขึ้น เมื่อมีการเปิดตัวสมาร์ทโฟนเกมของบริษัท Niantic ที่เป็นเกมแบบ Augmented Reality (AR) ในญี่ปุ่นและได้รับความนิยมในหลายประเทศทั่วโลกต่อมา ที่เราจะเห็นภาพฝูงชนรวมตัวเล่นเกม จับโปเกมอน หรือตียิมในที่สาธารณะทำให้เกิดความปั่นป่วนในบางครั้ง
แต่ในปัจจุบันเกมนี้ก็สามารถสร้างรายได้ให้กับการท่องเที่ยวได้มาก จากการจัดกิจกรรม Safari Zone ที่จะมีโปเกมอนหายากออกมา ตามเมืองต่างๆ ทั่วโลก
31 มิถุนายน 2016 – ‘ยูริโกะ เคอิโกะ’ ชนะเลือกตั้งเป็นผู้ว่าราชการหญิงคนแรกของโตเกียว
เป็นครั้งแรกของโตเกียว ที่มีผู้ว่าราชการเป็นผู้หญิง หลังจากที่ยูริโกะ เคอิโกะ แห่งพรรค Tomin first ชนะการเลือกตั้งผู้ว่าฯ โตเกียวไปได้ ด้วยการสนับสนุน 45% ชนะคู่แข่งจากพรรค LDP ของรัฐบาลที่ได้ไป 27% ถือเป็นการสร้างประวัติศาสตร์ใหม่ของญี่ปุ่น ที่ผู้หญิงเข้ามามีบทบาททางการเมือง และในปีต่อมา เธอเองยังลงสมัครเลือกต้งนายกฯ สู้กับชินโซะ อาเบะด้วย ถึงแม้จะพ่ายแพ้ไป
ไม่เพียงแค่ผู้หญิงที่มีบทบาททางการเมืองมากขึ้นในยุคเฮเซ แต่ในปี 2018 ยังมีผู้หญิงที่ออกมาเรียกร้อง เปิดเผยการล่วงละเมิดทางเพศของข้าราชการ และเจ้าหน้าที่รัฐบาลระดับสูง จนเกิดกระแส #Metoo และเป็นข่าวใหญ่ในญี่ปุ่น ซึ่งถือเป็นเหตุการณ์ที่เกิดขึ้นได้ยากมากในญี่ปุ่นก่อนยุคเฮเซ
อ้างอิง
https://www3.nhk.or.jp/nhkworld/nhknewsline/lookingbackonheisei/
https://www.reuters.com/article/us-japan-emperor-era/japans-heisei-era-changes-growth-and-tragedies-idUSKCN1S00LM
https://www.japantimes.co.jp/news_column/defining-the-heisei-era/
https://nationalinterest.org/feature/tokyo-governor-yuriko-koike-could-be-japans-first-female-21788
http://www.worldometers.info/world-population/japan-population/
Illustration by Waragon Keeranan
