“พอดีไม่ค่อยสบาย คงไปตามนัดไม่ได้แล้ว”
“เราไม่เคยได้ยินเรื่องนี้มาก่อนเลย”
“เชื่อเราสิ เราไม่เคยโกหกเธอเลยนะ”
เหล่านี้คือคำโกหกที่เราได้ยินอยู่บ่อยครั้ง (หรือบางคนก็ใช้อยู่บ่อยครั้ง) ซึ่งไม่ใช่เรื่องแปลก เพราะนักจิตวิทยาเคยทำการสำรวจพบว่าคนเราพูดโกหกโดยเฉลี่ย 5 ครั้งต่อวัน ดังนั้นถ้าใครบอกว่าตัวเองไม่เคยโกหก มั่นใจได้เลยว่าคนนั้นกำลังโกหกอยู่!
เราต่างก็โกหกกันทั้งนั้น อาจจะเรื่องเล็กบ้างใหญ่บ้าง รู้ตัวบ้างไม่รู้ตัวบ้าง แต่เราก็โกหกกันจนแทบจะเป็นเรื่องปกติ ทั้งๆ ที่สังคมประณามการโกหก และเราเองก็รู้ว่ามันเป็นเรื่องไม่ดี แต่ทำไมเราก็ยังโกหกกันอยู่ทุกวี่ทุกวัน
Timothy Levine นักวิทยาศาสตร์พฤติกรรม ผู้คร่ำเคร่งศึกษาเกี่ยวกับการโกหกอย่างจริงจัง ว่าการโกหกนั้นเป็นสกิลหนึ่งของมนุษย์ ที่เราเรียนรู้และฝึกฝนกันอยู่ตลอดเวลาโดยไม่รู้ตัว และเหตุผลที่เราโกหก ก็เพราะมันทำให้เราได้มาซึ่ง ‘บางอย่างที่การพูดความจริงให้ไม่ได้’
งานวิจัยชิ้นหนึ่งของ Levine ได้ทำการศึกษาคน 500 คน จาก 5 ประเทศ เกี่ยวกับการโกหก ทั้งสิ่งที่พวกเขาโกหกและสิ่งที่พวกเขาถูกหลอก พบว่าเหตุผลที่คนเราโกหกสามารถแบ่งได้เป็นสี่ด้านหลักๆ
1) โกหกเพื่ออวยตัวเอง (44%) : หลักๆ แล้วก็เป็นการโกหกเพื่อผลประโยชน์ ทั้งเรื่องเงินทองและผลประโยชน์ด้านอื่นๆ บางคนก็เลือกที่จะโกหกเพื่อสร้างภาพลักษณ์ดีๆ ให้ตัวเอง หรือบางคนก็แค่โกหกนิดๆ หน่อยๆ ออกไป เพื่อเพิ่มเติมความตลกให้บทสนทนา ซึ่งทำให้รู้สึกว่าตัวเองดูมีเสน่ห์ขึ้น
2) โกหกเพื่อปกป้องตัวเอง (36%) : โดยส่วนใหญ่ทำไปเพื่อปกปิดความผิดบางอย่างหรือหลบเลี่ยงใครบางคน อย่างเช่น แอบขโมยเงินแล้วปฏิเสธไม่รู้ไม่เห็น หรือเลี่ยงคนที่ไม่อยากเจอด้วยการโกหกว่าไม่สบาย ไปตามนัดไม่ได้แล้ว
3) โกหกเพื่อสร้างผลบางอย่างต่อผู้อื่น (11%) : ก็จะมีทั้งโกหกด้วยเจตนาดีอย่างที่เรียกกันว่า ‘โกหกสีขาว’ (White Lies) โกหกเพื่อมารยาททางสังคม อย่างเช่น การบอกว่าขนมนั้นรสชาติ ‘แปลกดีจังเลยค่ะ’ แทนที่จะบอกว่ารสชาติมันแย่มาก หรือจะเป็นการโกหกด้วยเจตนาแย่ๆ อย่างการใส่ร้ายป้ายสีคนอื่นแบบเนียนๆ
4) โกหกโดยไม่มีเหตุผล (9%) : อาจจะเป็นการโกหกเพราะไม่อยากยอมรับความจริงบางอย่าง หรือบางครั้งเราก็โกหกออกไป ทั้งที่แม้แต่ตัวเองยังไม่รู้เลยว่าจะโกหกไปทำไม?!
แต่ดูภาพรวมแล้วก็น่าตกใจ (หรือจริงๆ ก็อาจไม่ใช่เรื่องน่าแปลกใจ) ที่เหตุผลส่วนใหญ่ของการโกหกนั้นเป็นไปเพื่อตัวเราเอง
แล้วคุณล่ะ ทำไมถึงโกหก? ถ้าอยากรู้ว่าตัวเองเป็นคนโกหกแบบไหน ลองไปทำแบบทดสอบที่อ้างอิงจากงานศึกษานี้ได้ที่ news.nationalgeographic.com
อ้างอิงจาก
