หลังกระแสเทคโนโลยีต่างๆ เริ่มก้าวหน้าไปทุกวัน ก็มีความกลัวมากมายว่าอะไรๆ อย่างความสัมพันธ์ของบุคคล ความปลอดภัยไปจนถึงความมั่นคงจะหล่นหายไปเพราะเทคโนโลยีใหม่ๆ เหล่านี้ ความจริงก็ไม่ได้บอกว่าไม่มีอะไรเปลี่ยนแปลง เพราะโลกและสังคมเคลื่อนตัวเปลี่ยนแปลงอยู่เสมอ แต่มักมักเปลี่ยนแปลงไปทีละเล็กทีละน้อยไม่ได้เปลี่ยนไปอย่างหน้ามือเป็นหลังมือ
ในความเปลี่ยนแปลงที่ค่อยๆ เป็นค่อยๆ ไป คือเมื่อโลกเปลี่ยน เราก็ปรับตัว เราใช้เวลาไปกับการฝึกฝนทักษะใหม่ๆ ให้ไปตามโลก เรามีความเชี่ยวชาญในการใช้คอมพิวเตอร์ การสื่อสารกันบนแพลตฟอร์มใหม่ๆ มีทักษะในการรับข่าวสาร ทุ่มเทเวลาไปกับการฝึกฝนทักษะเฉพาะเพื่อทำมาหากิน
พอรู้ตัวอีกที อ้าว ทักษะบางอย่างที่คนเราเคยทำๆ ได้ ตอนนี้เลยไม่ค่อยได้ทำจนทำไม่ค่อยเป็นกันซะแล้ว
ก็ไม่ได้แปลว่าโหย ยิ่งมนุษย์รับเทคโนโลยีเข้ามา ทำไมเรายิ่งห่วยจัง อะไรขนาดนั้นเนอะ แค่แบบ เออ บางอย่างเดี๋ยวนี้ทำไม่ค่อยได้แล้ว ซึ่งบางทีมันก็เป็นทักษะในชีวิตประจำวันพื้นฐาน อย่างที่เด็กยุคหนึ่งต้องเรียนวิชา กพอ. การงานพื้นฐานอาชีพ หรือเดี๋ยวนี้ก็ยังมีมั้งที่เด็กๆ ต้องหัดปะชุนผ้า เรียนทำอาหาร ปลูกผักกินเอง ซึ่งถึงจะเคยเรียนแต่ก็ทำไม่ค่อยเป็นอยู่ดี
ทักษะพวกนี้ทำให้คุณภาพชีวิตเราดีขึ้นหรือแก้ไขปัญหาเฉพาะหน้าได้ แต่ด้วยความที่เป็นโลกสมัยใหม่ก็เลยมีบริการมาให้เราใช้เงินทำงานให้ตลอด หิวก็มีร้านสะดวกซื้อ ไม่มีเวลาซักรีดก็มีบริการทั้งซักรีดและแม่บ้านทำความสะอาดบ้าน ซึ่งมันก็ไม่ได้แปลว่าจะแย่อะไรมากมายเพราะแค่เรียน ทำงาน กับหาเวลานอนก็ตึงมือเต็มทีแล้ว แต่การมีทักษะพวกนี้ติดตัวไว้บ้างมันก็ใช้ในเวลาฉุกเฉินได้เมือนกัน เบสิคๆ ก็กระดุมขาด เป้าแตก หรือไปเที่ยวไกลๆ แล้วต้องโชว์ฝีมือประกอบอาหาร หรือบางทักษะที่เดี๋ยวนี้ไม่ค่อยมีแล้วอย่างเขียนตัวอักษรภาษาอังกฤษตัวเขียน บ้านเราเองก็เริ่มมีคอร์สสั้นๆ ใครเขียนเป็นก็เท่เลย
The MATTER จึงลองรวบรวมมาให้ดู เผื่อว่าใครที่ยังทำได้จะได้รู้สึกว่า เรานี่ไม่ธรรมดา หรือใครอยากจะมีทักษะที่คูลๆ จะได้ไปรื้อฟื้นฝึกฝนใหม่เผื่อไว้ใช้ภายภาคหน้าได้ รู้ไว้ใช่ว่าใส่บ่าแบกหามเนอะ
จำเบอร์โทรศัพท์ได้
หนึ่งในทักษะที่พออ่านเจอปุ๊บแล้ว นี่แหละใช่เลย เราในยุคหลังโลกสมาร์ทโฟนเดี๋ยวนี้เราจำเบอร์โทรศัพท์ไม่ได้อีกต่อไป เป็นทักษะที่ลองถามเพื่อนฝูงญาติมิตรแล้วก็พบตรงกันว่า เออ เดี๋ยวนี้จำเบอร์โทรศัพท์ไม่ได้แล้วจริงๆ ด้วยแฮะ คือสำหรับน้องๆ ที่เกิดมาในยุคที่มือถือมันฉลาดแล้วนะครับ สมัยก่อนโทรศัพท์มันไม่ฉลาดขนาดนี้ครับ มนุษย์เราก็ต้องพึ่งพาสมุดจดเบอร์โทรศัพท์ พอเราจะหมุนโทรศัพท์บ้านหรือโทรศัพท์สาธารณะหาใคร มันก็เลยต้องจดและจำไปโดยปริยาย ดังนั้นสมัยก่อนคนเราจะสามารถจำเบอร์โทรศัพท์บางชุดที่เราโทรหาบ่อยๆ ได้ คือไม่ได้แปลว่าจำได้ทุกเบอร์นะ แต่จะจำได้มากกว่า อย่างเบอร์บ้านเพื่อน บ้านแฟน ซึ่งปัจจุบันจำเบอร์ตัวเองได้ก็เก่งแล้วเนอะ
ความซวยบางทีมันก็มีเนอะ ถึงเดี๋ยวนี้เราจะมีระบบบัญชีฝากไว้บนคลาวด์อะไรต่างๆ แต่เกิดมือถือแบตหมดหรือเกิดพังกะทันหัน การที่เราจำเบอร์สำคัญๆ มันก็ช่วยชีวิตเราได้ในยามฉุกเฉินได้
ซ่อมแซมเสื้อผ้า
หนึ่งในทักษะพื้นฐานะที่จริงๆ ก็ไม่เชิงว่าเป็นเพราะเทคโนโลยีเท่าไหร่ เพราะเด็กยุคอนาล็อกเวลาที่ต้องเอางานเย็บปักไปส่งครูก็ให้คุณแม่ทำให้ แล้วเราเอาไปส่งแลกคะแนน ยิ่งเดี๋ยวนี้เราต้องใช้ชีวิตดิจิทัลเยอะๆ พวกทักษะพื้นฐานอย่างการปะชุนเสื้อผ้าเลยไม่ค่อยได้ทำเท่าไหร่ เดี๋ยวนี้เอาแค่ว่ารู้จักเข็ม ด้าย กระดุมและอุปกรณ์ต่างๆโดยที่ไม่งงนี่ก็เก่งแล้วนะ แถมถ้ายังสามารถทำการฝีมือพื้นฐานประเภท สนเข็ม เย็บผ้า ด้นถอยหลัง อะไรทั้งหลายได้นี่เรียกว่าเก่งเว่อ จริงๆ การซ่อมเสื้อผ้าเองได้ มันก็เท่ดีนะ แถมถ้าไปเป้าแตก กระดุมขาดที่ไหน ก็จะได้แก้ปัญหาเฉพาะหน้าได้ด้วย
ทำอาหาร
‘แกะ’ คงเป็นสิ่งที่เราประกอบบ่อยเวลาทำอาหาร คือแกะถุงแล้วเอาเข้าไมโครเวฟ ขึ้นชื่อว่าเป็นทักษะอะเนอะ ยิ่งทำบ่อย ยิ่งฝึกฝนก็ยิ่งเก่งขึ้น ฝีมือการประกอบอาหารก็ประมาณเดียวกัน เดี๋ยวนี้ชีวิตยุคใหม่ ใครๆ ก็ต้องทำงาน จะให้มานั่งเตรียม หั่น ปรุง แถมเก็บล้างนี่ก็ลำบาก ชีวิตของเราๆ เลยแปะอยู่กับร้านอาหาร ร้านอาหารตามสั่ง หรือร้านสะดวกซื้อ แถมในต่างชาติเองไม่ใช่แค่ทำอาหารแต่ไปจ่ายของตามซุเปอร์มาเก็ตหรือยังทำไม่เป็นเลย ซึ่ง ถ้านับรวมเรื่องการเลือกวัตถุดิบหรือเครื่องอุปโภคบริโภคเข้าบ้านด้วย ก็อาจจะเข้าข่ายเนอะ
การทำอาหารเป็นทักษะที่ใครมีก็เท่ดีแถมน่ารัก อย่างที่เราเรียกว่าสเน่ห์ปลายจวัก ซึ่งไม่ใช่แค่สาวๆ เดี๋ยวนี้หนุ่มคนไหนทำอาหาร อบขนมได้นี่ อื้อหือ น่าอร่อยเลย
คิดเลข
ด้วยพลังของเครื่องคิดเลขในมือถือ สมองส่วนคิดคำนวณจากที่ห่วยแตกมาตั้งแต่สมัยเรียนแล้ว พอยิ่งไม่ค่อยได้ใช้เลยยิ่งงงเข้าไปใหญ่ การคิดเลขจริงๆ มันก็เป็นเรื่องของตรรกะกับจินตนาการเหมือนกัน คล้ายๆ การคิดเลขในใจหรือการเทียบบัญญัติไตรยางค์ ประมาณว่าถ้าลดราคา 50% คือเอาออกครึ่งหนึ่ง 75% ก็คือเอาครึ่งหนึ่งบวกกับครึ่งของครึ่ง วิธีการคิดเลขแบบนี้มันได้ฝึกความคิดเรื่องตรรกะเหมือนกันนะ ซึ่งตรงนี้เอง ถ้าเราพึ่งพาเครื่องคิดเลขเยอะไปหน่อย ก็จะไม่ค่อยได้ฝึกเนอะ ถ้าได้คิดบ่อยๆ ก็ถือว่าได้ฝึกสมอง หรือเวลาที่ไปเจอของลดราคา เราจำได้คิดและตัดสินใจคว้าได้รวดเร็ว เร็วกว่าที่จะควักมือถือมากดไง
นำทาง
เดี๋ยวนี้หลงทางกันยากเพราะเรามีกูเกิลแมพ สะดวกจะตาย เดินไปทางไหนก็มีตุ่มตาม แต่เราก็เจอเหตุที่แมพสุดฉลาดพวกนี้มันทรยศเราบ่อยๆ พาไปผิดทางบ้าง พังบ้าง ไม่มีเน็ตหรือไม่มี GPS บ้าง ทีนี้ ถ้าเราพึ่งพากูเกิลแมพไม่ได้ล่ะ ทักษะการนำทางแบบอานาล็อกของเราจะช่วยเราได้แค่ไหน จริงๆ แค่อ่านแผนที่กระดาษนี่ก็แทบจะต้องใช้เวลาเรียนรู้กันใหม่พักหนึ่งเลยทีเดียว ทักษะการนำทางแบบแห้งๆ แบบไม่มี GPS ไม่มีอินเทอร์เน็ต เลยเป็นอีกทักษะหนึ่งที่เราไม่ค่อยได้ใช้
จะได้ไปใช้และงกๆ เงิ่นๆ ก็เวลาไปเที่ยวที่ไกลๆ เป็นเวลาที่เราได้ฝึกฝนทักษะการอ่านแผนที่ท่องเที่ยว หัดดูป้าย ได้ฝึกสังเกตอะไรหลายๆ อย่างรอบตัวเพื่อไปให้ถึงจุดหมายได้ มันก็เป็นทักษะที่ดีเนอะ ถ้าไปเที่ยวกันแล้วเราเป็นคนนำทางให้ไปถึงได้นี่ ฮีโร่เลย
สะกดคำ
ไม่ได้เป็นปัญหาแค่บ้านเรา ในผู้ใช้ภาษาอังกฤษก็เริ่มเจอปัญหาในการสะกดคำผิดๆ ถูกๆ แล้วเหมือนกัน ส่วนหนึ่งเป็นเพราะการที่ทำเราทำงานบนเครื่องมือที่มันฉลาด มันก็เลยคอยแก้ให้เรา พอมันแก้ให้บ่อยๆ ก็ชักไม่ต้องจำแล้วเดี๋ยวมันแก้ให้เอง อย่างในภาษาไทยบางทีการจะแยกคำที่สะกดด้วย ฎ หรือ ฏ ก็เป็นเรื่องที่ทำไม่ค่อยได้แล้ว ซึ่งการที่เราสะกดคำถูกต้อง มันก็เป็นลักษณะที่ดีอยู่แล้วเนอะ จะสื่อสาร ส่งเมลหรืออะไรก็ดูน่าเชื่อถือขึ้นเยอะ
จุดไฟด้วยก้อนหิน
‘ไฟ’ เป็นหนึ่งในสิ่งที่ทำให้มนุษย์สร้างอารยธรรมขึ้นได้ เราหลอมเหล็ก ทำอาหารให้สุก มีชีวิตที่มั่นคงยืนยาวมาได้จนบัดนี้ก็เพราะเราสามารถใช้หินเหล็กไฟจุดกองฟางหรือฟืนให้ไฟลุกได้ ทักษะนี้คงไม่ค่อยมีใครทำได้แล้วเพราะเรามีไม้ขีดไฟหรือเตาแก๊สที่จุดตัวเองได้ คำว่าทักษะจำเป็นบางอย่างเมื่อยุคสมัยเปลี่ยนมันก็อาจจะไม่ใช่เรื่องจำเป็นอีกต่อไป แต่เราอาจมีทักษะที่ต้องรู้ใหม่ๆ เข้ามาทดแทน
ดังนั้นมันก็เลยไม่ใช่เรื่องที่ว่ามนุษย์ยุคเก่าดีกว่ายุคใหม่ แค่บริบทและห้วงเวลาหรือความจำเป็นมันต่างกัน ทักษะส่วนใหญ่เราต่างก็มีไว้เพื่อเอาไว้เอาชีวิตรอดแหละ จะในเมือง ในชนบท หรือในป่า ไม่ได้มีไว้ตัดสินคนอื่นเป็นสำคัญเนอะ
อ้างอิงข้อมูลจาก
io9.gizmodo.com/here-are-some-essential-survival-skills-weve-lost-from-1732594841
thenewdaily.com.au/life/tech/2015/02/13/death-skills-modern-society-stands-lose/
www.forbes.com/sites/neilhowe/2014/07/02/millennials-struggle-to-pass-life-skills-101/#7269f7d26777
lifehacker.com/the-skills-weve-lost-to-technology-and-how-to-get-them-1641465499
