10 เรื่องควรรู้ เหตุรุนแรงปี 2553 : อดีตที่ยังส่งผลมาถึงปัจจุบัน

ไม่ใช่ครั้งแรก และอาจไม่ใช่ครั้งสุดท้าย

ถึงจะดูเหมือนห่างไกล เกิดไม่ทัน ไม่ได้อยู่ในเหตุการณ์ แต่ความรุนแรงในเดือน เม.ย.-พ.ค.2553 เกี่ยวพันกับปัจจุบันของคนไทยทุกคนในหลายมิติ และอาจเชื่อมโยงไปถึงอนาคต ว่าด้วยคนบางกลุ่มอ้าง ‘ความสงบ’ เข้าสู่อำนาจ ว่าด้วยการไม่พยายามสรุปบทเรียนจากอดีต ทำให้โอกาสยังมีโอกาสเกิดความสูญเสียเช่นนี้ขึ้นอีก เพราะคนกระทำผิดยังไม่ถูกลงโทษ ยังไม่ต้องรับผิดชอบใดๆ

The MATTER จึงอยากชวนทุกคนกลับไปทำความเข้าใจเหตุการณ์เมื่อเกือบสิบปีก่อน ว่าเกิดอะไรขึ้นบ้าง และเราจะไม่ ‘วนลูป’ กลับไปทำผิดแบบเดิมๆ ซ้ำได้อย่างไร

เหตุความรุนแรง เดือน เม.ย.-พ.ค.2553 เป็นเหตุนองเลือดทางการเมืองที่สุดครั้งหนึ่งในประวัติศาสตร์การเมืองไทยสมัยใหม่ ใกล้เคียงกับเหตุการณ์ 6 ต.ค.2519 ที่มีผู้เสียชีวิตอย่างน้อย 41 คน บาดเจ็บ 145 คน และเหตุการณ์พฤษภาทมิฬ 17-20 พ.ค.2535 ที่มีผู้เสียชีวิต 44 คน บาดเจ็บ 1,728 คน และสูญหายอีกจำนวนหนึ่ง

โดยเหตุการณ์ในปี 2553 ชัดเจนแล้วว่ามีผู้เสียชีวิตอย่างน้อย 92 คน และบาดเจ็บมากกว่า 1,500 คน

เป็นบทเรียนเลือดที่เกิดขึ้นซ้ำแล้วซ้ำเล่าในสังคมไทย

หลายแห่งข้อมูล ให้จำนวนผู้เสียชีวิตในเหตุการณ์ความรุนแรง เม.ย.-พ.ค.2553 ไม่ตรงกัน ระหว่าง 92-94 คน
.
รายงานของศูนย์ข้อมูลประชาชนผู้ได้รับผลกระทบจากการสลายการชุมนุม (ศปช.) ที่สำรวจข้อมูลเกี่ยวกับผู้เสียชีวิตอย่างละเอียดที่สุด ว่าผู้ตายเป็นใคร มาจากไหน เสียชีวิตได้อย่างไร รวมถึงสอบถามข้อมูลจากพยานบุคคลในบางกรณี ระบุว่าจำนวนผู้เสียชีวิตในเหตุการณ์ความรุนแรง เม.ย.-พ.ค.2553 อยู่ที่ 94 คน (เป็นประชาชน 84 คน เจ้าหน้าที่รัฐ 10 คน) โดยอัพเดทข้อมูลครั้งสุดท้ายในปี 2556

รายงานของคณะกรรมการอิสระตรวจสอบและค้นหาความจริงเพื่อการปรองดองแห่งชาติ (คอป.) ที่จัดตั้งขึ้นโดยรัฐบาลอภิสิทธิ์ เวชชาชีวะ ใช้เวลาในการรวบรวมข้อมูลอยู่สองปี อ้างอิงข้อมูลจากศูนย์บริการการแพทย์ฉุกเฉิน กทม. (ศูนย์เอราวัณ) ข้อมูลวันที่ 1 มิ.ย.2553 ว่ามีจำนวนทั้งสิ้น 92 คน (เป็นประชาชน 82 คน เจ้าหน้าที่รัฐ 10 คน)

กองบรรณาธิการหนังสือพิมพ์ข่าวสด ตีพิมพ์หนังสือ 98 ศพ เมื่อปี 2555 โดยระบุว่ามีผู้เสียชีวิต 98 คน (เป็นประชาชน 88 คนและเจ้าหน้าที่รัฐ 10 คน) ซึ่งอ้างอิงข้อมูลจากกระทรวงการพัฒนาสังคมและความมั่นคงของมนุษย์อีกที แต่ข้อมูลดังกล่าวถูก ศปช.ท้วงติงว่า รวมเอาผู้เสียชีวิตที่ไม่ได้เกี่ยวกับเหตุสลายการชุมนุมโดยตรงเข้าไปด้วย เช่น ผู้เสียชีวิตจากการระเบิดของสมานเมตตาแมนชั่น หรือเสียชีวิตเพราะร่างกายขาดน้ำหรือมีโรคประจำตัว

ทำให้หลายสื่อมักรายงานจำนวนผู้เสียชีวิตจากเหตุการณ์ความรุนแรง เม.ย.-พ.ค.2553 โดยใช้คำว่า “อย่างน้อย 92 คน”

และไม่เคยมีแหล่งข้อมูลที่ไหนระบุว่า ผู้เสียชีวิตมีถึง 99 คน จึงน่าสงสัยว่าตัวเลขนี้มาจากไหนกันแน่?

บางฝ่ายเรียกการสลายการชุมนุมคนเสื้อแดงในปี 2553 ว่าเป็นปฏิบัติการทางทหารกลางเมืองครั้งใหญ่ที่สุดของไทย ด้วยจำนวนทหารหลายหมื่นคน การใช้ยุทโธปกรณ์ เช่น รถหุ้มเกราะ เฮลิคอปเตอร์ ฯลฯ และแน่นอนว่า รวมถึงการใช้กระสุนจริงด้วย

มีการเปิดเผยเอกสาร บัญชีสรุปรายการ สป.5 หรือรายการเบิกอาวุธยุทโธปกรณ์ไปใช้โดยศูนย์อำนวยการแก้ไขสถานการณ์ฉุกเฉิน (ศอฉ.) ถึง 2 ครั้งในปี 2554 และ 2555 ซึ่งแม้จะให้ตัวเลขแตกต่างกันอยู่บ้าง แต่สิ่งที่น่าสนใจก็คือ ไม่เคยมีคำปฏิเสธจากคนในกองทัพว่าเอกสารดังกล่าวไม่ใช่ของปี

ในปี 2554 คณะกรรมาธิการทหาร สภาผู้แทนราษฎร เปิดเผยว่า ศอฉ.เบิกกระสุนจริงไปใช้ 597,500 นัด ใช้ไป 117,923 นัด (เป็นกระสุนปืนซุ่มยิง 2,120 นัด)

ในปี 2555 วาสนา นาน่วม นักข่าวสายทหารชื่อดัง นำข้อมูลอีกชุดมาแสดงว่า ศอฉ.เบิกกระสุนจริงไปใช้ 778,750 นัด ใช้ไป 191,949 นัด (เป็นกระสุนปืนซุ่มยิง 500 นัด)

สิ่งที่เราจะย้ำตลอดเวลา คือเหตุการณ์ความรุนแรงเดือน เม.ย.-พ.ค.2553 มีความสูญเสีย ‘ทั้งสองฝ่าย’ คือทั้งประชาชนและเจ้าหน้าที่รัฐ

โดยปรากฎภาพกลุ่มชายชุดดำ หรือผู้ใช้อาวุธสงครามแฝงตัวอยู่ในที่ชุมนุม เมื่อวันที่ 10 เม.ย.2553 ช่วงปฏิบัติการขอคืนพื้นที่ และกลุ่มคนดังกล่าว เป็นชาย 4 คนและหญิง 1 คน ถึงตอนนี้ถูกศาลอุทธรณ์ตัดสินให้จำคุกในข้อหามีอาวุธสงครามไปแล้ว คดีอยู่ระหว่างการอุทธรณ์

อย่างไรก็ตาม ก่อนและหลังเกิดการณ์สลายการชุมนุม มีการอาวุธสงคราม โดยเฉพาะระเบิด M79 และจรวด RPG สิ่งใส่สถานที่สำคัญ เช่น ทำเนียบรัฐบาล กองทัพบก กระทรวงกลาโหม ฯลฯ หลายครั้ง โดยสุเทพ เทือกสุบรรณ อดีตผู้อำนวยการ ศอฉ. อ้างไว้ในเอกสารที่ใช้ชี้แจงแก้ข้อกล่าวหากับ ป.ป.ช.ว่า เฉพาะระหว่างปฏิบัติการกระชับวงล้อม 13-18 พ.ค.2553 มีการใช้ M79 และ RPG รวมกันอย่างน้อย 72 ครั้ง

คดีสำคัญที่เกี่ยวเนื่องกับเหตุการณ์ความรุนแรงเดือน เม.ย.-พ.ค.2553 บางคดียุติแล้ว แต่บางคดียังอยู่ระหว่างการพิจารณาของศาล

คดีสลายการชุมนุม 1
ข้อหา: ก่อให้เกิดการตาย
จำเลย: อภิสิทธิ์ สุเทพ
(ศาลไม่รับฟ้อง)

คดีสลายการชุมนุม 2
ข้อหา: ใช้อำนาจหน้าที่มิชอบ
ผู้ถูกกล่าวหา: อภิสิทธิ์ สุเทพ อนุพงษ์
(ป.ป.ช.ยกคำร้อง)

คดีก่อการร้าย 1
ข้อหา: ก่อการร้าย
จำเลย: ทักษิณ
(อัยการสั่งไม่ฟ้อง)

คดีก่อการร้าย 2
ข้อหา: ก่อการร้าย
จำเลย: แกนนำ นปช.
(ศาลชั้นต้นยกฟ้อง อัยการยื่นอุทธรณ์)

คดีชายชุดดำ
ข้อหา: มีอาวุธสงคราม
จำเลย: ชาย 4 คน หญิง 1 คน
(ศาลอุทธรณ์จำคุก 10 ปี อยู่ระหว่างฎีกา)

คดีปาระเบิดใส่ทหาร ถนนดินสอ
ข้อหา: ใช้ระเบิดทำให้ผู้อื่นถึงแก่ความตาย
จำเลย: แนวร่วม นปช. 2 คน
(อยู่ระหว่างพิจารณาในศาลชั้นต้น)

คดี 6 ศพวัดปทุมวนาราม
ข้อหา: ฆาตกรรม
ผู้ถูกกล่าวหา: ทหาร 8 นาย
(อัยการศาลทหารสั่งไม่ฟ้อง)

ระหว่างการชุมนุม ทั้งฝ่าย นปช. และฝ่ายรัฐบาล ได้ใช้วาทกรรมและการปล่อยข่าวเพื่อช่วงชิงความชอบธรรมจากฝ่ายตรงข้าม

แต่การปล่อยข่าวด้วยความลวงที่ส่งผลร้ายแรง จน อ.เกษียร เตชะพีระ บอกภายหลังว่าเป็น “ตลกมรณะ” (a deadly joke) ก็คือเรื่อง ‘ผังล้มเจ้า’ ที่ พ.อ.สรรเสริญ แก้วกำเนิด โฆษก ศอฉ.ขณะนั้น นำมาแถลงข่าว จนต่อมาถูกฟ้องแล้วค่อยไปสารภาพในศาลว่าผังล้มเจ้าไม่มีจริง เป็นเพียงเอกสารโยงให้เห็นความสัมพันธ์เท่านั้น

อีกหนึ่งวาทกรรมที่ถูกใช้มากที่สุดนับแต่เหตุการณ์ความรุนแรงเดือน เม.ย.-พ.ค.2553 ก็คือคำว่า ‘เผาบ้านเผาเมือง’ ที่ยังใช้ต่อมาจนถึงการเลือกตั้งผู้ว่าราชการ กทม.หลังจากนั้น และกระทั่งการเลือกตั้ง ส.ส.ครั้งล่าสุด

รายงานของ คอป. ระบุว่าในช่วงสุดท้ายของการชุมนุม นปช. ในปี 2553 เฉพาะใน กทม. มีสถานที่ต่างๆ ถูกเผารวม 37 แห่ง และเผาศาลากลางกลางอีก 4 จังหวัด ทั้ง จ.ขอนแก่น อุดรธานี อุบลราชธานี และมหาสารคาม ส่วน จ.เชียงใหม่ มีความพยายามเผาแต่ไม่สำเร็จ โดยโยงคำพูดของแกนนำ นปช. บางคน เช่น ณัฐวุฒิ ใสยเกื้อ อริสมันต์ พงษ์เรืองรอง ฯลฯ ที่พูดถึงการเผาหรือให้เตรียมน้ำมันเอาไว้ แม้บางคำปราศรัยจะเกิดก่อนเหตุการณ์หลายเดือนก็ตาม

อย่างไรก็ตาม บางคดีเมื่อขึ้นสู่ศาล ศาลกลับตัดสินยกฟ้อง โดยระบุว่าพยานหลักฐานอ่อนหรือให้การมีข้อสงสัย โดยเฉพาะคดีเผาห้างสรรพสินค้าเซ็นทรัลเวิลด์ ที่เป็นข้อถกเถียงตลอดมาว่าเกิดจากฝีมือใคร และช่วงเวลาที่เกิดเพลิงไหม้มีทหารเข้าควบคุมพื้นที่แล้วหรือไม่

ตลอดสิบปีที่ผ่านมา มีข้อเท็จจริงปรากฎมากขึ้นเรื่อยๆ ทั้งผ่านคำพิพากษา และผ่านการสรุปข้อมูลโดยฝ่ายต่างๆ แม้อาจไม่ทำให้เห็นภาพเหตุการณ์ที่เกิดขึ้นครบ 100% แต่ก็ทำให้เห็นมุมมองฝ่ายนั้นๆ ต่อเหตุการณ์ความรุนแรงในเดือน เม.ย.-พ.ค.2553 ได้ชัดเจนยิ่งขึ้น
.
นี่คือตัวอย่างรายงาน/หนังสือที่บอกเล่าข้อเท็จจริงที่เกิดขึ้น บางกรณีแทบจะกลายเป็น ‘ราโชมอน’ เช่น เหตุการณ์การเสียชีวิตของ พ.อ.ร่มเกล้า ธุวธรรม, เหตุการณ์ 6 ศพวัดปทุมวนาราม เป็นต้น

1. รายงานคณะกรรมการตรวจสอบและค้นหาความจริงเพื่อการปรองดองแห่งชาติ หรือ คอป. (เผยแพร่ ปี 2555) เน้นบทบาทชายชุดดำในหลายเหตุการณ์
2. รายงานศูนย์ข้อมูลประชาชนผู้ได้รับผลกระทบจากการสลายการชุมนุมกรณีเดือนเมษายน-พฤษภาคม 53 หรือ ศปช. (เผยแพร่ ปี 2556) ให้รายละเอียดการเสียชีวิตแต่ละจุดอย่างละเอียด
3. รายงานกรรมการสิทธิมนุษยชนแห่งชาติ (เผยแพร่ปี 2556) สรุปข้อเท็จจริงอย่างคร่าวๆ
4. ลับ ลวง เลือด / วาสนา นาน่วม (วางขายปี 2557) ให้ข้อมูลจากฝั่งทหาร ..แบบมีข้อสังเกต
5. คำให้การสุเทพ เทือกสุบรรณ ต่อ ป.ป.ช. (วางขายปี 2558) เน้นแก้ต่างและให้ภาพความสูญเสียฝั่งทหาร

หลังรัฐบาลยิ่งลักษณ์ ชินวัตร ชนะเลือกตั้งเข้ามาแทนรัฐบาลอภิสิทธิ์ เวชชาชีวะ ก็มีการออกมติ ครม. วันที่ 10 ม.ค.2555 จ่ายเงินเยียวยาให้กับผู้ได้รับผลกระทบจากการความรุนแรงหรือเหตุขัดแย้งทางการเมือง ระหว่างปี 2548-2553 โดยผู้เสียชีวิตจะได้รับเงินเยียวยารวมกันสูงสุด 7.75 ล้านบาท ประกอบด้วย เงินชดเชย 4.5 ล้านบาท เงินเยียวยาด้านจิตใจ 3 ล้านบาท และเงินช่วยเหลือค่าปลงศพ 2.5 แสนบาท ส่วนผู้บาดเจ็บจะได้รับลดหลั่นกันไปตามความหนักเบาของอาการบาดเจ็บ

ทั้งนี้ มีผู้มายื่นขอเงินเยียวยามากกว่า 2,300 ราย แบ่งเป็นเสียชีวิต 102 ราย (เฉพาะปี 2553 มี 98 ราย) และบาดเจ็บอีกกว่า 2,200 ราย รวมวงเงินที่ใช้ไม่เกิน 2 พันล้านบาท

เวลาต่อมา มี ส.ส.พรรคประชาธิปัตย์ ไปยื่นคำร้องให้ ป.ป.ช.เข้าไต่สวนเอาผิดกับรัฐบาลยิ่งลักษณ์ อ้างว่าการเยียวยาดังกล่าวมิชอบ ไม่มีกฎหมายรองรับ จ่ายเงินช่วยเหลือพรรคพวกตัวเอง ซึ่ง ป.ป.ช.ก็รับไว้ไต่สวน ก่อนที่สามปีต่อมาจะมีมติแจ้งข้อกล่าวหากับ ยิ่งลักษณ์และรัฐมนตรีอื่นอีก 33 คน

ปัจจุบัน คดียังอยู่ระหว่างการไต่สวนโดย ป.ป.ช.

เหตุการณ์ความรุนแรงเดือน เม.ย.-พ.ค.2553 ยังส่งผลมาถึงทุกวันนี้ ไม่เพียงญาติผู้เสียชีวิตจำนวนไม่น้อยยังไม่ได้รับความยุติธรรม แม้มี 18 รายที่ศาลไต่สวนการตายและชี้ว่ากระสุนมาจากฝั่งทหารก็ตาม แต่ก็ยังไม่มีทหารรายใดถูกนำตัวขึ้นสู่ศาล

อีกความเชื่อมโยงก็คือกรณีที่พรรคเพื่อไทย พยายามผลักดัน พ.ร.บ.นิรโทษกรรมสุดซอย ที่เป็นชนวนเหตุให้คนกลุ่มหนึ่งออกมาคัดค้านร่างกฎหมายนี้พร้อมกับเคลื่อนไหวล้มรัฐบาลยิ่งลักษณ์ ชินวัตรไปด้วย ซึ่งต่อมา ทหารได้ยึดอำนาจ พล.อ.ประยุทธ์ จันทร์โอชา เป็นนายกรัฐมนตรีจนถึงปัจจุบัน โดยได้ประโยชน์จากรัฐธรรมนูญที่ร่างไว้เพื่อสืบทอดอำนาจตัวเอง ผ่าน ส.ว.แต่งตั้ง

อดีตจึงส่งผลมาถึงปัจจุบัน อย่างเห็นได้ชัด

Illustration by Waragorn Keeranan

You might also like

---

อย่าให้ใครลอยนวลเหนือความผิด ไม่เช่นนั้นเหตุการณ์แบบปี 2553 จะเกิดขึ้นอีก

20 May 2020

ย้อนรอย ‘ที่เกิดเหตุ’ ความสูญเสียปี 2553 ที่อาจอยู่ใกล้ตัวเรากว่าที่คิด

19 May 2020

ทศวรรษที่สูญหายกับความยุติธรรมอันว่างเปล่า : อดีตประธาน คอป.

19 May 2020

ความทรงจำของ ‘ปืนลั่นแสกหน้า’ : ว่าด้วยคนกรุงเทพฯ เสื้อแดง และปี 2553

22 May 2020