วันนี้ (5 ต.ค. 65) คณะกรรมการรางวัลโนเบลได้ประกาศมอบรางวัลโนเบล สาขาเคมีของปี 2022 ให้แก่ 3 นักวิทยาศาสตร์ ได้แก่ แคโรลีน อาร์ เบอร์ทอซซี (Carolyn R. Bertozzi), มอร์เท็น เมลดัล (Morten Meldal) และ เค แบร์รี่ ชาร์พเลส (K. Barry Sharpless) ที่พัฒนาศึกษาเรื่อง click chemistry และ bioorthogonal chemistry
click chemistry เป็นคำศัพท์ที่ ชาร์พเลส คิดค้นขึ้นในปี 2001 เพื่อใช้อธิบายปฏิกิริยาที่ให้ผลผลิตสูง มีขอบเขตที่กว้าง สร้างเฉพาะผลพลอยได้ที่สามารถกำจัดออกได้โดยไม่ต้องใช้โครมาโตกราฟี (เทคนิคในห้องปฏิบัติการทางเคมีเพื่อใช้ในการแยกสารผสม) มีความจำเพาะแบบสเตอริโอ ใช้งานง่าย และสามารถถอดออกได้ง่าย
โดย click chemistry มักถูกนำมาใช้พัฒนาเภสัชภัณฑ์ ซึ่งผลงานของ เมลดัล และ ชาร์พเลส คือ การวางรากฐาน click chemistry ที่ทำให้โครงสร้างโมเลกุลสามารถเชื่อมเข้ากันได้อย่างรวดเร็วและมีประสิทธิภาพ
ขณะที่ผลงานของ เบอร์ทอซซี คือการนำ click chemistry ไปใช้กับมิติใหม่ๆ หรือก็คือเริ่มพัฒนาและนำไปใช้กับสิ่งมีชีวิต
ซึ่ง ยอห์น อัควิส (Johan Aqvist) ประธานคณะกรรมการโนเบลสาขาเคมีเผยว่า รางวัลในปีนี้เน้นผลงานที่ ‘ไม่ซับซ้อนเกินไป แต่ทำงานกับสิ่งที่เรียบง่ายและธรรมดา
นอกจากนี้ เบอร์ทอซซี ยังถือเป็นผู้หญิงคนที่ 8 ที่ได้รับรางวัลโนเบลสาขาเคมี ขณะที่ ชาร์พเลส คือนักวิทยาศาสตร์คนที่ 5 ที่ได้รับรางวัลโนเบลถึง 2 ครั้ง
อ้างอิงจาก
https://www.nytimes.com/2022/10/05/science/nobel-prize-chemistry-winner.html
https://www.nobelprize.org/prizes/chemistry/2022/press-release/
https://twitter.com/NobelPrize
https://www.organic-chemistry.org/namedreactions/click-chemistry.shtm
https://www.nsm.or.th/nsm/th/node/5742