เราทำธุรกรรมผ่านธนาคารแทบจะทุกวัน ทั้งรอเงินโอนเข้า จ่ายค่าข้าวเมื่อตอนกลางวัน หรือกดของช้อปปิ้งยามดึก ธนาคารคือตัวกลางที่สำคัญในโลกการเงิน และเป็นตัวแปรหลักในช่วงวิกฤตการณ์ทางการเงิน
การทำให้ผู้คนเข้าใจถึงบทบาทของธนาคารจึงเป็นเหตุผลให้คณะกรรมการพิจารณารางวัลโนเบลมอบรางวัลโนเบลสาขาเศรษฐศาสตร์ปี 2022 ให้กับ เบน เบอร์นานเก (Ben S. Bernanke), ดักลาส ไดมอนด์ (Douglas W. Diamond), และฟิลิป ดิบวิก (Philip H. Dybvig) 3 นักเศรษฐศาสตร์ที่วางรากฐานของการศึกษาธนาคาร และทำให้เราเห็นถึงความสัมพันธ์ของธนาคารกับระบบเศรษฐกิจอย่างไรในช่วงวิกฤต
งานศึกษา เบน เบอร์นานเก ให้คำตอบกับสังคมที่ชัดเจนขึ้นว่า ความจริงแล้วการล้มละลายของธนาคารไม่ใช่แค่ผลที่ตามมา (consequence) หลังวิกฤตการณ์ทางการเงิน แต่คือหนึ่งในตัวแปรที่ทำให้วิกฤตการณ์ทางการเงินนั้นรุนแรงขึ้น และเหตุการณ์ที่คนแห่ไปถอนเงิน (bank runs) นั้นก็นำไปสู่ภาวะเศรษฐกิจตกต่ำ (economic depression) ได้ เหมือนที่เกิดขึ้นในยุค 1930s
ด้าน ดักลาส ไดมอนด์ และฟิลิป ดิบวิก ก็ให้มุมมองต่อหน้าที่ของธนาคารในฐานะกลไกที่เป็นตัวกลางระหว่างผู้ฝากและผู้กู้ ธนาคารคือคนที่เข้ามารับประกันให้ผู้ฝากหากต้องการถอนเงินไม่ว่าจะเวลาไหน และเป็นคนเป็นเงินฝากให้เป็นสินทรัพย์ระยะยาวด้วยการให้กู้ยืม แต่ดักลาสและฟิลิปก็ชี้ให้เห็นว่ากลไกนี้ก็เปราะบาง และอาจทำให้เกิดการแห่ถอนเงินหากมีข่าวลือและการตั้งคำถามถึงความน่าเชื่อถือ
ในงานศึกษาอีกชิ้นของปี 1984 ดักลาสยังอธิบายถึงเหตุผลที่การล่มสลายของธนาคารนั้นส่งผลยาวนานกับระบบเศรษฐกิจ เพราะธนาคารคือคนที่ทำหน้าที่คอยประเมินเครดิตของผู้กู้ ถ้าธนาคารล่มละลาย เป็นไปได้ว่าข้อมูลของผู้กู้ก็จะสูญหายไปด้วย จนทำให้ธนาคารอื่นมารับช่วงต่อยาก และกระทบกับเศรษฐกิจต่อไป
งานศึกษาของทั้ง 3 นักเศรษฐศาสตร์คือหมุดหมายของการศึกษากลไลของธนาคารในยุคใหม่ และช่วยให้รัฐสามารถกำหนดกรอบนโนบาย ไปจนถึงกำกับดูแลการทำงานของธนาคาร โดยเฉพาะในช่วงที่ผู้คนอาจจะต้องการธนาคารอย่างถึงที่สุด เช่นเวลาที่วิกฤตการณ์ทางการเงินมาถึง
อ้างอิงจาก
https://www.youtube.com/watch?v=6ivwtz7cPwg
https://www.nobelprize.org/uploads/2022/10/popular-economicsciencesprize2022.pdf
https://www.facebook.com/nobelprize/photos/a.164901829102/10159120574379103
