เชื่อว่าหลายคนคงคุ้นชื่อ ‘คลีโอพัตรา’ เพราะเธอมักถูกอ้างถึงว่า เป็นหญิงสาวที่งดงามดังกุหลาบ ไม่ก็ฉลาดเป็นกรด จนเธอกลายเป็นบุคคลสำคัญของประวัติศาสตร์อียิปต์ไปโดยปริยาย แต่ไม่นานมานี้ เกิดกระแสวิพากษ์วิจารณ์มากมายเกี่ยวกับซีรีส์สารคดีเกี่ยวกับเธอ เพราะนักแสดงที่สวมบทบาทเธอเป็นคนดำแอฟริกัน แทนที่จะเป็นคนผิวขาว
เมื่อวันที่ 12 เมษายนที่ผ่านมา Netflix ปล่อยตัวอย่างซีรีส์สารคดีราชินีคลีโอพัตรา (Queen Cleopatra) ที่นำแสดงโดย อเดล เจมส์ (Adele James) นักแสดงผิวดำชาวอังกฤษ ซึ่งซีรีส์เรื่องนี้มีกำหนดให้รับชมในวันที่ 10 พฤษภาคมที่จะถึงนี้ อย่างไรก็ดี เกิดกระแสต่อว่าซีรีส์เรื่องนี้มากมาย เช่น การกระทำนี้ถือเป็นการลบตัวตน อัตลักษณ์ ของบุคคลในประวัติศาสตร์
ขอเล่าประวัติสั้นๆ ของเธอก่อนว่า คลีโอพัตรา (Cleopatra) เกิดในเมืองอเล็กซานเดรียของอียิปต์เมื่อ 69 ปีก่อนคริสตกาล เธอเป็นราชินีองค์สุดท้ายของราชวงศ์อียิปต์โบราณที่พูดภาษากรีก เธอสวรรคตในปีที่ 30 ก่อนคริสตกาล และต่อมาไม่นานอียิปต์ก็กลายเป็นส่วนหนึ่งของอาณาจักรโรมัน
อย่างไรก็ดี หลังเกิดชนวนการถกเถียงขึ้น นักโบราณคดีชั้นนำออกมายืนยันว่า “คลีโอพัตรามีผิวสีอ่อน ไม่ใช่ผิวดำ” พร้อมทั้ง ซาฮี ฮาวาสส์ (Zahi Hawass) นักอียิปต์วิทยากล่าวว่า “ซีรีส์นี้เป็นของปลอมโดยสิ้นเชิง เธอเป็นชาวกรีกเท่ากับว่า เธอก็ต้องมีผิวสีอ่อน ไม่ใช่สีดำ”
พร้อมเสริมว่า “ผู้ปกครองคนเดียวของอียิปต์ที่เป็นคนผิวดำคือกษัตริย์ในสมัยอาณาจักรคุช (Kush) ราชวงศ์ที่ 25 แห่งอียิปต์ (747-656 ปีก่อนคริสตกาล) ดังนั้น Netflix พยายามทำให้เกิดความสับสนด้วยการบิดเบือนประวัติศาสตร์ว่าต้นกำเนิดของอารยธรรมอียิปต์เกิดจากคนผิวดำ”
ไม่เพียงเท่านี้ เมื่อวันอาทิตย์ (16 เมษายน) ที่ผ่านมา ทนายชาวอียิปต์ได้ยื่นคำร้องต่อศาลให้ปิดกั้นซีรีส์สารคดีเรื่องนี้ใน Netflix ของอียิปต์ โดยให้เหตุผลว่า “ซีรีส์เรื่องนี้ถือเป็นการบิดเบือนและลบอัตลักษณ์ของชาวอียิปต์”
ทั้งนี้ Netflix ได้ออกมาพูดถึงภูมิหลังทางเชื้อชาติที่เป็นที่ถกเถียงกันของคลีโอพัตราว่า “ประชากรของอียิปต์ในยุคนั้นมีความหลากหลายทางวัฒนธรรมและหลายเชื้อชาติ” ซึ่งหลายคนคาดว่าที่ Netflix ระบุแบบนี้เพราะว่า ในขณะนี้ยังไม่มีใครทราบว่า แม่ของคลีโอพัตราคือใครและมีเชื้อสายอะไรกันแน่
“คลีโอพัตราปกครองอียิปต์มานานก่อนการตั้งถิ่นฐานของชาวอาหรับในแอฟริกาเหนือ หากมารดาของเธอเป็นผู้หญิงพื้นเมือง เธอก็อาจจะมีเชื้อสายชาวแอฟริกัน ทำให้ซีรีส์เรื่องนี้ก็สะท้อนให้เห็นคลีโอพัตราในรูปแบบร่วมสมัย” แซลลี-แอน แอสตัน (Sally-Ann Ashton) นักอียิปต์วิทยากล่าว
อย่างไรก็ตาม ผู้คนในโลกอินเทอร์เน็ตต่างแสดงความคิดเห็นในทางเดียวกันว่า แนวคิดการคัดเลือกนักแสดงโดยไม่สนถึงรูปลักษณ์ แต่มองด้วยความสามารถของนักแสดงเป็นหลัก (Color-blind Casting) ไม่เหมาะสมที่จะนำมาใช้กับบุคคลที่มีตัวตนในประวัติศาสตร์ โดยความคิดเห็นหนึ่งกล่าวว่า “แทนที่จะสร้างความหลากหลาย แต่กลับเป็นการทำลายตัวตนของชาติพันธุ์หนึ่งแทน”
โดยบางคนยังระบุว่า “กรณีนี้เปรียบเทียบกับประเด็นนักแสดงผิวดำจากภาพยนตร์แอเรียลไม่ได้เลย เพราะแอเรียลไม่มีตัวตนจริงๆ”
อ้างอิงจาก
