คุณสามารถสืบสายประวัติบรรพบุรุษที่มีเลือดเนื้อเชื้อไขร่วมกับคุณได้หลากหลายช่องทาง ลองดูกะโหลกและกระดูกสิ มันบอกได้ว่าบรรพบุรุษคุณหน้าตาแบบไหน หรือหากลองดูฟันก็จะรู้ว่าเขาชอบกินอะไร ดูหม้อข้าวและเครื่องมือทำกินคุณก็จะเห็นวัฒนธรรมที่ห่อหุ้มเขาไว้ หรือแยบยลไปกว่านั้นคือการดู ‘จีโนม’ (genome) ข้อมูลทางพันธุกรรมทั้งหมดของสิ่งมีชีวิตหนึ่งๆ ที่บอกเรื่องราววิวัฒนาการราวกับนั่งไทม์แมชชีนแห่งกาลเวลา
10 ปีที่แล้ว มีความพยายามในการหาลำดับเบสในดีเอ็นเอของมนุษย์ดึกดำบรรพ์ที่สูญพันธุ์ไปแล้ว ‘นีแอนเดอทัล’ ที่เรียกได้ว่าสมบูรณ์ที่สุดเป็นครั้งแรก เปิดประตูวิทยาการครั้งสำคัญ เพราะเมื่อนำมาเทียบกับของมนุษย์ยุคปัจจุบันแล้ว ผลปรากฏว่า เรา (โฮโม เซเปียน) และนีแอนเดอทัล แชร์ความเหมือนกันอย่างพิลึกพิลั่น ที่แสดงให้เห็นว่ามีการผสมข้ามสายพันธุ์มาตั้งแต่ครั้งอดีต
แต่ที่น่าช็อกไปกว่านั้น นักวิทยาศาสตร์พบอะไรบางอย่างที่ไม่เคยคาดฝัน เมื่อในจีโนมมนุษย์ปัจจุบันมีรหัสลับปริศนาแอบซ่อนอยู่ นักวิทยาศาสตร์เรียก DNA ปริศนานี้ว่า ‘ผี’ (ghost) เป็นดีเอ็นเอที่ไม่เชื่อมโยงกับบรรพบุรุษโฮมินิดส์
ในปี 2008 นักวิจัย Svante Pääbo และทีมวิจัยจากสถาบัน Max Planck Institute for Evolutionary Anthropology ในเยอรมนี ทำการจัดลำดับเบสดีเอ็นเอมนุษย์นีแอนเดอทัล และพบว่า มนุษย์ Homo sapiens ผสมข้ามสายพันธุ์กับ Homo neanderthalensis อย่างมีนัยยะสำคัญ
![](https://thematter.co/wp-content/uploads/2018/11/48893e23594bafb0ec209ee0cd7e02120a7f42c1_5208255___846__85.jpg)
Svante Pääbo (ภาพ:Max-Planck-Gesellschaft)
ใช่แล้ว เราเคยมีสัมพันธ์สวาทร่วมกันเมื่อราว 700,000 ปีก่อน จนกลายเป็นคุณในปัจจุบัน เพราะอย่างน้อย 2-4 เปอร์เซ็นต์ของตัวคุณก็ยังเป็นของนีแอนเดอทัล
แต่คำถามที่น่าสนใจคือ เราจะมีความสัมพันธ์กับนีแอนเดอทัลแค่นั้นเหรอ? แน่ใจแค่ไหนว่าแค่ 2 สายพันธุ์ หรือถ้ามีมากกว่านั้นล่ะ? หากคุณดูจากธรรมชาติของมนุษย์ที่มีศักยภาพสืบพันธุ์ได้หลากหลายรสนิยม มันต้องมากกว่านั้นสิ
นี่เองสิ่งที่ Svante Pääbo พบ เขาพบ DNA ผีที่ไม่รู้ว่าเป็นของใคร หรืออาจเป็นมนุษย์สายพันธุ์ใหม่ที่เรียกว่า Denisovans ที่เป็นสายแยกจากนีแอนเดอทัลอีกทีเมื่อราว 500,000 ปีก่อน แต่ในปี 2016 Denisovans ก็ยังไม่ใช่ ‘ผีที่แท้จริง’ ตามที่นักวิทยาศาสตร์เสาะหา แต่น่าจะเป็นมนุษย์สายพันธุ์ลึกลับที่เคยอยู่ร่วมกับเรามาก่อนเมื่อ 45,000 ปี ไม่นานอย่างที่คิด ดังนั้นมนุษย์อาจพบปะมนุษย์โบราณสายพันธุ์อื่นที่ขณะนี้เรายังไม่มีหลักฐานใดๆ ชี้ชัดว่าเขาเป็นใคร นักวิทยาศาสตร์เรียก ‘ผี’ ที่ซ่อนอยู่ในดีเอ็นเอคุณว่า ‘Basal Eurasians’
‘Basal Eurasians’ ผีที่หายจากหน้าประวัติศาสตร์
ปัจจุบันยังไม่มีหลักฐานทางฟอสซิลใดๆ ที่บ่งบอกการดำรงอยู่ของ Basal Eurasians เราพอรู้ได้ว่าพวกเขาอยู่ในแถบทวีปยูเรเชียนี้ร่วมกันกับเรา แต่เราไม่รู้ว่าพวกเขามีโครงสร้างทางวัฒนธรรมแบบไหน มีรูปแบบการใช้ชีวิตอย่างไร มีชุดความเชื่ออันเป็นเอกลักษณ์หรือไม่ หรือพวกเขาอาจไม่ได้ดำรงชีวิตเหมือนโฮโม เซเปียน เลยด้วยซ้ำ
เราเจอกันในเวลาที่รวดเร็ว อาจไม่ได้อยู่ร่วมกันเป็นล้านๆ ปีแบบโฮมินิดส์อื่นๆ จนแฝงฝังอัตลักษณ์อันแน่ชัดในจีโนมของคุณ เพราะเราอาจผสมกับมนุษย์ปริศนาจนได้ร่องรอยดีเอ็นเอผีภายใต้เวลาเพียง 45,000 ปีเท่านั้น การเดินทางออกจากแอฟริกาของโฮโมเซเปียน จึงน่าจะเป็นจุดเปลี่ยนครั้งสำคัญที่มนุษย์มีปฏิสัมพันธ์กับมนุษย์เผ่าพันธุ์อื่นๆ หลากหลายที่ล้วนสูญพันธุ์ไปหมดแล้ว
เราพยายาม ‘สืบพันธุ์’ กับมนุษย์ต่างสายพันธุ์ตลอดเวลา หรือการเดินทางมันช่างเปลี่ยวเหงา การ cross breeding จึงเป็นความเชี่ยวชาญประการหนึ่งของมนุษย์
คุณอาจเติมช่องว่าง DNA ผี นี้ด้วยคำตอบว่าอาจเป็น ‘เอเลี่ยน’ จากนอกโลกก็ได้ ซึ่งนักวิทยาศาสตร์ก็ไม่ได้ห้ามจินตนาการของคุณเลยซะทีเดียว (แต่ก็ยังไม่มีนักวิทยาศาสตร์สถาบันไหนกล้าชี้ชัดเช่นนั้น) เพราะตราบใดที่เรายังมีหลักฐานไม่เพียงพอในปัจจุบัน ก็ไม่ได้หมายความว่าในอนาคตจะไม่มีโอกาสได้เจอ เมื่อวิทยาการก้าวหน้าไปกว่าเดิม พันธุกรรมศาสตร์อาจไขปริศนาที่ทับซ้อนกันในขณะที่บรรพชีวินทำไม่ได้ เพราะการสืบสายบรรพบุรุษอาจไม่จำเป็นต้องใช้หลักฐานทางฟอสซิลอีกแล้ว
“พันธุกรรมศาสตร์จะทำให้เราพบกับบรรพบุรุษปริศนา แต่อาจไม่ใช่เร็วๆ นี้” Tomas Marques Bonet นักพันธุศาสตร์ประชากรจากมหาวิทยาลัย Pompeu Fabra University
มนุษย์โฮโม เซเปียน อาจพบปะกับมนุษย์ Basal Eurasians หลายต่อหลายครั้งภายในหมื่นกว่าปี พวกเรามีสัมพันธ์สวาทเป็นครั้งคราวมีลูกมีหลานสืบเชื้อสาย แล้วพวกเขาหายไปไหน?
แต่อย่างน้อยพวกเขาทิ้งร่องรอย ‘ความเป็นผี’ ในตัวคุณและนี่คือการฝากไว้ในกายเธอของจริงในโลกของพันธุศาสตร์
อ้างอิงข้อมูลจาก
Ancient human genomes suggest three ancestral populations for present-day Europeans
New Branch Added to European Family Tree