ประชามติโค้งสุดท้ายชักยุ่งยากขึ้นมาอีกนิด เมื่อลิงจ๋อขอมีส่วนร่วมด้วย!
นานทีปีหนจะมีฝูงลิงในจังหวัดพิจิตรออกมาแสดงทัศนคติทางการเมืองอย่างเด็ดขาด และพวกมันก็ไม่ยี่หระที่จะทำอย่างเปิดเผย กฎหมายเหรอ? จัดการลิงอย่างข้าไม่ได้หรอก! เจี๊ยก
MSGonline.com
ดูเหมือนว่า ลิงเมืองพิจิตรดูจะไม่โอเคกับประชามติครั้งนี้หรือเปล่า? พวกมันจึงขยี้ซะยับเยิน
ลิงจำนวนกว่า 100 ตัว (ที่ไม่มีสิทธิตามกฎหมาย) เฮโลเข้าไปบนศาลาวัดและฉีกบัญชีรายชื่อจนป่นปี้ แถมยังหยิบไปโยนเล่นเยาะเย้ยมนุษย์อย่างสนุกสนาน
แม้พฤติกรรมเล่นซนของพวกมันอาจเกิดจากความคึกคะนอง หรือความกดดันของสภาพแวดล้อมที่เริ่มขาดแคลนอาหารในถิ่นที่อยู่อาศัย หรือระบบฝูงภายในมีการเปลี่ยนแปลง จนพวกมันกล้าพอจะฉีกบัญชีรายชื่อทั้งๆ ที่เมื่อก่อนไม่ยักจะเคยทำ
เหตุการณ์นี้จึงทำให้เราคิดต่อไปว่า
ลิงมีทัศนคติทางการเมืองหรือเปล่า? พละกำลังเป็นเพียงคุณสมบัติเดียวของการเป็นผู้นำหรือไม่ และการลุแก่อำนาจจะนำมาซึ่งตำแหน่งทางการเมืองที่ยั่งยืนจริงหรือ?
NPR.com
การเมืองในหมู่จ๋อ
อริสโตเติล เคยกล่าวว่า “Man as a political animal” มนุษย์นั้นเป็นสัตว์การเมือง แต่ดูเหมือนว่านักปราชญ์นามอุโฆษจะกล่าวได้ไม่ผิดเพี้ยนนัก เพราะกิจกรรมทางการเมืองของเรา เป็นส่วนหนึ่งในโครงสร้างทางวิวัฒนาการอันยาวนานที่แชร์ร่วมกันกับญาติห่างๆ จะลิงหรือมนุษย์ พวกเราก็ต้องการโครงสร้างทางการเมืองที่เข้มแข็งและมอบประโยชน์สุขได้เมื่ออยู่ต้องภายใต้มัน
นักธรรมชาติวิทยา Frans B.M. de Waal เป็นนักวิทยาศาสตร์คนสำคัญ ผู้คลุกคลีอยู่กับสังคมลิงราวกับเป็นครอบครัวที่สอง โดยเฉพาะกลุ่มลิงไร้หาง (Ape) เพื่อศึกษาความเชื่อมโยงของธรรมชาติมนุษย์และญาติห่างๆ ของเรา ที่แม้จะแยกสายวิวัฒนาการมาร่วม 4 ล้านปี แต่สัญชาตญาณยังคงอยู่ในสายเลือดไม่เปลี่ยนแปลง
Frans B.M. de Waal ในวัยหนุ่มและหนังสือที่เบิกทางสู่แนวหน้าในการศึกษาพฤติกรรมลิง
โครงสร้างของสังคมและทัศนคติทางการเมืองในลิง มีระบบคิดที่ซับซ้อน De Waal ต้องเฝ้าศึกษาพฤติกรรมของชิมแปนซีเป็นเวลาหลายพันชั่วโมง ในสวนสัตว์ Royal Burger ของประเทศเนเธอร์แลนด์ แล้วนำประสบการณ์และการค้นพบมาเรียบเรียงเป็นหนังสือที่ค่อนข้างฮือฮาในแวดวงธรรมชาติวิทยา จนมีการอ้างอิงในแวดวงการเมืองและการปกครอง Chimpanzee Politics: Power and Sex Among Apes ในปี 1982
Frans B.M. de Waal ในปัจจุบันภายในสวนสัตว์บ้านเกิด (Photo:elpais.com)
ในฐานะผู้นำตั้งแต่ ‘นายกรัฐมนตรี’ ถึง ‘ลิงจ่าฝูง’ ไม่สามารถอยู่บนอำนาจอย่างโดดเดี่ยวโดยปราศจากพันธมิตรทางการเมือง ต่อให้คุณแข็งแกร่งที่สุด ก็อาจถูกลอยแพหากไม่มีใครเห็นชอบในสิ่งที่คุณทำ พลังของพันธมิตรที่ทรงพลังเป็นปัจจัยสำคัญที่คุณจะได้อยู่ต่อ แม้ในวันที่เพลี่ยงพล้ำต่อผู้ท้าชิงที่หนุ่มกว่า ดุดันกว่า แต่ถ้าสมาชิกไม่โอเคด้วยกับผู้นำใหม่ พฤติกรรมคว่ำบาตรก็สามารถพบเห็นได้ การยอมรับนับหน้าถือตาของสมาชิกในสังคมเป็นเรื่องที่ผู้นำมองข้ามไม่ได้ แม้ในสังคมลิงก็ไม่มีข้อยกเว้นเช่นกัน
ลิงหนุ่มพยายามคลุกคลีกับลิงอาวุโส เพื่อให้ได้รับการยอมรับ (Photo: Royalsociety.com)
ลิงหนุ่มจ่าฝูงพยายามเดินเลียบเคียงกับลิงอาวุโสกว่า และใช้เวลาหลายชั่วโมงร่วมกันอย่างเปิดเผย แม้ลิงแก่จะไม่ได้มีอิทธิพลในการขับเคลื่อนฝูงแล้วก็ตาม แต่การผูกมิตรกับลิงรุ่นเดอะทำให้สมาชิกในฝูงยอมเปิดใจกับลิงรุ่นใหม่มากขึ้น
หรือการที่ลิงหนุ่มจ่าฝูงยอมหลีกทางให้ลิงเพศเมียที่อ่อนแอกว่ากินอาหารใกล้ๆ กันได้ โดยไม่มีพฤติกรรมกีดกัน การปล่อยให้ผู้อ่อนแอที่สุดอยู่อย่างเสียเปรียบบ่อยครั้งทำให้ลิงจ่าฝูงคะแนนนิยมตก
ลิงมีพฤติกรรมแลกเปลี่ยนซึ่งกันและกัน (Reciprocity) ด้วยผลประโยชน์ ทั้งการกรูมมิ่งและแชร์อาหารในฝูง
ลิง ก. ปัดขนและกรูมมิ่งให้ ลิง ข. ในช่วงเช้า และในเวลาช่วงบ่าย ลิง ข. ก็อนุญาตให้ลิง ก. กินอาหารของมันได้
นั้นแสดงให้เห็นถึงความทรงจำและความรู้คุณ (Gratitude) อยู่ในธรรมชาติของลิงเช่นกัน ลิงที่อ่อนแอจะมีชีวิตอยู่ได้หากมันตกลงกับระบบแลกเปลี่ยนซึ่งกันและกันที่ถูกสร้างขึ้นในสังคมลิง
ความกลัวและอำนาจ ไม่ได้ทำให้คุณกลายเป็นผู้นำฝูง และแม้ลิงที่ไม่ได้มีร่างกายบึกบึนแข็งแรงก็สามารถเป็นผู้นำได้ หากมันได้รับการสนับสนุนจากเพื่อนหรือมี ‘พาร์ทเนอร์’ ที่มีอิทธิพล การสร้างมิตรภาพในแนวระนาบอย่างสม่ำเสมอทำให้ได้รับความเคารพคงเส้นคงวา
แม้พฤติกรรมการข่มขู่ วางก้าม และใช้อำนาจอย่างสิ้นเปลือง เพื่อเรียกร้องแรงความสนใจก็เป็นเรื่องปกติในธรรมชาติของสังคมลิง แต่ Frans B.M. de Waal เคยให้สัมภาษณ์ว่า
“หากคุณอยากเห็นภาวะความเป็นผู้นำอย่างแท้จริงผ่านทางโทรทัศน์ ให้ลองคิดง่ายๆ เหมือนลิงดู ปิดเสียงโทรทัศน์และดูท่วงท่าผู้นำของคุณโดยไม่ต้องรับฟังเสียง เพราะลิงก็ใช้ภาษาท่าทางในการพิจารณาผู้นำของมันเช่นกัน”
แม้การขัดขวางการทำประชามติของลิง อาจไม่ได้มีนัยยะใดๆ นอกเหนือไปจากความซุกซนและสภาพแวดล้อมทางอาหารที่เปลี่ยนแปลงไป แต่ก็ใช่ว่าลิงจะไม่เข้าใจการเมืองเลย
พวกมันมี Concept ของการเลือกผู้นำที่ดี และต้องการมีส่วนร่วมในการตัดสินใจ
แต่การปิดกั้นการตัดสินใจดูเหมือนเป็นการทำลายวิวัฒนาการที่ธรรมชาติมอบให้อย่างน่าอดสู
วันหนึ่งเราอาจจะอายลิงก็ได้ หากพวกมันสร้างวัฒนธรรมทางการเมืองที่สร้างสรรค์กว่ามนุษย์อย่างเรา
อ้างอิงข้อมูลจาก
Chimpanzee Politics: Power and Sex among Apes
www.washingtonpost.com/news/wonk/wp/2016/05/13/why-this-famous-primatologist-is-looking-forward-to-a-trump-vs-clinton-matchup/
