นึกภาพตัวตลก หน้าขาวๆ รอยยิ้มสีแดง ผมฟูฟ่อง…ไอ้ตัวละครที่มันควรจะสร้างมาเพื่อให้เราหัวเราะ มันน่าจะตลก…แต่แม่น่ากลัวชิบเป้ง เห็นแล้วขนลุก ลูกเด็กเล็กแดงเห็นคงเก็บเอาไปฝันร้าย มีลูกมีหลานควรเก็บไว้ให้พ้นมือตัวตลก และลองนึกภาพ ถ้าแถวบ้านท่านมีตัวตลกปรากฏตัวแบบเป็นปริศนา
หลายปีก่อน มีรายงานข่าวแปลกๆ ชวนขนลุกเกี่ยวกับตัวตลกในสหรัฐมาเรื่อยๆ ตั้งแต่การพบเห็นตัวตลกที่ปรากฏขึ้นตามที่เปลี่ยวๆ เจอตัวตลกยืนอยู่ตามที่ร้าง ชายป่า (เขียนไปขนลุกไป) รายงานการเจอตัวตลกประหลาดเริ่มขึ้นในช่วงปลายเดือนสิงหาคม ค.ศ. 2016 ที่รัฐ South Carolina ก่อนแพร่กระจายไปยังรัฐต่างๆ กว่าครึ่งของพื้นที่ในอเมริกา ล่าสุดมีรายงานการพบเห็นตัวตลกนอกสหรัฐบ้างแล้ว เช่น ในแคนาดาและอังกฤษ
ไม่แน่ใจว่าใครมันอุตริเอามาเล่น แต่จากแค่การเล่นตลก (ด้วยตัวตลก) ที่อาจจะเป็นแค่มุกขำๆ มันกลายเป็นการแพร่กระจายความกลัว จนกลายเป็นอาชญากรรมรุนแรงไปอีก เช่น มีรายงานคนร้ายใส่ชุดตัวตลกออกอาละวาดก่ออาชญกรรม ใช้มีดแทงหรือปล้นทรัพย์ชาวบ้าน จนล่าสุดเหล่าผู้ประกอบอาชีพตัวตลกมีการรวมตัวกันเดินขบวนบอกว่า พวกเราไม่น่ากลัวน้า อย่ากลัวๆ
Clown Funding ที่แท้จริง
ว้อยไม่ตลก นี่ยังกะหนังสยอง ฝันร้ายกลายเป็นจริง กลัวแล้ววว กลัวๆๆๆ
จะว่าไป ไอ้ตัวตลกพวกนี้ พวกแกควรจะไม่เป็นพิษเป็นภัยสิ ควรน่ารัก ควรเดินๆ ไปลื่นล้มเปลือกกล้วย แจกลูกโป่งให้เราแบบน่ารักตามเรื่องตามราว จากหน้าตาที่ออกแบบมาเพื่อสร้างความสนุกสนาน อยู่ๆ ทำไมพวกมันถึงได้น่ากลัว ทำไมเราถึงกลัวพวกมัน
ภาพตัวตลกปริศนาที่แพร่อยู่ใน Facebook / huffingtonpost.com
ยิ้มสยองที่แท้จริง
ตลกหลวง หรือ Jester ที่มาแรกเริ่มของตัวตลกมาจากราชสำนักยุโรปในยุคกลาง ชุดฟูๆ ที่ทำหน้าที่สร้างรอยยิ้มและเสียงหัวเราะให้กับพระราชาและแขกเหรื่อในราชสำนัก ฟังดูเป็นตำแหน่งที่ดี คือเป็นตำแหน่งเดียวที่สามารถอยู่นอกระเบียบแบบแผนอันเคร่งครัดอยู่ตำแหน่งเดียว ล้อเล่น เล่นหัวกับพระราชาได้ แต่จะเอาตัวรอดได้ ก็ต้องเป็นตัวตลกที่มีไหวพริบมากพอดี
ความน่ากลัวของตัวตลกคือแท้จริงแล้วแล้วเกี่ยวข้องกับความกลัวและอันตรายเสมอมา Andrew Stott ศาสตราจารย์ผู้เชี่ยวชาญด้านวัฒนธรรมตัวตลกบอกว่า การเล่นตลกของตัวตลกนั้นเตือนพวกเราให้นึกถึงความเป็นความตายของเราในฐานะมนุษย์ ทำให้นึกถึงความเป็นสัตว์ที่อยู่ในตัวเรา รวมไปถึงทำให้เห็นว่าเราเองจริงๆ แล้วก็ไร้เหตุผลและน่าหัวเราะได้ขนาดไหน
ในขณะที่พวกมันล้มลุกคลุกคลาน เจ็บตัว เสี่ยงตาย ทำเรื่องโง่ๆ มีรูปร่างหน้าตาที่พิกลพิการ เราอาจจะขำมัน แต่ในขณะเดียวกัน ลึกๆ แล้ว มันก็ทำให้เรามองเห็นตัวเองอยู่ลางๆ ในความโง่เง่าของตัวตลกที่เรากำลังหัวเราะเยาะพวกมันอยู่
โดยนัยของความตลกที่พวกมันกำลังเล่น ลึกๆ แล้วตัวตลกกลับเชื่อมโยงอยู่กับความกลัวและภัยยันตรายต่างๆ มาโดยตลอด
ภายใต้หน้ากากที่เปื้อนรอยยิ้มของตัวตลก สิ่งที่น่ากลัวมันอยู่ที่ว่า ในรอยยิ้มที่ดูอารมณ์ดีตลอดเวลา แท้จริงแล้วกลับปกปิดไว้ด้วยความรู้สึกที่เป็นปริศนา ภายใต้รอยยิ้มสีแดงสดนั้น เราไม่อาจรู้ได้เลยว่าหลังรอยยิ้มที่เกินจริงนั้นมันปกปิดความรู้สึกอะไรไว้แน่
ในสมัยกลาง พวกตัวตลกที่ไม่ขำจำนวนมากถูกลงโทษด้วยการตัดแขนตัดขา ไปจนถึงการตัดกล้ามเนื้อบางส่วนเพื่อให้เกิดรอยแสยะยิ้มอยู่ตลอดเวลา
เอนเตอร์เทนมากมายเนอะ
ยิ่งคับคล้ายคับคลา ยิ่งหลอน
ภาพของตัวตลกมันคือความคลุมเครือ ในทางจิตวิทยาความรู้สึกสะพรึงเวลาที่เราเห็นตัวตลกเกิดจากอาการที่เรียกว่า uncanny ไอ้อาการ uncanny ที่ทำให้เรากลัวแบบแปลกๆ มีความเย็นวาบไปถึงไขสันหลัง เป็นความรู้สึกที่ซับซ้อนระหว่างสิ่งที่เราคุ้นเคย กับสิ่งที่มันแปลกประหลาด เหมือนจะใช่ แต่ไม่ใช่
ศาสตราจารย์ทางจิตวิทยา Joseph Durwin แห่ง California State University บอกว่า ตัวตลกเองก็เหมือนกัน เด็กๆ จะรับรู้รูปร่างของตัวตลกที่คุ้นๆ ได้ แต่ใบหน้าและรูปร่างของตัวตลกมันก็มีความบิดเบี้ยวพิกลออกไป คือมันก้ำกึ่งระหว่างว่าจะรับได้ละ จะเป็นคน จะเป็นมิตรละ แต่มันเบี้ยวไปนิดนึง พิกลไปหน่อย และความคุ้นๆ คลับคล้ายมันยิ่งทำให้เราหลอนมากกว่าความประหลาดแบบหลุดโลกไปเลย บางคนกลัวมากจนกลายเป็นอาการ phobia ทางการแพทย์เรียกอาการกลัวตัวตลกว่า Coulrophobia
wthr.com
สู่ ‘ตัวแบบ (archetype) ตัวตลกสยอง’
จะว่าไป ตัวตลกตั้งแต่แรกคือสมัยกลางไม่ได้ถูกสร้างขึ้นมาเพื่อเด็กเลย บทบาทของตัวตลกถูกนำมาโยงกับเด็กในยุควิคตอเรียน มีการใส่บทบาทของตัวตลกเข้าไปในการเล่านิทานและให้ตัวตลกทำหน้าที่โยนขนมของหวานใส่เด็กๆ ช่วงหนึ่งเราเลยมีตัวตลกมาอุ้ยอ้ายอยู่รอบๆ เด็กๆ เช่นในละครสัตว์ ไปจนถึงพี่แมคโดนัลด์ผู้น่ารักของเรา
และแล้วบทบาทของพี่ๆ ตัวตลกก็เปลี่ยนไปอีกครั้ง เมื่อเหล่าผู้กำกับหรือนักเขียนเรื่องสยองมองเห็นว่าไอ้ตัวพวกนี้มันไม่ได้น่ารักโดยสมบูรณ์ แต่มันเป็นบาดแผลในความทรงจำครั้งวัยเยาว์ของเรา พวกเฮียๆ เลยเริ่มหยิบเอาตัวตลกมาบิดสร้างความหลอนในหนังหรือในเรื่องเล่าเขย่าขวัญทั้งหลาย เริ่มโดยตัวพ่อคือ Stephen King ที่เอาตัวตลกมาสร้างความหลอนในเรื่อง It เรื่อยมาจนถึงการเป็นวายร้ายสุดจิตในซีรีส์ Bat Man
ตัวตลกสุดหลอนจากภาพยนตร์เรื่อง It (1990) / thedailywtf.com
ตัวตลกว่าไปแล้ว มีที่มาแสนขันขื่น แถมผลกระทบของพวกมันต่อความรู้สึกของพวกเราก็มีขึ้นอย่างซับซ้อน เป็นเรื่องที่ทั้งสะกิดให้ขำ สะกิดให้กลัว รวมไปถึงความรู้สึกของความคุ้นเคย และความแปลกประหลาด
ยังไงก็ตาม การเอาองค์ประกอบที่คนเรากลัว มาทำเรื่องน่าหวาดหวั่นในชีวิตจริง ทั้งการล้อเล่นขำๆ ไปจนถึงการก่ออาญชกรรมจริงๆ ก็เป็นเรื่องที่ไม่โอเคเลย
น่ากลัวเกินไปปปป
Cover Illustration by Namsai Supavong
