การปฏิรูปตำรวจ หรือตัดลบงบตำรวจ เป็นประเด็นที่มีการพูดถึงไม่เพียงแค่ในประเทศไทย แต่ต่างประเทศเองก็มีการถกเถียง และพูดถึงเรื่องนี้เช่นกัน
อย่างเช่น สหรัฐฯ เอง หลังจากการเสียชีวิตของจอร์จ ฟลอยด์ ที่ถูกตำรวจในเมืองมินนิอาโปลิสกดเข่าใส่ที่คอ จนขาดอากาศหายใจ และเสียชีวิต ระหว่างจับกุมตัว ไปถึงกลายๆ เมืองอย่างในแคนาดา ที่ก็มีประเด็นตำรวจทำร้าย และฆ่าประชาชน จนเกิดการเรียกร้องให้ปฏิรูปตำรวจด้วย
โดยโมเดลหนึ่ง ที่ชื่อว่า ‘Cahoots’ ที่มีเมืองในรัฐ Oregon ใช้มากว่า 30 ปีแล้ว เป็นระบบที่แทนที่ตำรวจบางส่วน ด้วยแพทย์ และผู้เชี่ยวชาญสุขภาพจิต เพื่อดูแลบางคดี แทนที่ตำรวจไปเลยด้วย ซึ่งสำหรับเมืองนี้ได้ผลตอบรับที่ดี จนหลายๆ เมืองเริ่มนำไปปรับใช้กันในระบบตำรวจด้วย
ระบบนี้เป็นอย่างไร มาปรับระบบตำรวจ และตอบรับประชาชนมากขึ้นอย่างไรบ้าง เมืองที่ใช้แล้วได้ผลอย่างไร เราชวนไปดูกัน
‘CAHOOTS’ หรือชื่อเต็มๆ ว่า Crisis Assistance Helping Out On The Streets เป็นโปรแกรมที่เกิดขึ้นในเมือง Eugene รัฐ Oregon ในสหรัฐฯ ตั้งแต่ปี 1989 เป็นการแทนที่หน้าที่ของตำรวจส่วนหนึ่ง ด้วยแพทย์ พยาบาล หรือผู้เชี่ยวชาญด้านสุขภาพจิต โดยมีเจ้าหน้าที่ White Bird Clinic เข้าร่วม
โดย CAHOOTS นั้นเป็นบริการเคลื่อนที่ ที่จะรับเคส หรือคดีบางอย่างที่วิกฤตแทนเจ้าหน้าที่ตำรวจ อย่างเช่น คนไร้บ้าน การใช้สารเสพติด การขู่ว่าจะฆ่าตัวตาย หรือคนที่มีปัญหาทางจิต เป็นต้น ทั้งยังมีบริการของการส่งตัวประชาชนเพื่อรักษาพยาบาล ในกรณีที่ไม่ฉุกเฉินด้วย โดยเคสเหล่านี้ ส่วนใหญ่จะเป็นเคสที่ตำรวจรับมือได้อย่างไม่ค่อยมีประสิทธิภาพ และมีปัญหาต่างๆ ตามมาในภายหลัง
สำหรับเคสเหล่านี้ จะถูกกรองจากผู้ที่โทร 911 เข้ามาหาตำรวจ ซึ่งหากเป็นคดีอย่างเช่นอาชญากรรม หรือรุนแรงก็จะถูกส่งให้ตำรวจ แต่หากเป็นคดีที่อยู่ในขอบเขตของ CAHOOTS เจ้าหน้าที่ก็จะขับรถไปที่เกิดเหตุ และปฏิบัติงานแทน โดยเจ้าหน้าที่ได้รับการฝึกฝนด้านพฤติกรรมสุขภาพด้วย แต่บางเคสเองก็จะมีเจ้าหน้าที่ตำรวจไปเป็นกำลังสำรอง เช่นกัน
ที่ผ่านมา โครงการ CAHOOTS ช่วยประหยัดค่าใช้จ่ายด้านความปลอดภัยสาธารณะของเมืองได้ประมาณ 8.5 ล้านดอลลาร์ทุกปี และอีก 14 ล้านดอลลาร์ที่ลดลงจากค่าเดินทางด้วยรถพยาบาล และค่าใช้จ่ายฉุกเฉินด้วย ทั้งหลายเคสเองนั้น ยังพบว่า CAHOOTS ปฏิบัติงานได้สำเร็จกว่าตำรวจ เพราะหลายครั้งเมื่อเป็นตำรวจ พร้อมอาวุธเข้ามายังที่เกิดเหตุ ประชาชนกลับรู้สึกไม่เชื่อใจ และไม่สบายใจ แต่โปรแกรมนี้ได้มาแก้ปัญหาส่วนนี้ ให้ประชาชนเชื่อใจในระบบบริการนี้มากขึ้น
รวมถึงก่อนหน้านี้เอง เมืองยูจีนยังประสบปัญหากับคนไร้บ้าน หรือคนเร่ร่อนที่มีปัญหาสุขภาพจิต แต่เจ้าหน้าที่กลับใช้วิธีจับกุม รวมไปถึงหลายครั้งที่คนที่มีอาการป่วยทางจิต เสียชีวิตเพราะปฏิบัติการของตำรวจ ซึ่งเมืองนี้ก็เคยมีเหตุการณ์ที่ตำรวจยิงผู้ป่วยทางจิตเสียชีวิตจากการขู่จะทำร้าย และฆ่าตัวตาย ดังนั้น CAHOOTS จึงเข้ามาแก้ปัญหาเหล่านี้ด้วย โดย Chris Skinner หัวหน้าตำรวจยูจีน พูดถึงโครงการนี้ว่า การบังคับใช้กฎหมายไม่ใช่สิ่งเดียวที่ชุมชนต้องการ การปกป้องชุมชน ต้องมีการบังคับใช้กฎหมาย ไปพร้อมๆ กับภารกิจบริการอื่นๆ เช่นเรื่องสุขภาพด้านพฤติกรรมด้วย
ถึงอย่างนั้นโปรแกรมนี้ก็มองว่าต้องเป็นการทำงานควบคู่กับตำรวจ ไม่ได้จะมาแข่งขัน และตลอด 30 ปีที่เมืองนี้ใช้ระบบนี้ ก็พบว่ามีผลงานที่ดีขึ้นเรื่อยๆ และได้รับการสนับสนุนด้านเงินทุนมากขึ้นเรื่อยๆ เช่นกัน
ไม่เพียงแค่ในเมืองยูจีน หลังๆ หลายๆ เมืองทั้งในสหรัฐฯ และยุโรป เริ่มเอาโมเดลของ CAHOOTS ไปเป็นต้นแบบปรับกับระบบตำรวจด้วย อย่างเช่นเมือง Olympia ในรัฐ Washington ของสหรัฐฯ ทำโปรแกรม the Crisis Response Unit (CRU) ในปี 2019 โดยมีรูปแบบคล้ายๆ กัน ด้วยการแทนที่ตำรวจด้วย แพทย์ และผู้เชี่ยวชาญสุขภาพจิตรับมือกับปัญหาคนไร้บ้าน ความรุนแรงในครอบครัว และการใช้สารเสพติด
โดยเจ้าหน้าที่ของ CRU เล่าว่า งานของพวกเขา จะไม่เพียงแค่รออยู่ในออฟฟิศ ให้ประชาชนโทรมาขอความช่วยเหลือ แต่ถ้าหากระหว่างลาดตระเวน พวกเขาเจอประชาชนที่อยู่ในความลำบาก ก็จะเข้าช่วยเหลือประชาชนโดยทันทีด้วย โดยเน้นว่าการมีส่วนร่วมอย่างสม่ำเสมอกับชุมชนมีความสำคัญเพื่อในการได้รับความไว้วางใจจากประชาชน แต่ถึงอย่างนั้น CRU ก็ไม่มีระบบบริการขนส่งผู้ป่วย อย่างที่ CAHOOTS ทำ
อีกเมืองหนึ่งที่เพิ่งมีการเสนอโปรแกรมนี้คือ เมือง Toronto ประเทศแคนาดา ที่เมื่อต้นปี 2021 สภาเมืองโตรอนโตลงมติอนุมัติการเปิดตัวโครงการ ซึ่งเป็นส่วนหนึ่งของแผนปฏิรูปตำรวจ หลังกระแสของจอร์จ ฟลอยด์ และการฆาตรกรรม ใช้ความรุนแรงกับประชาชนของตำรวจในแคนาดาเกิดขึ้น
โดยที่โตรอนโตนั้น จะมีโมเดลคล้ายๆ CAHOOTS คือการแทนที่ตำรวจ ด้วยทีมพลเมืองที่เชี่ยวชาญด้านปัญหาสุขภาพจิต และจะเริ่มทดลองโปรแกรมในปี 2022 และจะปรับใช้อย่างเต็มรูปแบบภายในปี 2025 ด้วย
แต่ถึงอย่างนั้น แม้ว่า CAHOOTS จะได้ผลดีมากในเมืองอย่าง Eugene และบางเมืองที่ปรับใช้ตาม แต่รูปแบบของมันก็อาจจะไม่เหมาะกับทุกเมืองด้วย ซึ่งบางเมืองอาจจะต้องปรับรูปแบบตำรวจ และปฏิรูประบบในรูปแบบที่แตกต่างกันไป โดยอาจมีโมเดลบางอย่างของ CAHOOTS ที่น่านำมาใช้ได้
อ้างอิงจาก
Illustration by Krittaporn Tochan
