วันนี้ (21 สิงหาคม พ.ศ. 2560) ชาวอเมริกันกำลังตื่นเต้นกับปรากฏการณ์สุริยุปราคาที่กำลังจะเกิดขึ้น
สุริยุปราคาเต็มดวงในครั้งนี้ถือว่าสุริยุปราคาครั้งใหญ่ที่พาดผ่านทั้งสหรัฐครั้งแรกในรอบ 38 ปี ล่าสุดที่ชาวสหรัฐได้เห็นสุริยุปราคาเต็มๆ ก็เมื่อ 26 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2522 โน่น คะเนกันว่าครั้งนี้ชาวอเมริกันนับสิบล้านคนจากหลายรัฐจะได้เห็นคราสกันเต็มๆ เวลาที่คาดว่าจะเกิดก็ตั้งแต่ช่วงเช้าจนถึงบ่ายๆ ขึ้นอยู่กับว่าอยู่ที่รัฐไหน แต่การเกิดคราสใหญ่ในครั้งนี้บ้านเราไม่มีส่วนร่วมแต่อย่างใด แต่เราอาจจะตีเกาะเคาะไม้ส่งกำลังใจอยู่ที่ทวีปเอเชียก็ทำได้ เป็นการไล่ราหูให้ตกจะได้คายดวงอาทิตย์ของเราคืนมา
ก่อนปี ค.ศ. 1605 ที่ Johannes Kepler หนึ่งในผู้บุกเบิกทางดาราศาสตร์และเป็นผู้ให้ความกระจ่างเรื่องระบบสุริยะจักรวาล เป็นคนที่ให้คำอธิบายและสร้างความเข้าใจว่า นานๆ ทีโลก ดวงจันทร์ และดวงอาทิตย์จะโคจรมาอยู่ในระนาบเดียวกันจนเกิดเงาขึ้นไปบดบังดวงอาทิตย์ สุริยคราสจึงถือเป็นเรื่องของความซวย เป็นลางร้าย เป็นวิบัติหายนะที่กำลังมาเยือนมนุษย์ตัวเล็กๆ อย่างเรา
นึกภาพว่าสมัยก่อนท้องฟ้าและวงจรต่างๆ มักเชื่อมโยงกับทวยเทพ ถ้าอยู่มาวันหนึ่ง อ้าว ดวงอาทิตย์ผู้ให้แสงสว่าง ให้ความอบอุ่น ให้กำเนิดชีวิตอยู่ๆ ดับ จากกลางวันกลายเป็นกลางคืนชั่วขณะ เจอแบบนี้มนุษย์ตัวจ้อยก็ช็อคสิครับ การเกิดภาวะอาเพศแน่นอนแบบนี้
สำหรับบ้านเราเองเชื่อว่าเป็นราหู เจ้ายักษ์ฝ่ายร้ายที่เกิดเหิมเกริมอมดวงอาทิตย์ดวงจันทร์เข้า เป็นหน้าที่ของเราที่ต้องตีปี๊บตีอะไรให้เสียงดังๆ ราหูจะได้ตกใจคายเอาพระอาทิตย์และความสงบสุขคืนมา ความเชื่อทำนองนี้ปรากฏในวัฒนธรรมแถบๆ บ้านเราด้วย พอถึงคราสทีก็ตีปี๊บยิงปืนแก้เคล็ดกันที
แผนที่จุดที่จะเกิดสุริยุปาราคา ,www.greatamericaneclipse.com
คราสกันแล้ว คืนของเรามาด้วย
ในภาษาไทยและสันสกฤต คราส แปลว่ากิน เป็นไปตามตำนานสุริยคราสที่บอกว่าราหูไปกินดวงอาทิตย์ดวงจันทร์ ส่วนในภาษาอังกฤษคำว่า eclipse มาจากภาษากรีก ekleipsis หมายถึงการละทิ้ง (abandonment), ความไม่สำเร็จ (failing), การสิ้นสุด (cessation), การละเว้น (omission) และข้อผิดพลาด (flaw) การเกิดคราสในสมัยกรีกหมายถึงการละทิ้งของดวงอาทิตย์ การละทิ้งหรือหายไปนี้จึงหมายถึงการหายไปของการสร้างสรรพสิ่ง การหายไปของชีวิตชีวา ความอบอุ่น แสงสว่างและสติสัมปชัญญะ
ในหลายวัฒนธรรม คำอธิบายของคราสมีลักษณะคล้ายๆ กันคือ พูดถึง ‘การกิน’ หรือการเขมือบ บ้านเรามีราหู ส่วนจีนมีตำนานเรื่องมังกรไปเขมือบดวงจันทร์ เวียดนามและภาคอีสานบ้านเรามีความเชื่อเรื่องกบกินเดือน นอกจากนี้ในหลายๆ ตำนานทั่วโลกมีภาพของสิ่งต่างๆ ที่เขมืองพระอาทิตย์พระจันทร์ให้หายไปชั่วขณะจากบนท้องฟ้าอีกหลายอย่าง เช่น งู เสือจากัวร์ อสุรกาย
ในบางวัฒนธรรมเช่นแถบทวีปอเมริกามีคำอธิบายเฉพาะตัว เช่น ชาวเอสกิโมเชื่อว่าคราสหมายถึงอาการป่วยของพระอาทิตย์ – เออ ดูสิขนาดระดับดวงดาวยังป่วยได้ ผลคือเชื่อว่าพระอาทิตย์ป่วย แสงของพระอาทิตย์ก็เลยป่วยไปด้วย ดังนั้นชาวเอสกิโมจะคลุมตัวและหลีกเลี่ยงรังสีตอนที่เกิดคราส เพราะจะได้ไม่โดนรัศมีของพระอาทิตย์ตอนที่กำลังป่วยไข้ไม่สบายนั่นเอง น่ารักดี
ชนเผ่าโอจิบเว (Ojibwe tribe) เชื่อว่าสุริยคราสเต็มดวงหมายถึงการสูญสลายของพระอาทิตย์ ดังนั้นด้วยความที่ไม่ได้เชื่อว่ามีอะไรกินแต่พระอาทิตย์จะดับสลายลง เพื่อป้องกันไม่ให้พระอาทิตย์ดับ ชาวโอจิบเวจะยิ่งธนูไฟใส่พระอาทิตย์ที่กำลังมืดลงเพื่อเป็นการเติมไฟให้กับพระอาทิตย์
National Geographic
แคล้วคราสปลอดภัย คราสอาจจะไม่ได้หมายถึงแต่ความซวยอย่างเดียว
โดยรวม การที่อยู่ๆ พระอาทิตย์ดับไปไม่น่าหมายถึงเรื่องดีได้ ในหลายๆ ตำนานเวลาที่จะเกิดเหตุเภทภัยเช่น วันสิ้นโลกและหายนะต่างๆ มักจะมีคราสเกิดขึ้นประกอบเป็นฉากหลังเสมอ
ในปี ค.ศ. 1133 เกิดสุริยคราสเต็มดวงครั้งสำคัญเรียกว่า King Henry’s Eclipse เป็นหนึ่งในต้นเหตุความกลัวและความเชื่อที่ว่าคราสคือความซวย เพราะในปีนั้นหลังจากเกิดคราสปุ๊บพระเจ้าเฮนรี่ที่ 1 ก็สิ้นพระชนม์หลังจากที่เกิดคราสไม่นาน เหตุการณ์นี้ทำให้ความเชื่อเชิงโชคลางว่าสุริยคราสเกี่ยวข้องกับโชคร้ายความตายแพร่ไปแถบทวีปยุโรป
นอกจากความซวยแล้วในประวัติศาสตร์ สุริยคราสยังเคยทำหน้าที่เป็น UN ที่มาก่อนกาล เป็นผู้สร้างสันติ คือในช่วง 585 ปีก่อนคริสตกาล ตอนนั้นสองอาณาจักรคือ Medes และ Lydians กำลังทำสงครามกันอยู่ จู่ๆ ท่ามกลางสนามรบพลันเกิดสุริยคราสแบบเต็มดวงขึ้น ผลคือ ทั้งสองฝ่ายตัดสินใจยุติการสู้รบกันเพราะเชื่อว่าคราสกลางสนามรบเป็นสัญญาณที่พระเจ้าไม่โปรดเหตุการณ์ที่เกิดขึ้น
Meridian Magazine
สำหรับสุริยุปราคาครั้งนี้บ้านเราเรามองไม่เห็น คราวหน้าที่เราจะสามารถเห็นได้คือ 11 เมษายน พ.ศ. 2613 ที่จังหวัดประจวบคีรีขันธ์ ถ้าใครอยากดูคราสครั้งใหญ่ที่สหรัฐก็สามารถติดตามดูถ่ายทอดสดออนไลน์ได้จากช่องทางต่างๆ เช่น NASA หรือเก๋ๆ หน่อยก็ The Ballooning Project โครงการที่ถ่ายวิดิโอจากมุมมองบอลลูน โปรเจ็กต์นี้เราสามารถเลือกบอลลูนได้จากแผนที่ในเวปว่าจะอยากดูจากส่วนไหนของสหรัฐ เป็นโปรเจคใหญ่ที่ใช้ทีม 55 ทีมจากสถาบันการศึกษาและคนรักสุริยุปาราคา การชมออนไลน์นี้สามารถดูได้ด้วยตาเปล่า ไม่ใช้อุปกรณ์แต่อย่างใด
