‘หลงตัวเอง?’ แค่ได้ยินก็เบื่อแล้วจริงมั้ย เวลานึกถึงว่าจะต้องไปเจอหรือพูดคุยกับคนที่หลงตัวเอง ก็จะเต็มไปด้วยความโคตรเซ็ง คือการที่เราจะบอกได้ว่าใครหลงตัวเองรึเปล่าเนี่ย โดยทั่วๆ ไปก็จะใช้ความรู้สึกล้วนๆ เลยเนอะ เราจะสัมผัสออร่าตัวตนของคนที่หลงตัวเองได้ โดยทั่วๆ ไปก็คงเป็นคนที่เอาแต่พูดเรื่องของตัวเอง ไม่ค่อยฟังคนอื่น พูดอยู่คนเดียว เก่งอยู่คนเดียว ถูกอยู่คนเดียว หรือบอกว่าตัวเองโคตรจะดีงามเปี่ยมคุณสมบัติ ไม่เห็นคนอื่นในสายตา
อืม เชื่อว่าหลายคนคงมีภาพใครซักคนลอยขึ้นมา
แต่ว่านั่นแหละ พูดมาแค่นี้เราก็รู้สึกว่า คนหลงตัวเอง เป็นอะไรที่โคตรไม่อยากเข้าใกล้ อยากหนีไปให้ไกลๆ พูดด้วยก็มีแต่เรื่องของตัวเอง
แล้วอีท่าไหนถึงได้บอกว่า ทำไมคนเราถึงมีแนวโน้มจะชอบคนที่หลงตัวเองล่ะ
อ้อ แล้วก็จริงๆ แล้ว ถ้าเป็นมากๆ ไอ้การหลงตัวเองเนี่ย ถือว่าเป็น ‘ความผิดปกติทางบุคลิกภาพ’ อย่างหนึ่งด้วยนะ ควรรักษา
Narcissus กับคนหลงเงา
Narcissus โดย Caravaggio ให้ภาพ Narcissus กำลังจ้องมองภาพสะท้อนบนผืนน้ำของตัวเอง
อาการของคนที่หลงตัวเอง มีศัพท์เรียกว่า Narcissistic personality disorder คือเป็นความผิดปกติของบุคลิกภาพอย่างหนึ่ง รวมๆ คือมักมีความสำคัญตัวผิดไป คิดว่าตัวเองนี่โคตรจะสำคัญ ต้องการการชื่นชมจากคนรอบข้างอย่างหนัก แถมยังไม่สามารถที่เข้าอกเข้าใจชาวบ้านได้
คำว่า Narcissistic มาจาก Narcissus พระเอกหนุ่มผู้หล่อเหล่าในตำนาน คือพ่อหนุ่มพระเอกก็ตามสไตล์อะนะ เกิดมาหล่อที่สุดในย่านนั้น ชาติกำเนิดพี่ท่านก็ไม่ธรรมดามีพ่อเป็นเทพเจ้าแห่งแม่น้ำส่วนแม่นางไม้ ก็รู้ๆ กันอยู่เนอะว่าสิ่งมีชีวิตพิเศษพวกนี้มักมีรูปลักษณ์ที่ไม่ธรรมดา พ่อ Narcissus ของเราเลยเกิดมาหล่ออย่างช่วยไม่ได้ ซึ่งไอ้หล่อนี่มันไม่ผิดเนอะ พ่อคุณแกดั้นทรนงในความหล่อแล้วก็เที่ยวได้หักอกสาวไปทั่ว เรื่องเลยร้อนไปถึงเทวีแห่งกรรม (Nemesis) คือคล้ายๆ เป็นเทวีแห่งการความเกรี้ยวกราดที่เหมาะสม เลยสาปให้พ่อหนุ่มของเรามาที่บ่อน้ำและตกหลุมรักเงาสะท้อนของตัวเอง จนจมน้ำตายในที่สุด
ตอนหลังทางจิตวิทยาเลยเอาชื่อของ Narcissus มาตั้งเป็นชื่อของอาการหลงตัวเองผิดปกติ คืออาการของคนที่หลง ‘รูป (image) ของตัวเอง’
ประเภทของการหลงตัวเอง
James Franco กับการแสดงศิลปะของการหลงตัวเอง, YouTube
ในทางจิตวิทยา อาการหลงตัวเองไม่ได้มีแค่แบบขี้โม้ขี้โอ่ รู้สึกว่าตัวเองสำคัญอย่างเดียว คือ แบบที่ว่ามาก็เป็นแบบหนึ่งเรียกว่าแบบ ‘Grandiose’ คือมาจากคำว่ายิ่งใหญ่นี่แหละ คิดว่าตัวเองสำคัญ เป็นศูนย์กลางของจักรวาล แต่จริงๆ คนที่มีอาการแบบนี้ก็จะเจอกับความเจ็บปวดนะ เพราะคิดว่าตัวเองสำคัญ พอคนอื่นไม่ปฏิบัติต่อตัวเองอย่างที่คาดหวัง หรือโดยเฉพาะเวลาที่มีคนพูดวิจารณ์นิสัยไปตรงๆ ก็จะรับไม่ได้และเจ็บปวด แบบนี้ละมั้งนักจิตวิทยาถึงบอกว่าเป็นอาการผิดปกติ เพราะมันก็เจ็บทั้งสองฝ่าย คือคนที่ต้องเจอกับคนที่หลงตัวก็เจ็บตัวเพราะตัวตนที่ใหญ่เกินไป คนที่หลงตัวเองก็เจ็บตัวเพราะคนอื่นไม่ทำตามที่ตัวเองคาดหวัง
อาการหลงตัวเองอีกแบบคือ แบบอ่อนแอ (Vulnerable) ประเภทนี้อาการคือกลับกันจากแบบที่เราคุ้นๆ กันเลย (แต่โดยนัยก็ยังเป็นการหลงตัวเองรูปแบบหนึ่ง) คือคนที่หลงตัวเองแบบอ่อนแอทานที่จะขี้โม้เอาตัวเองเป็นศูนย์กลางแต่จะมีลักษณะอ่อนไหวทางอารมณ์ มักจะรู้สึกทำอะไรไม่ได้ วิตกกังวล ไปจนถึงรู้สึกว่าตกเป็นเหยื่อเมื่อคนอื่นไม่ปฏิบัติต่อตนเองอย่างภักดี พูดง่ายๆ คือพวกนี้กลัวการถูกปฏิเสธและการถูกทอดทิ้งอย่างหนัก อารมณ์จะขึ้นๆ ลงๆ ระหว่างความรู้สึกว่าตัวเองโคตรมีค่ากับโคตรไร้ค่า
ทำไมเราถึงหลงรักคนที่หลงตัวเอง
nymag.com
เอาล่ะ ที่พูดไปข้างต้นมันคือคนที่หลงตัวเองในระดับที่เรียกว่าป่วยไข้ควรไปรักษา จริงๆ การหลงตัวเองในระดับที่พอประมาณไม่ถึงขนาดป่วยก็อาจจะแค่น่ารำคาญ แต่ถ้าเริ่มสร้างความเดือดร้อนให้ทั้งตัวเองและผู้อื่นแบบนั้นค่อยไปว่ากัน
อาการหลงตัวเองแบบทั่วๆ ไป เป็นบุคคลิกในระดับเกือบน่ารำคาญ เอาเข้าจริงในทางจิตวิทยากลับพบว่าคนพวกนี้กลับ ‘ดึงดูด’ หรือทำให้ชาวบ้านหลงรักได้มากกว่าคนทั่วๆ ไป
งานศึกษาของ Emanuel Jauk แห่ง University of Graz ประเทศ Austria ศึกษาประสิทธิภาพในการเดทด่วน (speed date) ของคนที่มีบุคลิกต่างๆ (เออ ดีเนอะ นักวิจัยก็พยายามหาทางทำความเข้าใจความโสด ความนก การขึ้นคาน ควรได้โนเบลจริงๆ ) วิธีการเดทด่วนคือการให้คนแปลกหน้ามาเจอกันในเวลาสั้นๆ เช่น สิบนาที แล้วสอบถามความเป็นไปได้ในการพัฒนาแค่ไหน ผลคือ คนที่หลงตัวเองมีโอกาสได้ไปต่อเยอะ ทั้งชายและหญิง โดยรูปแบบความสัมพันธ์เป็นไปได้ทั้งในระยะสั้นและระยะยาว
ความจริงของการโตเป็นผู้ใหญ่คือ ลึกๆ แล้วเราก็ชอบคุณลักษณะที่เรามองว่าน่ารังเกียจนิดๆ คนที่มั่นใจในตัวเองมากๆ ในทางกลับกันก็มีสเน่ห์กับเรามากๆ ด้วย คนที่ถ่อมตัวหงิมๆ (ซึ่งโลกบอกว่าแบบนี้ดีนะแก) กลับไม่ได้ไปต่อ
นี่แหละโลก คนดีไม่มีที่ยืนเนอะ
The Guardian สรุปออกมา 3 ข้อว่าทำไมคนที่หลงตัวเองถึงได้ดึงดูดใจเรานัก
- คนที่หลงตัวเองเชื่ออย่างสุดๆ ว่าตัวพี่แกเองโคตร x โคตรดึงดูด ซึ่งก็เนอะเราถึงได้เรียกว่าหลงตัวเองไง แต่ผลของความเชื่อที่ว่าตัวเองเวรี่ดึงดูด มันก็ส่งผลให้เต็มไปด้วยความมั่นใจ มีความกล้าลุยและ…กล้าที่จะอ่อยชาวบ้านไปทั่ว คือมั่นใจว่ายังไงต้องได้ และก็อย่างว่าเนอะ ถ้ากล้าและลุยบ่อยๆ มันก็เพิ่มโอกาสที่จะได้คู่ ดังนั้น จริงๆ มันก็เป็นลักษณะที่แย่ เพราะพวกที่หลงตัวเองมักจะอ่อยเหยื่อไปทั่ว ปลายทางก็คือ ใครที่เผลอใจไปกับหนุ่มสาวที่หลงตัวเองและอยากได้ความสัมพันธ์ที่ยืนยาว ก็มักต้องพบกับความเจ็บปวดเสมอ ยังไงก็ เตรียมใจไว้ด้วยเนอะ
- พวกนี้เป็นพวกปากหวาน คือ พวกหลงตัวเองจริงๆ แล้วฉลาดนะ ไม่ใช่ว่าจะมาโอ่อวดอะไรแบบใส่เต็ม แต่ด้วยความที่พวกหลงตัวเองเชื่อว่าตัวเองเจ๋ง เก่ง สวยหล่อและรวยมาก มักจะเริ่มทำความรู้จักด้วยการชื่นชมคนอื่น เป็นกลยุทธ์แบบย้อนกลับ คือทำเหมือนเป็นกระจก ชื่นชมยินดีกับคู่เดทของตัวเอง ก็เพื่อบอกว่านี่ไงมันสมกับตัวฉันที่แสนจะเวอร์วังสุดๆ ควรค่าเลอค่าเนอะ ดังนั้น ใครที่เดทกับพ่อหนุ่มปากหวานหรือสาวพราวสเนห์ที่เขาชื่นชมบูชาคุณ ลึกๆ แล้วเค้าอาจจะกำลังชื่นชมตัวเองอยู่ด้วย ว่ามันแสนจะสมกับตัวเขาหรือเธอเองขนาดไหน
- พวกนี้มีอิทธิพลต่อคนอื่นสูง คือไม่ได้หมายความว่าเป็นมาเฟียนะ แต่คนที่หลงตัวเองจะเหมือนมีพลังดึงดูดคนอื่น มักจะเป็นคนห้อมล้อมด้วยเพื่อนฝูง เป็นพวกชอบปาร์ตี้และสามารถดึงดูดความสนใจจากคนรอบข้างได้ง่ายๆ ซึ่งก็นะ คนที่หลงตัวเองอยู่ได้ด้วยความสนใจ ถ้าจะหลงเอาใจไปฝากไว้ ก็ต้องระวังสักหน่อย เพราะถ้าความสนใจถูกดูดจนแห้งไปแล้ว หนุ่มสาวที่พลังดึงดูดสูงเหล่านั้น ก็อาจจะบ๋ายบายไปได้ง่ายๆ เนอะ
ความรู้ทั้งงานวิจัยและผู้เชี่ยวชาญทั้งหลาย ก็คงจะแนะนำอะไรเรามากไม่ได้ โดยเฉพาะเรื่องความรู้สึก เรื่องหัวใจ เวลาตกอยู่ในหวงสเน่ห์ของคนที่หลงรูปตัวเองจนเราพากันหลงไปด้วย มันก็คงจะถอนมนตร์ยาก ไม่แน่ใจว่าพี่อ้อยพี่ฉอดเคยพูดไว้รึเปล่านะ ว่าถ้าเราจะรักคนที่เขารักตัวเองมากๆ สุดท้ายเราก็ต้องแน่ใจว่าเขาจะรักเราได้มากกว่าหรือเท่ากับที่เขารักตัวเองรึเปล่า แต่ยังไงก็ระวังหน่อยแล้วกันเนอะ เพราะปลายทางอาจจะต้องโทรไปหาพี่อ้อยพี่ฉอด แล้วฟังคำแนะนำด้วยน้ำเสียงนุ่มนวลแต่บาดลึกเอาทางโทรศัพท์ แต่ถ้าโชคดีอาจจะได้กลายเป็นซีรีส์ดังก็ได้ใครจะรู้
อ้อ สุดท้ายวิธีการเทสง่ายๆ ว่าใครคนนั้นหลงตัวเองรึเปล่า จริงๆ นักจิตวิทยาเค้าก็มีบททดสอบให้ทำด้วยนะว่าเป็นหรือไม่เป็น แต่ส่วนใหญ่มีตั้งเป็นสิบข้อแน่ะ ใครจะไปมีเวลาให้คนที่หมายทำฟะ เอาล่ะ อย่าเพิ่งบ่น สรุปแล้วเค้าพบว่าพวกที่หลงตัวเองมากๆ ทำแบบทดสอบผลออกมาว่าโคตรหลงตัวเองเลยมักจะตอบคำถามง่ายๆ ข้อหนึ่งเหมือนกันทุกคน
“เธอเป็นคนหลงตัวเองปะ”
คงเดาได้เนอะว่าคำตอบคืออะไร
พี่รอโฟนอินอยู่เนอะ, welovebangkok.com
