ตรุ๊ง ตรุง ตรุง ตรุ่ง ตรุ่ง (ดนตรี) เกมมมมทศกัณฐ์!
ว่ากันว่าทศกัณฐ์เป็นถึงราชาแห่งยักษ์ทั้งปวง เป็น ‘ตัวละคร’ ในวรรณคดีที่มีความน่าเกรงขามเนอะ ยักษ์ระดับเจ้าเมืองลงกาจะมาเสื่อมเสียเกียรติภูมิ มาขับโกคาร์ท ขี่จักรยาน หยอดขนมครก การกระทำที่ว่าย่อมนำมาซึ่งความเสื่อมเสียแก่ตัวละครสูงศักดิ์และสง่างามของเราอย่างยิ่งยวด
ตัวละคร… คำว่าตัวละครนี่มันยังไงนะ คือตัวตนที่ถูกแต่งหรือสร้างสรรค์ขึ้นเนอะ ความสูงศักดิ์ของตัวละคร พอเอามาทาบกับวิถีชีวิตทั่วๆ ไป วิถีชีวิตแบบการหยอดขนมครก ขี่ม้าริมหาด ก็น่าคิดเนอะว่ากิจกรรมทั่วๆ ไปที่มีอยู่จริงในสังคม มันกลายเป็น ‘ความไม่เหมาะสม’ เป็นวิถีที่ต่ำต้อยด้อยค่า ไม่สมแก่ฐานะของตัวละครเจ้ากรุงลงกาของเราไปได้ยังไง?
เอาล่ะ ไม่เป็นไร วัฒนธรรมจะหมายถึงอะไรบางอย่างที่ห้ามเคลื่อนไหว หรือหมายถึงความเปลี่ยนแปลงงอกงาม ทศกัณฐ์จะขี่ม้าไม่ได้ ขี่ช้างได้อย่างเดียว จริงๆ ก็เป็นสิ่งที่เรามีคำตอบอยู่ในใจแล้ว
เอาล่ะ ไหนๆ แล้วด้วยข้อวิจารณ์ที่ว่าพวกเธอน่ะมันไม่มีความรู้ The MATTER เลยขอชวนทดสอบความรู้กับ เก๋มมมม ทศกัณฐ์ ฉบับ ยักษ์ๆ
ทศกัณฐ์
แหม่ คนไทยรู้จักกันเป็นอย่างดีกับคุณพี่ทศกัณฐ์ (อุ้ย เรียกแบบนี้จะละเมิดรึเปล่า กราบ) กับการรับบทบาทสุดยอดตัวร้ายระดับตำนาน เป็นตัวร้ายฝ่ายอธรรมที่อยู่คู่สังคมและแบบเรียนไทย รู้จักกันยันเด็กและผู้ใหญ่ ทศกัณฐ์เป็นเจ้ากรุงลงกา ปกครองเหล่ายักษ์ ทศกัณฐ์มีอำนาจระดับไม่ธรรมดา มีสิบหน้าสิบมือ แทบจะเป็นอมตะเพราะถอดหัวใจไปไว้กับฤาษี ความชั่วร้ายหลักๆ ของทศกัณฐ์คือการไปลักนางสีดานางเอกของเรื่อง (ซึ่งเป็นลูกสาวตัวเอง)
ในภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต้รับอิทธิพลเรื่องรามายณะจากอินเดีย มีการเล่าเรื่องพระลักษมณ์ พระราม หนุมาน หรือโครงเรื่องสงครามระหว่างฝ่ายดีและฝ่ายชั่วที่มียักษ์ มนุษย์และลิง ชาวลาวเรียกว่าพระลักพระลาม จากรากของรามยณะมีข้อเสนอว่ารามายณะถูกแต่งขึ้นเพื่อให้ความชอบธรรมกับชาวอารยันในการรุกรานชาวดราวิเดียนหรือทราวิฑ ยักษ์ถูกวาดแทนคนพื้นเมือง ลิงคือคนพื้นเมืองที่เข้าร่วมกับฝ่ายผู้รุกราน
ราวณะ (Ravana)
ราพณ์เป็นอีกชื่อหนึ่งของทศกัณฐ์ ตอนที่นางสีดาเกิดนางดันร้องว่า “ผลาญราพณ์” 3 ครั้ง พิเภกเลยทำนายว่าเนี่ยจะนำภัยใหญ่หลวงมาให้ ทศกัณฐ์ผู้เป็นพ่อก็แบบ อ้าว ต้องจัดการ แต่จะฆ่าลูกสาวก็ทำไม่ลงเลยจับไปลอยน้ำ ทศกัณฐ์ในฉบับอินเดียชื่อว่าราวณะ (Ravana)
ปัญหาของความเป็นตัวร้ายตามฉบับอินเดียอย่างหนึ่งคือพี่แกมีอำนาจล้นจนใครก็ปราบไม่ได้ และหวังที่จะเอาชนะทวยเทพจนพระนารายณ์ต้องอวตารลงมาปราบ ในฉบับอินเดียราวณะก็มีสิบแขนสิบหน้า หน้าทั้งสิบของราวณะ (จริงๆ เรียกทศกัณฐ์ก็ได้แหละ) เป็นตัวแทนของความรอบรู้เจนจบในทุกๆ แขนง คือศาสตร์ทั้ง 6 และคัมภีร์พระเวททั้ง 4
ฤาษีวาลมีกิ
ฤาษีวาลมีกิเป็นฤาษีผู้รจนามหากาพย์รามายณะที่มาของรามเกียรติ์ในแถบบ้านเรา ฤาษีที่ชื่อฟังดูญี่ปุ่นแต่จริงๆ เป็นชาวอินเดีย มีชีวิตอยู่ราว 400 ปี ก่อนคริสตกาล ตำนานเล่าว่าฤาษีเคยเป็นโจรมาก่อนแล้วสำนึกผิด พระพรหมจึงปรากฏกายแล้วบอกว่าอยากจะแก้ไขไหม ให้บันทึกเรื่องราวมหากาพย์ของพระรามแล้วตั้งชื่อว่ารามายณะ ผลคือพี่แกก็แต่งออกมาเป็นฉันท์ ยาวตั้ง 24,000 โศลก ซึ่งไอ้การที่บอกว่างานเขียนนี้เป็นแรงบันดาลใจจากเทพเจ้า ก็เหมือนเป็นธรรมเนียมของกวีโบราณที่ไม่อาจเอื้อมเล่าเรื่องราวที่ยิ่งใหญ่กว่ามนุษย์
ท้าวเวสสุวรรณ
มีคนบอกว่าทศกัณฐ์เป็นราชาแห่งยักษ์ทั้งปวง ไม่แน่ใจเท่าไหร่ว่าอำนาจของทศกัณฐ์นอกอาณาจักรลงกา ในดินแดนยักษาอื่นๆ จะเป็นยังไง แต่ในความเชื่อแบบพุทธ เรามีกลุ่มสวรรค์ 6 ชั้นเรียกว่า ฉกามาพจร ชั้นล่างสุดหรือชั้นที่ 1 มีชื่อว่าจาตุมหาราชิกา คือเป็นชั้นที่มีมหาเทพ 4 องค์คุ้มครองโลกมนุษย์ทั้งสี่ทิศ ทีนี้มีทิศหนึ่งมีผู้ปกครองชื่อท้าวกุเวร หรือคุ้นกันในชื่อ ‘ท้าวเวสสุวรรณ’ เป็นผู้คุ้มโลกประจำทิศเหนือ (คือนับจากเขาพระสุเมรที่คติพุทธถือว่าเป็นศูนย์กลางของจักรวาล) เป็นผู้ปกครองยักษ์ทั้งปวง
นนทก
ตัวขี้แพ้ร่างดักแด้ ก่อนที่จะกลายร่างเป็นตัวพ่อในชาติถัดมาคือทศกัณฐ์ จริงๆ น่าคิดเหมือนกันว่า ก็เป็นกรรมของพวกเทวดาหรือพวกฝ่ายดีแหละเนอะ ในชาติก่อนมียักษ์ทำหน้าที่คอยล้างเท้าให้พวกเทวดาสันดานเสียก็ดั๊นไปบูลลี่ เขกหัวมั่ง ถอนผมจนหัวล้าน (สเวนสันเนอะ ร้ายจัง แกล้งอะไรขาดนั้น) เอ้อ โดนกระทำเป็นเหยื่อ ลุกขึ้นสู่ได้นิ้วเพชรก็โดนพระนารายณ์แปลงตัวเป็นนางนกต่อ ชวนเต้นรำแดนซ์ๆ ไม่เห็นแฟร์ พอชาติถัดไปบอก อะ จะแฟร์ละที่บ่นว่ามีสองมือสู้ไม่ได้เอาสิบมือไป แต่สุดท้ายพระรามก็มาสองมือก็จริง แต่อาวุธเทพเพียบ เสนาไพร่พลอีกบาน ไหนจะได้ไส้ศึกเป็นกุนซืออีก โกงงงง
สหัสเดชะ
เชิญพบกันโบรของทศกัณฐ์ สหัสเดชะเป็นยักษ์กายสีขาวที่ถูกตั้งไว้เป็นทวารบาลคู่กับทศกัณฐ์ในวัดพระแก้ว สหัสเดชะเป็นเจ้าเมืองปางตาล (เมืองอะไรฟะ ชื่อเหมือนอยู่แถวนครปฐม) มีฤทธิ์มาก ตามชื่อแปลว่ามีกำลังนับพัน รูปลักษณ์ดูเทพกว่าทศกัณฐ์อีกเพราะมีตั้งพันหน้า สองพันมือ (กดสูตรอีท่าไหนฟะ) ไม่พอยังมีกระบองวิเศษเป็นอัลทิมาเวพอนจากพระพรหมอีก กระบองนี่สามารถชี้เป็นชี้ตายได้ ซึ่งก็ถูกทำลายโดยอุบายของหนุมานเจ้าเดิม การที่สหัสเดชะได้รับเลือกมายืนคู่กับทศกัณฐ์เพราะถือกันว่าเป็นยักษ์ที่ทรงอำนาจเสมอกับทศกัณฐ์ไง
Goliath
โกไลแอทเป็นหนึ่งในยักษ์ชื่อดัง เป็นศัตรูที่ดาวิด (David) หนึ่งในไอคอนในตำนานของโลกตะวันตกเอาชนะได้ คือดาวิดนี่จะคล้ายๆ ตำนานพระร่วง หรือกษัตริย์อาเธอร์ พูดถึงวงศ์วานของกษัตริย์ทางอิสราเอลที่มันมาเกี่ยวกับเรื่องทางไบเบิลด้วย คือเชื่อว่ากษัติรย์ดาวิดเป็นพระราชาพระองค์แรกที่มีความชอบธรรมจากพระเจ้า ถูกกล่าวถึงในพระคัมภีร์ ซึ่งหนึ่งในวีรกรรมตอนเด็ก คือการที่ดาวิดเด็กน้อยสามารถต่อสู้เอาชนะยักษ์นักรบที่ชื่อโกไลแอทได้ ซึ่งการเอาชนะยักษ์ได้นี้ก็เป็นนัยว่าคริสต์ศาสนาสามารถเอาชนะพวกเพแกนได้ ในปัจจุบันคำว่า ดาวิดกับโกไลแอท หมายถึงการต่อสู้ที่ฝ่ายหนึ่งเป็นรอง
Norse Giant
ในปกรณัมของชาวนอร์สที่มาของธอร์ พี่คริส แฮมเวิร์ดและโลกิ พี่ทอม ฮิดเดิลสตัน โลกิที่เพิ่งโดนเจ๊เทเลอร์เทไปก็มีที่มามาจากตำนานยักษ์ของชาวไวกิ้ง ในตำนานนอร์สเรียกยักษ์ว่าโจตัน (Jotan) ในปกรณัมนอร์สพูดถึงยักษ์บ่อย บ้างก็บอกว่าตัวเท่ามนุษย์ บ้างก็บอกว่ารูปร่างสูงใหญ่ ในมหาสงครามแร็คนาร็อคพูดถึงการสู่รบกันระหว่างทวยเทพและยักษ์บนดินแดนแอร์สการ์ด พวกยักษ์ในตำนานนอร์สที่ตัวมหึมาแบบยักษ์เมนสตรีมก็มีประเภทเท่ๆ คือ เป็นยักษ์น้ำแข็ง (frost giants, hrímþursar) ยักษ์ไฟ หรือ (fire giants, eldjötnar) และ ยักษ์ภูเขา (mountain giants, bergrisar)
Cyclops
ยักษ์ตาเดียวชื่อดังจากตำนานกรีก ชื่อของไซคลอปแห่ง Xmen ก็ได้มาจากพี่ยักษ์ตัวนี้แหละ ในตำนานของกรีกพวกยักษ์ก็มีบทบาทเป็นตัวร้ายตลอด อย่างพวกไซคลอปด้วยความที่แข็งแรงมากและดื้อด้านเลยถูกจับขังไว้ คือขังไม่พอ ด้วยไซคลอปเป็นยักษ์ที่มีความสามารถในการสร้าง มีฉายาว่าเป็นนายช่าง (เออ ฟังดูมีอารยธรรม) มีตอนหนึ่งกวี Hesiod เล่าถึงตอนที่ซุสต้องการอาวุธเลยไปปล่อยไซคลอปออกมา ซึ่งไซคลอปที่ว่ามีสามตัว สามชื่อ ตัวหนึ่งเป็นตัวแทนของแสงจ้า อีกตัวเป็นตัวแทนของฟ้าผ่า อีกตัวเป็นตัวแทนของสายฟ้า อะไรทำนองนี้ ซุสเลยเรียกออกมาแล้วบอกว่าทำอาวุธให้หน่อย อาวุธของชาวสวรรค์ทั้งหลาย โดยเฉพาะคฑาสายฟ้าของซุสที่ทรงพลังที่สุด รวมถึงสามง่ามของโพไซดอน ธนูแสงจันทร์ของเทวีอาเธมิส ธนูแสงอาทิตย์ของอพอลโล หมวกเกราะของฮาเดส คืออาวุธเทพเกือบทั้งหมดอะว่าง่ายๆ
Giant
ยักษ์เป็นสิ่งมีชีวิตในจินตนาการที่มนุษย์สร้างขึ้น มียักษ์ในเรื่องเล่าของมนุษย์แทบในทุกวัฒนธรรม ทศกัณฐ์เอย ราวณะ ราษก ยักษ์ในนิทาน ญี่ปุ่นเองก็มีตำนานยักษ์ที่ต้องเอาถั่วปาไล่หรือที่โมโมะทาโร่ต้องเอาชนะ ด้านหนึ่งยักษ์เหมือนเป็นตัวแทนของความชั่วร้าย เป็นอมนุษย์ที่ใหญ่โตกว่ามนุษย์ ยักษ์มักเกี่ยวข้องกับความดิบเถื่อน ความรุนแรง ธรรมชาติ และการกัดกินมนุษย์เป็นอาหาร การที่เรื่องเล่าของมนุษย์บอกถึงการเอาชนะความชั่วร้ายที่ใหญ่โตกว่าตัวเองได้ ก็เหมือนเป็นการให้คำตอบบางอย่างในการใช้ชีวิตของมวลมนุษย์
ในด้านหนึ่ง ยักษ์ก็เป็นเหมือนสิ่งที่มนุษย์จินตนาการขึ้น เป็นเครื่องมือในการนำทาง ในการเข้าใจโลก ซึ่งสุดท้าย จะกลายมาเป็นเครื่องมือในการโฆษณา ก็ไม่เห็นแปลก
เนอะ
