อยู่ๆ ฉันก็เกิดความเอ๊ะในจิตใจขึ้นมา ขณะจะจ้วงช้อนลงไปในกับข้าวมื้อกลางวัน
ตลอดชีวิตนี้ ฉันกินแกงเขียวหวานกองถ่ายมาแล้วกี่ครั้ง?
ไม่เฉพาะแกงเขียวหวาน แต่ยังมีทอดมัน กะเพรา หมูอบ แกงส้ม ไข่ลูกเขย ฯลฯ
การทำอาหารนั้นเป็นศิลปะอย่างที่หลายๆ คนรู้ดีอยู่ และพอเข้าตาจน ใครๆ ก็พอจะใช้ความสิ้นหวังแปรเปลี่ยนเป็นพลังทางอาหารได้ทั้งนั้น เพราะมันเป็นหนึ่งในปัจจัยสี่ที่จะขับเคลื่อนชีวิตเราต่อไป
และถ้ากองทัพต้องเดินด้วยท้องแบบที่นโปเลียนกล่าวไว้
กองถ่ายไม่ว่าชาติไหนก็ใช้คติเช่นเดียวกัน
ข้าวกองถ่ายสำหรับฉันถือว่าเป็นเรื่องพิเศษ เป็นพรจากฟ้า (โอเค บางกองก็จากนรก) เคยมีคนถามว่า 1 ใน 3 เรื่องที่ดีที่สุดที่เกิดขึ้นในชีวิตฉันคืออะไร หนึ่งในคำตอบของฉันคือ ข้าวกอง
มันเป็นความสุขแบบ…เออ ฉันก็อธิบายไม่ถูกเหมือนกันว่าเพราะอะไร แต่สำหรับคนคนหนึ่งที่ทำงานมาตั้งแต่ม.2 และไม่เคยได้ถือเงินจากการทำงาน การได้กินข้าวกองแต่ละมื้อ ในแต่ละวันมันเป็นเหมือนการตบหลังลูบไหล่ ว่าเธอทำได้ดีแล้วจ่ะ วันนี้เราเลยได้กินข้าวตรงเวลา นางฟ้าใจดีขอตอบแทนเธอด้วยแฮปปี้มีลของกอง
ปริ๊งงงงงงงงงง
ก็จะออกมาเป็นเมนูตามที่ฉันยกตัวอย่างมาข้างต้นนั่นล่ะ
ข้าวกองนั้นต้องถือว่าเป็นขวัญและกำลังใจของกองถ่ายทุกกอง กองไหนข้าวดีทุกคนดูจะสดชื่นตื่นเต้น ในขณะที่ระบบปฏิบัติการข้าวกองไหนห่วย เวลาพักเที่ยงหรือเย็นที่ทีมงานควรจะได้ร่วมกินข้าวพร้อมๆ กันก็จะเกิดความวงแตกขึ้น แยกย้ายไปหาอะไรกินตามซอกหลืบลับลี้ หรือสิงตัวในร้านสะดวกซื้อให้จบๆ ไป
ข้าวกองจะมีสองประเภท หนึ่งคือโหมไฟตั้งเตา ต้มผัดแกงทอดกันตรงข้างๆ กองนั่นเลย กับอีกอย่างคือมาแบบเป็นข้าวกล่อง ซึ่งจะแรนดอมเมนูมากน้อยขนาดไหนก็ขึ้นอยู่กับงบและไอเดียคนสั่ง รวมถึงร้านที่รับผลิต
กองหนัง/ละครส่วนใหญ่ที่ฉันเจอมาก็จะเป็นแบบแรกนั่นล่ะ แบบที่สองมักจะเป็นกองเล็กๆ ถ่ายสัมภาษณ์ ถ่ายรายการ หรือถ่ายหนังสือ บางทีก็มีหลุดๆ มาที่กองหนัง/ละครบ้าง ถ้าต้องไปใช้สถานที่ที่เขาไม่อนุญาตให้ใช้ฟืนไฟในการทำกับข้าว
ถ้าคำถามว่า ’กินอะไรดี?’ เป็นคำถามโลกแตกสำหรับทุกๆ ความสัมพันธ์ กองถ่ายก็ประสบกับปัญหานี้ไม่ต่างกันเท่าไหร่
กินอะไรดี?
คำง่ายๆ แต่ความหมายสุดลึกล้ำ คำง่ายๆ ที่เธอใช้ประจำ ซ้ำไปซ้ำมา
คู่รักยังแทบตีกันตาย ผัวเมียงอนกัน แม่ลูกยิ่งแล้ว กับการมานั่งคิดคำตอบของคำถามนี้
แล้วกองถ่ายที่มีคนร้อยพ่อพันแม่ คนเลือกกิน คนกินง่าย คนกินยากแต่สร้างภาพว่ากินง่าย คนอะไรก็ได้ คนต่างศาสนา คนต่างชาติ คนไม่กินเนื้อ คนไม่กินกุ้ง คนไม่กินหมู คนควบคุมอาหาร คนเล่นกล้ามคนลดน้ำหนัก คนแพ้อาหารมารวมกัน กับข้าวก็เลยมักจะออกแบบมากลางๆ ให้กินกันได้ทุกคนจนแทบจะเป็นสูตรเกมคอนทราที่เคยเล่นสมัยเด็ก
ซ้ายขวาซ้ายขวา เอบีเอบี – มื้อเช้า
อาหารจานเดียว เสริมด้วยแกงจืด, มีข้าวมันไก่, ข้าวหมูอบ, ข้าวกับต้มเลือดหมู, ต้มลูกชิ้นกินกับข้าวหรือเส้น, ข้าวกะเพรา เพราะมื้อเช้านั้นนัดกองกันตั้งแต่เช้ามาก คือ 6-7 โมงเช้า แม่ครัวต้องผลิตอะไรที่ไวพอให้ทุกคนได้กินเพื่อเริ่มทำงานหนัก ช่างไฟต้องไลน์สาย ตากล้องยกอุปกรณ์ ช่างเสียงแบกรถเข็น นักแสดงง่วงๆ น้อยมากที่จะเป็นกับข้าว 3 อย่าง เพราะกว่าจะทำเสร็จคงทะลุไปถึง 10 โมง หรือไม่ก็ต้องตื่นตีสองมาติดเตากัน ซึ่งนานทีปีหนก็คงพอไหว แต่ต้องให้ตื่นเวลานั้นเป็นเจ้าสาวมายกน้ำชาทุกวันๆ ก็ไปไม่รอดเหมือนกัน ไหนจะยังต้องตุนของสด คำนวณจำนวนคน บวกให้พอดีเผื่อเหลือเผื่อขาด
บางคนเห็นปริมาณข้าวที่ฉันกินตอนเช้าแล้วจะช็อกหน่อยๆ เพราะไม่คุ้นกับการกินมื้อเช้าหนักแบบนั้น แต่ฉันได้เรียนรู้มาตั้งแต่สมัยโดนหนีบไปกองถ่ายตอนเล็กๆ แล้ว ว่าไอ้ไลต์เบรกฟาสต์ประเภทขนมปัง 2 แผ่น โจ๊กสักถ้วย ข้าวต้มสักชามนั้น มันก็อร่อยดีตอนกินเข้าไป แต่พอใช้แรงงานหยิบนั่นหยิบนี่ เดินไปเดินมาในกองถ่ายนี่ ไอ้ข้าวต้มแสนอร่อยที่กินไปตอน 6 โมง ก็จะระเหิดหายไปเร็วยิ่งกว่าน้ำค้างยามเช้า ทิ้งให้เราไส้กิ่วตอน 9 โมง 10 โมง ที่งานกำลังเข้มข้น ยิ่งวันไหนงานติดพันมากๆ จนข้าวเที่ยงเลื่อนไกลไปเกินเวลาเที่ยง ก็พาลจะลมสว้านตีให้หน้ามืดตาลายได้ในที่สุด
ซีเลกต์ – มื้อกลางวัน
มื้อกลางวันจะมาแบบฟูลคอร์ส กับข้าวสามอย่าง บางทีก็เป็นขนมจีนกับแกงเขียวหวาน หรือพิเศษขึ้นไปอีกก็มีตั้งโต๊ะตำส้มตำกันข้างๆ ใครชอบรสไหนก็จงตำเอาตามความสร้างสรรค์
แต่ส่วนใหญ่ สิ่งที่ทำให้มื้อกลางวันกลายเป็นมื้อพิเศษก็คือ
1. ไข่เจียว – ไข่เจียวถือเป็นของหรูหรา เป็นของวัดลำดับศักดินาในกองถ่าย ที่มักจะสงวนสิทธิ์เอาไว้ให้บางคนที่อาจมีข้อแม้ต่างๆ (เช่น นักแสดงเด็กที่ยังกินกับข้าวเผ็ดๆ ไม่ได้/บางคนไม่กินแกงกะทิหรือหมู กุ้ง ไก่ เป็นอาทิ) หรือผู้กำกับ ผู้จัด นักแสดงนำ ที่จะมีโต๊ะแยกสำรับไว้ต่างหาก
มองผาดเผินก็ดูเป็นการจัดชนชั้นเสียเหลือเกิน แต่ความหมายที่แฝงอยู่ในจานไข่เจียวและโต๊ะแยกก็คือ พวกพี่ๆทั้งหลายจ๋า หนูจัดโต๊ะแยกให้พี่เรียบร้อย ไม่ต้องสาละวนไปต่อแถว แล้วยังมีสเปเชียลไข่เจียวร้อนๆ ใหม่ๆ ให้ จงอย่าลำไยมัวนั่งเมาท์กันอยู่ รีบๆ มานั่งรวมกันกินเสียดีๆ จะได้อิ่มเร็วๆ พร้อมๆ กัน แล้วเดินเรียงหน้าไปให้ช่างหน้าช่างผมซับหน้า เติมปาก ฉีดสเปรย์ เพื่อให้พร้อมสำหรับงานภาคบ่ายเสียไวๆ พี่ผู้กำกับก็รีบเข้าค่ะ ฉากแรกของตอนบ่ายยังไม่ได้วางบลอกกิ้งเลย เร็วค่ะ จ้วงเข้าค่ะ อีก 18 ฉากกำลังรอพี่อยู่ จงอย่าทำอิดออดอิดเอื้อน ไปต่อแถวกินข้าว หรือโทรสั่งอาหารจากที่ไกลๆ ให้การทำงานขาดตอน
2. ช่างไฟ – ไม่ใช่ว่าเราจับช่างไฟกินเป็นอาหารค่ะ แล้วอาหารช่างไฟกับดาราก็ไม่ต่างกันมากขนาดนายพลกับพลทหารหรอก (เอ๊ะ จะวกเข้าเรื่องนี้ทำไม) ก็มาจากถาดเดียวกันนั่นล่ะ แต่ที่ต่างก็คือจะบอกว่า ทีมไฟหาอาหารเก่งมาก! คือถ้าเป็นยุคถ้ำ คนเหล่านี้จะเป็นผู้รอด ในขณะอีพวกงกเงิ่นอย่างฉันก็คงแห้งตายอยู่ในถ้ำมืดๆ นั่นล่ะ เหล่าพี่ไฟ น้าไฟทั้งหลาย จะเล็งหาแหล่งน้ำแหล่งอาหารอันอุดมตั้งแต่เช้ามืดเริ่มเดินเครื่องปั่นไฟ อ๊ะ บ้านนั้นมีมะยม บ้านนี้มีมะม่วง ได้การล่ะ
“พี่คร้าบบบบ ขออนุญาตไลน์สายผ่านรั้วหน่อยนะครับ”
“เอาสิๆ นี่มาถ่ายละครกันเหรอ”
“ใช่คร้าบ มีคุณ…เล่น คุณ…เล่นครับ ช่องxxxครับ”
“เหรอๆ บ้านนี้เป็นบ้านใครในเรื่องล่ะ”
“บ้านนางเอกเลยครับพี่ สงสัยจะได้มาบ่อย มะยมบ้านพี่ง้ามงามนะครับ”
“อ่อ เนี่ยเหรอ โอ๊ย มันขึ้นเอง กินกันไม่ทัน มีใครกินมั้ยล่ะ เอาไปได้นะ”
ก็นี่ล่ะ, คนไทยใจดี
พี่ช่างไฟก็ได้มะยมมาหอบหนึ่ง เด็ดฝักกระถินมารูดเอาแต่เม็ด ดอดออกไปซื้อผงชูรสนิด น้ำปลาหน่อย พริกไปเต๊าะขอจากแม่ครัวได้ แล้วเหล่าช่างไฟก็รังสรรค์ตำมะยมแซ่บๆ ออกมาได้เป็นถาด แล้วทำตัวลี้ลับไปแอบกินกันอยู่ไกลๆ เอาเป็นว่าวันไหนฉันเดินออกมากินข้าวแล้วไม่เห็นทีมไฟทีมกล้อง ก็เป็นอันรู้เลยว่าพี่เขามีสเปเชียลเมนูกัน แล้วไม่รู้ทำไม มันจะต้องอร่อยทุกครั้ง จนบางทีเหล่าดารารวมตังค์กันซื้อวัตถุดิบให้พี่เขาผลิตออกมาอย่างจริงจังเลยก็มี ปลาร้า แจ่วบอง ปลาส้มทอด อู๊ยยยยย พูดแล้วหิว
สตาร์ท – มื้อเย็น
มื้อเย็นจะเป็นจับฉ่ายบ้าง แกงส้มมะละกอหรือหยวกบ้าง น้ำพริกผักบ้าง ไม่เน้นแกงกะทิหนักข้นอย่างมื้อกลางวัน ของแนมก็จะมาแบบแห้งๆ เป็นพวกปีกบนไก่ทอด ปลาวงทอด เพราะบางทีอีกแค่ไม่กี่ฉากก็หมดคิวกันแล้ว ข้าวเย็นก็จะถูกสคิปไปดื้อๆ แล้วลุยถ่ายทำให้เสร็จที่หนึ่งหรือสองทุ่มไปเลย ถ้าเป็นแบบนั้นแม่ครัวจะเริ่มทยอยตักสารพัดกับข้าวแยกใส่ถุงเอาไว้เผื่อใครจะหิ้วกลับไปกินที่บ้าน เพราะเวลาเลิกงานแล้ว ดูเหมือนอาหารจะด้อยความสำคัญลงอย่างน่าใจหาย ทุกคนจะกรูเกรียวกันไปเก็บข้าวเก็บของ รื้อวิกผม ทึ้งขนตา เก็บสาย ย้ายโต๊ะ ลืมเลือนกับข้าวไปอย่างไม่ไยดี ก่อนจะซมซานกลับมาต่อแถวรอเวลากระติกน้ำร้อนถูกเสียบ กาแฟซองถูกชงกันใหม่ในวันรุ่งขึ้น
และถึงแม้ฉันจะเคยเจอมาทั้งกองที่จำกัดโควตากาแฟแต่ละวัน หนึ่งวันทีมงานกินได้หนึ่งซองเล็กเท่านั้นจนฉันเปิดศึกกับผู้จัดด้วยการซื้อเหมากาแฟเป็นลังๆ มาให้ทีมงาน หรือกองที่มื้อเช้าเป็นข้าวต้มขาวกับถั่วลิสง แนมกับชิ้นส่วนที่แล่จากหัวหมูนึ่ง ที่ยังทิ้งรอยธูปแดงๆไว้บนหน้าผากหมูให้เราข้องใจ ว่ากูกำลังแย่งเจ้าจีนที่ไหนกินอยู่หรือเปล่า หรือกองที่จะเริ่มไม่ได้ ถ้านักแสดงนำคนนั้นไม่ได้กินกาแฟจากร้านแมลงดาวเท่านั้น หรือกองที่ทำให้ฉันนึกว่าอยู่ในสมัยศักดินาเจ้าที่ดิน ที่แบ่งชนชั้นเสียจนฉันดีใจที่เขายังไม่ถึงขั้นให้ไปเกี่ยวข้าวมากินเอง หรือกองจากมาเลเซียที่ยังถนัดการเปิบข้าวด้วยมือในห่อใบตองน้อยที่อร่อยและสร้างความบันเทิงให้กับฉันอย่างมาก และกว่าจะหอบเอาข้าว แกง กับ มารวมกันในอุ้งมือได้ ก็หัวเราะทักษะอันอ่อนด้อยของตัวเองจนข้าวหกเลอะไปถึงแก้ม
ถึงแม้จะดีบ้าง ทุลักทุเลบ้าง แต่ก็ปฏิเสธไม่ได้หรอก ว่าที่ฉันโตมาได้ป่านนี้ ก็มาจากข้าวกองสูตรคอนทรานี่แหละจ้ะ
