พูดอะไรก็พูดได้สารพัดอย่าง แต่พอจะพูด ‘ขอโทษ’ ซักคำเนี่ย กว่าจะพูดออกมาได้ ทำไมมันถึงได้ยากเย็นนัก
คนที่พูดขอโทษยากเย็น ไม่เชิงว่าคนๆ นั้นจะเป็นคนแย่หรืออะไร แต่การขอโทษมันพูดยากด้วยตัวมันเอง ยากจากในระดับจิตวิทยา เพราะมันเกี่ยวข้องกับ ‘ความขัดแย้งในตัวเองของเรา’
การขอโทษคือการที่เราต้องยอมรับว่าเราผิด ถ้ามุมมองทั่วไป การยอมรับว่าตัวเองผิดเป็นเรื่องยาก ไม่เชิงว่าต้องเป็นคนที่มีอัตตาสูง เพราะใครๆ ก็มีอัตตาทั้งนั้นเนอะ ในจิตวิทยาก็มีคำอธิบายไอ้อาการรู้ว่าผิดแต่ยากที่จะพูดแบบนี้ว่า cognitive dissonance
เจ้า cognitive dissonance คืออาการที่สิ่งที่เรารับรู้ ความคิดและความเชื่อของเรามันเกิดขัดแย้งในตัวเอง ประมาณว่าเรามีความเชื่อหรือทัศนคติแบบหนึ่งอยู่ พอวันหนึ่งได้รับรู้ความเชื่ออีกแบบที่มาแย้งกันในจิตใจของเราก็จะเกิดปัญหา เกิดความรู้สึกไม่สบายใจ ไม่ยอมรับ หรือ ต่อต้าน เพราะความคิดความเชื่อต่างๆ ที่มีอยู่เดิม มันหลอมรวมเข้ากับตัวตนหรืออัตตาของเรา การต้องรับหรือเปลี่ยนความเชื่อใดๆ มันจึงส่งผลกระทบหรือต้องลดทอนอัตตาของเราด้วย
Carol Tavris เจ้าของหนังสือ ‘Mistakes Were Made (But Not by Me)’ บอกว่าเจ้าความเครียดจากความขัดแย้งในตัวเองหรือ cognitive dissonance มันยากสำหรับเราเพราะมันเกี่ยวกับอัตตา (self) ของเรา เรามักรับรู้ตัวเองว่าเป็นคนฉลาด เป็นคนจิตใจดี และเราก็คอยบอกตัวเองว่าเราเป็นอย่างนั้นแหละ แต่การขอโทษมันมักมาหลังความผิดพลาดและหลักฐานจำนวนมากที่มาแย้งว่า เรานี่มันก็ไม่ได้ฉลาด ไม่ได้ใจดีอะไรขนาดนั้น เราอาจจะทำเรื่องโง่ๆ หรือทำร้ายคนอื่นไปเรียบร้อยในเหตุการณ์ใดเหตุการณ์หนึ่ง
จริงๆ การยอมรับว่าตัวเองผิด ว่าตัวเองโง่ เป็นเรื่องยากเพราะอยู่ที่การลดอัตตาของเราไปนี่แหละ
การยอมรับความผิดอันหมายถึงการยอมลดอัตตา มีงานศึกษาบอกว่า คนที่อัตตาน้อยมีแนวโน้มที่จะพัฒนาตัวเองได้มากกว่า คณะนักวิจัยจากสแตนฟอร์ดบอกว่าคนที่ยอมรับความผิดที่ตัวเองก่อ มีแนวโน้มที่จะสามารถปรับเปลี่ยนพฤติกรรมหรือพัฒนาตัวเองได้ หมายความว่า การที่เราจะเปลี่ยนแปลงตัวเองนั้น จะต้องเริ่มจากความรู้สึกไม่สบายตัวจากการยอมรับว่าเราผิดก่อน พอยอมรับแล้วเราก็ค่อยก้าวไปสู่การพัฒนาตัวเองได้
สรุปแล้ว มันก็ยากแหละที่เราจะยอมรับว่าเราผิด ว่าเราจะยอมเอ่ยปากขอโทษ แต่การยอมพูดออกมาก็เป็นกระบวนการสำคัญในการยอมรับความผิด และแน่นอนว่าคนที่เรากระทำผิดต่อก็จะรู้สึกดีด้วย ถึงมันจะยาก แต่ดูเหมือนว่าจะเป็นกระบวนการที่เป็น win win situation ได้ประโยชน์ทั้งสองฝ่าย
คำขอโทษมันไม่ทำให้เราเจ็บหรอก มันทำให้เราโต
ที่มา
