แถวยาวเหยียดหน้าตู้กาแฟอัตโนมัติ หรือภาพถ่ายกาแฟหมดจากหน้าตู้จำนวนมากที่พบเห็นในหน้าโซเชียลมีเดียทุกวันนี้ก็เป็นเหมือนหลักฐานความนิยมของกาแฟตู้อัตโนมัติในปัจจุบันได้ไม่น้อย
ต่างจากตู้กาแฟสำเร็จรูป ตู้รูปแบบนี้สามารถให้เรากดกาแฟสด เลือกเมล็ด เลือกประเภทกาแฟที่จะกิน ราคาไม่สูง แถมตู้ยังจำเราได้ จนแทบจะเชื่อว่ามีพี่บาริสต้าในตู้จริงๆ
ในโลกปัจจุบันที่เทคโนโลยีหุ่นยนต์และระบบกระบวนการอัตโนมัติเริ่มเข้ามาอยู่ในชีวิตของเราเรื่อยๆ ไม่ว่าจะรถไร้คนขับ ระบบทำงานรูทีนซ้ำๆ ที่ต้องการความแม่นยำและตรงเวลาของหุ่นยนต์ ไปจนบอตที่ทำหน้าที่ต่างๆ ในโซเชียลมีเดีย เช่น ตัดต่อวิดีโอตามคำสั่งในทวิตเตอร์ หรือบอตดีเจ คำถามที่ตามมาคือหากตู้กาแฟอัตโนมัติเหล่านี้พัฒนาอย่างต่อเนื่อง ในอนาคตมันสามารถแทนที่กาแฟที่ชงโดยบาริสต้ามนุษย์ได้หรือเปล่า?
คนส่วนมากต้องการอะไรจากกาแฟ?
มนุษย์มีความต้องการที่หลากหลาย ยิ่งเมื่อพูดถึงรสนิยมการบริโภค ใน ค.ศ.2019 ร้านกาแฟ UCC ทำแบบสำรวจเกี่ยวกับพฤติกรรมการบริโภคกาแฟในสหราชอาณาจักร ผลปรากฏว่า 8 ใน 10 ของกลุ่มตัวอย่างให้ความสำคัญกับความสม่ำเสมอของรสชาติสูงที่สุดในทุกปัจจัยของการกินกาแฟ
หากนึกว่าเราไปยังร้านกาแฟแฟรนไชส์ใดๆ ก็ตาม หากไปต่างสาขากัน แม้จะสั่งเมนูเดียวกัน บางครั้งผู้กินจะรู้สึกได้ถึงความแตกต่าง ยังไม่นับรวมกับ human error ที่อาจเกิดขึ้น เช่น ใส่ปั๊มน้ำเชื่อมมากหรือน้อยกว่าที่สั่ง ประเภทนมไม่ถูกต้อง หรือสัดส่วนและเวลาในการทำกาแฟที่ต่างกันออกไปในแต่ละแก้ว ปัจจัยเหล่านี้สามารถนำมาซึ่งความไม่สม่ำเสมอที่สร้างความรำคาญใจได้ในหลายเคส
นอกจากนั้นยังมีปัจจัยเวลาและหน้าที่ที่กาแฟทำในชีวิตของพวกเขา ในการสำรวจของ Square Coffee Report ปี ค.ศ.2018 มีการสำรวจว่าในแต่ละวันการซื้อขายกาแฟที่ร้านกาแฟมียอดสูงที่สุดในช่วงเช้า สามารถตีความได้ว่าคนส่วนมากซื้อกาแฟเพื่อกินระหว่างเดินทางไปที่ทำงานหรือไปดื่มในที่ทำงาน ซึ่งปัจจัยที่สำคัญที่สุดในช่วงเวลาเหล่านั้นน่าจะเป็นความรวดเร็วและความสม่ำเสมอมากกว่าอะไรทั้งหมด
แต่คนทั่วไปดื่มกาแฟเพื่ออะไร? รสชาติหรือความตื่นตัว? คำตอบคือทั้งสองอย่าง ในงานวิจัยนำโดย รศ. มาริลิน คอร์เนลิส (Marilyn Cornelis) เวชศาสตร์การป้องกัน มหาวิทยาลัยนอร์ทเวสเทิร์น พบว่าส่วนหนึ่งที่คนชอบรสของกาแฟเพราะพวกเขาเชื่อมโยงระหว่างรสชาติกาแฟและความตื่นตัวที่คาเฟอีนให้ ยิ่งไปกว่านั้นยังมีความเชื่อว่ายิ่งขมแปลว่ากาแฟยิ่งทำให้พวกเขาตื่น
จากปัจจัยทั้งหมดข้างต้น จะเห็นว่าสำหรับคนทั่วไปความต้องการที่พวกเขามีต่อกาแฟคือความสม่ำเสมอ ความรวดเร็ว และ ‘รสชาติกาแฟ’ ซึ่งตู้กาแฟสดอัตโนมัติสามารถตอบโจทย์เหล่านั้นได้ทั้งหมด เนื่องจากมันไม่มี human error มีเวลาแน่นอนว่ากาแฟต่อแก้วใช้เวลาทำกี่นาที และหากว่ารสกาแฟเป็นกาแฟมากพอและไม่แย่จนเกินไป คนทั่วไปก็ไม่มีปัญหาที่จะเลือกใช้มัน
ร้านกาแฟยังสำคัญเกินกว่าจะข้ามไปได้
แต่ประสบการณ์การกินกาแฟมีมากกว่าแค่ตัวกาแฟเอง ความต้องการในการบริโภคของมนุษย์นั้นหลากหลายและซับซ้อนเกินกว่าจะถูกตัดสินจากสถิติได้ทั้งหมด หนึ่งในสิ่งที่ตู้กาแฟอัตโนมัติขาดคือตัวร้านกาแฟเองซึ่งแทบจะเป็นหนึ่งในส่วนสำคัญที่สุดในประสบการณ์การกินกาแฟ แต่เพราะอะไร?
ร้านกาแฟทำหน้าที่หลากหลาย ทั้งเป็นพื้นที่พักผ่อนหย่อนใจ การอยู่ในร้านกาแฟสร้างความรู้สึกของสังคมที่มีความสนใจร่วมกัน และมันยังเป็นสถานที่ทำงานของคนจำนวนมาก โดยคนที่ทำงานที่ต้องอาศัยความคิดสร้างสรรค์
ในงานวิจัยโดย Journal of Consumer Research ใน ค.ศ.2012 พบว่าระดับเสียงต่ำถึงระดับกลางที่คาเฟ่และร้านกาแฟให้สามารถเพิ่มความคิดสร้างสรรค์ในการทำงานได้ เนื่องจากเสียงรบกวนเล็กๆ น้อยๆ เหล่านั้นส่งผลให้เราไม่โฟกัสกับงานมากจนเกินไป ทำให้หัวคิดด้านความสร้างสรรค์ทำงานได้ดีขึ้น นอกจากนั้นในอีกงานวิจัยในปี ค.ศ.2019 ยังบอกว่าระดับเสียงที่พอดียังเพิ่มความสามารถในการตัดสินใจอีกด้วย ยิ่งในปัจจุบันที่จำนวนฟรีแลนซ์พุ่งตัวสูงขึ้นเรื่อยๆ ซึ่งเพิ่มอย่างก้าวกระโดดใน 2-3 ปีที่ผ่านมา ร้านกาแฟยังเป็นส่วนสำคัญมากๆ ในวงจรชีวิตของกาแฟ
บาริสต้ามีหน้าที่มากกว่าแค่ชงกาแฟ
เหนือไปกว่าการมีพื้นที่นั่งทำงานและพักผ่อน บาริสต้าหรือคนชงกาแฟใดๆ ผู้เป็นมนุษย์อยู่หลังเคานเตอร์กาแฟนั้นเป็นอีกหนึ่งส่วนสำคัญของประสบการณ์การกินกาแฟ ในขณะที่มนุษย์ไม่แม่นยำได้เท่ากับหุ่นยนต์ แต่การทำกาแฟนั้นยังต้องอาศัยสิ่งที่หุ่นยนต์ไม่สามารถทำได้ นั่นคือความยืดหยุ่น ความสร้างสรรค์ รสนิยม และการทดลอง
แม้ว่าเมนูเอสเปรสโซส่วนมากจะมีสัดส่วนและวิธีทำที่ตายตัวที่หุ่นยนต์สามารถชั่ง ตวง วัด ได้อย่างแม่นยำ แต่เมนูกาแฟหลายๆ เมนูเกิดขึ้นจากการทดลอง ไม่มีเมนูไหนเป็นตัวอย่างที่ดีไปกว่าเมนูยอดฮิตอย่างกาแฟ Dirty ที่เกิดขึ้นจากร้านกาแฟ Bear Pond Espresso ที่โตเกียว ซึ่งมันเกิดขึ้นมาจากการทดลองความเข้มของกาแฟและอุณหภูมิของนมจนกลายเป็นเมนูที่แทรกซึมเข้าไปในทุกคาเฟ่ของไทยในเวลาไม่นาน ยังไม่รวมกับวิธีการดริปกาแฟที่หลากหลายจนทำให้กาแฟเปลี่ยนจากเครื่องดื่มอย่างหนึ่งกลายเป็นการแสดงออกตัวตนของผู้ทำได้ และหากโลกนี้ขาดความสร้างสรรค์และการทดลองด้วยสูตรที่แปลกประหลาดของบาริสต้า เมนูเช่นนี้คงไม่เกิดขึ้น
อีกบทบาทสำคัญของบาริสต้าคือการให้ความสัมพันธ์มนุษย์ให้แก่คนกินกาแฟ หลายๆ ครั้งมนุษย์ต้องการการเล่าเรื่องในการบริโภคของพวกเขา กาแฟแก้วหนึ่งรสชาติดี แต่มันมีความหมายขึ้นหากบาริสต้าสามารถเล่าเรื่องที่มาของกาแฟเหล่านั้นให้พวกเขาฟัง เล่าให้ฟังถึงเทคนิคที่เขาใช้ที่ไม่มีคนอื่นใช้ รวมไปถึงความสนิทสนมกับคนชงกาแฟร้านข้างทาง หรือเล็กๆ น้อยๆ เช่นความรู้ใจกันและกันของบาริสต้าและลูกค้าประจำสามารถสานสัมพันธ์และเพิ่มความหมายในการกินกาแฟได้มากกว่าที่ตู้กาแฟตู้ใดจะให้ได้
แม้ว่ากาแฟจากตู้กาแฟอัตโนมัตินั้นมีความนิยมอย่างมากในปัจจุบันและมีแนวโน้มจะเป็นเช่นนั้นในอนาคต แต่ปฏิเสธไม่ได้เลยที่ส่วนที่สำคัญมากๆ ในวัฒนธรรมการกินกาแฟคือความเป็นมนุษย์ที่เอไอและตู้กาแฟอัตโนมัติยังไม่สามารถลอกเลียนได้
อ้างอิงข้อมูลจาก
