นี่ไม่ใช่มุกวันเมษาหน้าโง่ (เอพริลฟูลส์เดย์) นะ เพราะมันก็เลยวันที่ 1 เม.ย. มาหลายวันแล้วด้วย แต่ผู้เขียนรัฐธรรมนูญที่ประกาศใช้ เมื่อวันที่ 6 เม.ย.2560 เขาประกาศไว้แบบนั้นจริงๆ ว่า นี่จะเป็นรัฐธรรมนูญฉบับปราบโกงงง (ลากเสียงยาวๆ)
เพียงแต่ถ้าดูที่มาของตัวรัฐธรรมนูญ ไปจนถึงบริบทรอบๆ ในการจัดทำ เราก็จะพอเห็นเค้าลางได้ว่า ที่ว่าจะปราบโกง มันจะเป็นไปได้จริงแค่ไหน เราขอไล่ให้ดูตั้งแต่ต้น
- ผู้ยกร่างรัฐธรรมนูญนี้ทั้ง 21 คน นำโดยมีชัย ฤชุพันธุ์ มาจากการแต่งตั้งโดยคณะรัฐประหาร ทั้ง 100%
- คณะรัฐประหารเป็นผู้ระบุมาเลยว่า ส.ว.ชุดแรก 250 คนต้องมาจากการแต่งตั้ง มีวาระ 5 ปี (เดิมจะให้มาจากกลุ่มอาชีพต่างๆ เลือกกันเอง มี 200 คน)
- มีการแก้ไขรัฐธรรมนูญชั่วคราวที่ใช้หลังรัฐประหารปี 2557 ให้เพิ่ม ‘คำถามพ่วง’ ไปตอนทำประชามติร่างรัฐธรรมนูญได้
- คำถามพ่วงที่ว่า คือให้ ส.ว.แต่งตั้งมาร่วมโหวตเลือกนายกฯ ด้วยไหม (ซึ่งในเอกสารประชามติจะใช้ภาษากฎหมายยาว 4 บรรทัด)
- ระหว่างประชามติ มีการไล่จับกุมดำเนินคดีกับผู้คัดค้านร่างรัฐธรรมนูญนับร้อยคดี (กระทั่งป้ายโฆษณากาแฟยี่ห้อ ‘กาโน’ ใน จ.ศรีสะเกษ ยังถูกสั่งให้เก็บ เพราะคิดว่าไปรณรงค์ vote no ร่างรัฐธรรมนูญ)
- หลังร่างรัฐธรรรมนูญนี้ผ่านประชามติในปี 2559 ซึ่งมีเสียงเห็นชอบ 16.8 ล้านเสียง ยังถูกนำไปแก้ไขอีก
- การจัดทำกฎหมายลูกสำคัญ โดยเฉพาะที่เกี่ยวข้องกับองค์กรอิสระ ก็ไม่ได้ใช้มาตรฐานเดียวกัน บางองค์กรถูก set zero แล้วให้สภานิติบัญญัติที่คณะรัฐประหารตั้งมาเลือกกรรมการองค์กรนั้นๆ ใหม่ทั้งหมด เช่น กกต.ที่จะมาจัดการเลือกตั้ง
- และอย่างที่เรารู้กันว่า ในการเลือกตั้งปี 2562 ด้วยกลไกต่างๆ ข้างต้นที่วางไว้ ก็ทำให้หัวหน้าคณะรัฐประหารได้กลับมามีอำนาจอีกหน
- หลังมีเลือกตั้งแล้ว เนื้อหาบางอย่างในรัฐธรรมนูญก็ถูกท้าทาย เช่น การมีลักษณะต้องห้ามเป็นรัฐมนตรีหรือไม่ เพราะเป็นเจ้าหน้าที่รัฐ (มาตรา 160(6) ประกอบมาตรา 98(15)), การถวายสัตย์ไม่ครบถ้วนตามตัวอักษรที่เขียนไว้ในกฎหมาย (มาตรา 161), การจัดทำนโยบายซึ่งแจกแจงที่มารายได้แบบหยาบๆ (มาตรา 162) ฯลฯ
ผู้ติดตามการเมืองหลายคนมองว่า ถ้าฝ่ายตรงข้ามคณะรัฐประหารได้มาเป็นรัฐบาล กลไก ‘ปราบโกง’ ต่างๆ ในรัฐธรรมนูญฉบับปี 2560 ก็อาจจะทำงานอย่างแข็งขันก็ได้ ..แต่นั่นก็เป็นเพียงเรื่องสมมุติน่ะนะ เพราะกลไก ‘สืบทอดอำนาจ’ ทำงานได้ดีกว่า จนเรายังเห็นนายกฯ หน้าเดิมที่เป็นมาจะครบ 8 ปีแล้ว นับแต่ยึดอำนาจ
ตลอด 5 ปีที่ผ่านมา มีความพยายามแก้ไขรัฐธรรมนูญฉบับนี้หลายครั้ง ทั้งร่างที่ ส.ส.รัฐบาลเสนอ ร่างที่ ส.ส.ฝ่ายค้านเสนอ และร่างที่ประชาชนกว่า 1 แสนคนเข้าชื่อเสนอ แต่ก็ถูกปัดตกไปหมดโดยความร่วมมือระหว่าง ส.ส.รัฐบาลจากพรรคพลังประชารัฐและ ส.ว.แต่งตั้ง โดยเฉพาะประเด็นแก้ไขรัฐธรรมนูญเพื่อตั้ง ส.ส.ร. (สภาร่างรัฐธรรมนูญ) มายกร่างรัฐธรรมนูญใหม่ทั้งฉบับ กว่าจะแก้ไขได้ ก็ในปี 2564 และเป็นเพียงเรื่องบัตรเลือกตั้ง ส.ส. จากใบเดียว มาเป็น 2 ใบ แยกเขตกับบัญชีรายชื่อเท่านั้น
ครึ่งทศวรรษที่ผ่านมา รัฐธรรมนูญฉบับปี 2560 ได้พิสูจน์ด้วยตัวมันเองแล้วว่า มีคุณูปการหรือเป็นโทษกับสังคมไทยมากกว่ากัน
แล้วคุณล่ะ คิดว่ารัฐธรรมนูญนี้ช่วยทำให้ประเทศไทยดีขึ้นกว่าสมัยก่อน ได้จริงหรือไม่?
#Brief #TheMATTER
