เชื่อว่าหลายคนที่ชื่นชอบ เดอะลอร์ดออฟเดอะริงส์ (The Lord of the Rings) คงจะจำฉากที่เหล่าต้นไม้พยายามส่งข้อความเตือนให้แก่เพื่อนๆ ของมัน สำหรับแผนการป้องกันเผ่าพันธุ์ของตัวเองจากศัตรู ทว่าเรื่องราวนี้กลับไม่ได้ปรากฏแค่เพียงในโลกแฟนตาซีเท่านั้น เพราะตามปกติแล้ว ‘ต้นไม้’ บนโลกแห่งความเป็นจริง สามารถสื่อสารและเตือนกันและกันถึงอันตรายเฉกเช่นเดียวกัน แต่หลายคนคงสงสัยว่าแล้วพวกมันทำอย่างไร
เริ่มที่การศึกษาล่าสุดพบว่า พืชที่ได้รับบาดเจ็บจะปล่อยสารเคมีบางชนิดออกมา ซึ่งสามารถแทรกซึมเข้าไปในเนื้อเยื่อภายในของพืชที่มีสุขภาพดี เพื่อรกระตุ้นการป้องกันจากภายในเซลล์ของมัน โดยแนวคิดเรื่องต้นไม้ ‘พูดได้’ เริ่มขึ้นในช่วงทศวรรษ 1980 เมื่อนักนิเวศวิทยา 2 คนทำการทดลอง ด้วยการวางหนอนผีเสื้อและหนอนเว็บหลายร้อยตัวไว้บนกิ่งก้านของต้นวิลโลว์และต้นออลเดอร์ เพื่อสังเกตว่า ต้นไม้จะตอบสนองอย่างไร ซึ่งพวกเขาพบว่า ต้นไม้ที่ถูกโจมตีจะผลิตสารเคมีที่ทำให้ใบของมันไม่น่ากินและย่อยไม่ได้เพื่อยับยั้งแมลง
ไม่เพียงเท่านั้น พวกเขายังพบว่า ต้นไม้ที่มีสายพันธุ์เดียวกันและค่อนข้างแข็งแรง ที่อยู่ห่างออกไป 30 หรือ 40 เมตร และไม่มีรากเชื่อมต่อกับต้นไม้ที่เสียหายดังกล่าว ก็ผลิตสารเคมีป้องกันแบบเดียวกันขึ้นมา นอกจากนี้ เราคงจะทราบกันดีว่าพืชไม่มีหูและตา แต่การวิจัยในอดีตแสดงให้เห็นว่า พวกมันสื่อสารกับสิ่งรอบตัวด้วยการปล่อยสารเคมีที่เรียกว่า ‘สารประกอบอินทรีย์ระเหยง่าย (Volatile Organic Compounds)’ ที่ไม่ต่างกับการสื่อสารของมนุษย์
อย่างไรก็ดี พืชต่างๆ ผลิตสารประกอบนี้เพื่อวัตถุประสงค์ที่แตกต่างกันไป บางชนิดใช้เพื่อดึงดูดแมลงผสมเกสรหรือป้องกันผู้ล่า แต่สารฯ ซึ่งถูกปล่อยออกมาเมื่อพืชได้รับบาดเจ็บทางกายภาพ จะเป็นสารระเหยจากพืชใบเขียว เช่น กลิ่นของหญ้าที่โดนตัด
ทั้งนี้ การค้นพบกลไกดังกล่าวอาจจะช่วยให้นักวิทยาศาสตร์และเกษตรกรรู้วิธีการเสริมสร้างพืชให้แข็งแรงด้วยตัวมันเอง ทั้งการป้องกันการโจมตีของแมลงหรือภัยแล้ง ดังนั้นโรงงานบางแห่งจึงเริ่มผลิตโปรตีนบางชนิด เพื่อยับยั้งภัยคุกคาม เช่น แมลง ขึ้นมาแล้ว
“หากพืชมียีนเหล่านี้ พวกมันจะมีภูมิคุ้มกันที่แข็งแกร่งมาก สำหรับการป้องกันภัยคุกคามต่างๆ” นักวิจัยกล่าว
อ้างอิงจาก
