ระหว่างขับรถฉันหมดแรง ว่าด้วยหายนะของการแสดงพายเรือขับรถในหนัง

ทุกคนยืนมองวัตถุนั้นอย่างหนักใจ เงาวับ เพรียวลม ดูหรูหราเป็นที่สุด “หนูต้องขับคันนี้จริงๆเหรอพี่” น้องนักแสดงที่ยืนข้างๆ ฉันเอ่ยขึ้นมาด้วยเสียงสั่นๆ

คนเราจะเคลื่อนวัตถุราคาร่วมสิบล้านที่ไม่ใช่ของตัวเองไปข้างหน้าได้อย่างมั่นใจแค่ไหนกัน รถ พระเครื่อง กล้อง นาฬิกานี่เป็นของที่พ่อบอกฉันมาตั้งแต่เด็ก ว่าผู้ชายเขาไม่ให้ยืมกัน มันจะเสียเพื่อน (บางตำราก็ว่า-เมีย-ด้วย แต่คุณรุจน์บอกว่า ลงถ้าเป็นเมียแล้วยังมีคนยืมไปได้นี่มันต้องมีอะไรผิดพลาดในสมการละ)

เอาจริงๆ ก็อยากเห็นหน้าพ่อ ถ้าจะมีชีวิตยืนยาวมาถึงวันที่ได้เห็นคนเขายืมนาฬิกาเพื่อนได้ทีเป็นสิบสิบเรือนเหมือนกันนะ คุณรุจน์คงทำหน้าไม่ถูกเชียว

ในกองถ่ายนั้น เราไม่ได้มีแต่ฉากนั่งคุยกันแต่ในห้องเฉยๆ แล้วอาศัยการตัดภาพวาร์ปไปโน่นมานี่ตามใจนึกแบบโดราเอมอนใช้ประตูสู่ที่ไหนก็ได้ หรือโนบิตะก้าวเข้าลิ้นชักไทม์แมชชีน เราจึงต้องเคลื่อนกายย้ายร่าง เปลี่ยนสถานที่ด้วยยานพาหนะต่างๆ ตามแต่ละยุคสมัยในเรื่องนั้นๆ

เพราะบ่อยครั้งที่ฉากซึ่งกำหนดขึ้นให้เกิดในรถ ในเรือ บนเครื่องบิน หรือกระทั่งบนหลังม้า เป็นฉากที่มีความสำคัญต่อเรื่อง เล่าความสนิทสนมของตัวละคร เป็นจุดหักเห หรือมีบทบาทต่างๆ กันออกไป ไม่ค่อยมีหรอกที่จะถ่ายฉากขับรถเพื่อขับรถ หรือถ้าเป็นอย่างนั้นจริง ก็จะมาเข้ากับเหตุการณ์ตัวอย่างที่ฉันยกขึ้นมาตอนต้น

นั่นคือแสดงให้เห็นความรวยเหลือหลาย เก๋ไก๋บันไดเลื่อนของตัวละคร จึง ‘ยืม’ รถสปอร์ตราคาแพง ที่มีจำนวนผลิตมาน้อยกว่าจามรีบนโลกนี้มาเข้าฉาก ซึ่งก็จะนำเอาความหนักใจมาให้ผู้ใช้ซึ่งอยู่ห่างไกลความเป็นเจ้าของอยู่หลายปีแสง ว่ากูจะขับยังไงในชุดสวยเฉี่ยว ส้นสูง กระโปรงสั้นรัดรูปนี่วะ ส้นสูงนี่กองถ่ายก็ยืมมา พื้นปะสก็อตเทปอยู่เลยเกิดเหยียบคันเร่งลื่นพรืดไปบวกกับข้างทางจะทำยังไง แต่จะเหยียบให้เต็มเท้า ส้นก็ขูดพื้น เดี๋ยวก็เป็นรอยขึ้นมาให้กองถ่ายต้องชดใช้

แล้วอีห่า ประตูแบบปีกนกยกขึ้นข้างบนอีก วันนี้ก็ไม่ได้โกนขนจั๊กมา ใครจะไปรู้ว่าต้องมาเจอประตูดีไซน์จัดขนาดนี้ แล้วนี่ปุ่มอะไรกันโว้ย ทำไมไม่มีรูกุญแจ กูกดปุ่มนี่มันจะกางปีกพรึ่บออกมาหรือเปล่า

แล้วรถพี่ก็เตี้ยเหลือเกิน กว่าจะประคองมาถึงบริเวณที่กำหนด เกิดขับตกหลุมหรือขูดกับลูกระนาดเข้าจะทำยังไง กูมิต้องเล่นละครใช้ค่ารถไปจนตะบันน้ำกินเรอะ

นี่เป็นความลำบากทางฝั่งคนแสดง ทางทีมงานก็จะลำบากไปอีกทาง

ตั้งแต่สมัยก่อนที่ระบบบันทึกภาพยังใช้กล้องใหญ่ ต่อสายระโยงระยาง ก็จะต้องเลือกตากล้องที่ตัวเล็กที่สุดเท่าที่จะเป็นได้ให้ขึ้นไปบันทึกภาพ เปิดหน้าต่างห้อยสายกล้องมานอกรถให้คนช่วยถือ ไฟจะอัดอยู่ตรงเกียร์หรือที่วางเท้า กระจกจะถูกปรับขึ้นเพื่อป้องกันการเห็นตากล้องหรือเห็นอุปกรณ์ในรถ เสาสัญญาณรับเสียงต้องเดิน (หรือวิ่ง) ตามรถมาด้วย ไม่งั้นเสียงจะขาดหาย

จากฉากที่พระเอกจีบนางเอก ขับรถพาไปส่งบ้านกันกุ๊กกิ๊กก็จะเป็นมหกรรมเล่นกลของการยัดมนุษย์เข้าไปในรถและเล่นซ้ำๆ เพราะกล้องถ่ายได้แค่ทีละฝั่ง

สมมติเริ่มจากฝั่งพระเอกที่ขับรถ ชวนคุย และเอื้อมมากุมมือนางเอก ตากล้องก็ต้องนั่งทางฝั่งนางเอก รับหน้าพระเอกที่ชวนคุยกับตากล้อง และยื่นมือมากุมหัวเข่าตากล้องแทน เพราะนางเอกยัดตัวไปนั่งร่วมกับทุกอย่างบนนั้นไม่ได้ แต่อาศัยเสียงจากผู้ช่วยที่งอก่องอขิงอยู่เบาะหลังช่วยต่อบทเป็นนางเอกให้ แล้วจะหันมาพูดเอาดื้อๆ เลยก็ไม่ได้ เพราะต้องขับรถ ต้องดูถนน ให้สมบทบาท แต่ไม่หันก็ไม่ได้ เดี๋ยวไม่เห็นหน้า ขับเร็วก็ไม่ได้เพราะจะใช้กระจกช่วยดูอะไรไม่ได้ทั้งนั้นยิ่งกว่าการปิดตาขับรถ ขับช้าก็ไม่สมจริงอีก ไม่งั้นคนดูจะสงสัยเอาว่าทำไมภาพสิ่งแวดล้อมข้างๆ มันเคลื่อนผ่านไปช้ายิ่งกว่ารถที่ติดตอน 7 โมงวันจันทร์แยกแคราย ก็ต้องขับให้พอดี หล่อ แคล่วคล่อง โรแมนติก และไม่ลงข้างทางไปพร้อมๆ กัน

และต้องทำทั้งหมดนี่ซ้ำอีกครั้งเพื่อเปลี่ยนมารับหน้าฝั่งนางเอก ซึ่งนางก็ต้องทำสะเทิ้นกับมือผีไร้ตัวตน เพราะพระเอกขึ้นมาขับรถเบียดกับตากล้องจริงๆ ให้ไม่ได้ ทีมงานข้างหลังก็ต้องย่อตัวเข็นรถไปให้ได้สปีดเท่ากับที่ขับไปเมื่อตะกี้ ผู้ช่วยซึ่งตอนนี้เหน็บกินมาถึงกระเบนเหน็บแล้วเรียบร้อยก็ต่อบทแทนพระเอกไป

เอาเป็นว่าโคตรจะเสียเวลานั่นล่ะ

หลังๆ มานี่ก็เลยมีหลายหนทางให้ได้ใช้กันมากขึ้น เพราะอุปกรณ์ถ่ายทำก็เล็กลง ควบคุมง่ายขึ้น บางทีก็จอดคุยกันดื้อๆ แล้วขึงกรีนเอา ถ่ายเสร็จแล้วจะไปแมทช์เอาภาพทิวทัศน์งามตระการขนาดไหนก็ตามแต่เวลาและงบที่มี ไม่ก็ติดกล้องโกโปรตัวเล็กเข้าไป แล้วปล่อยดาราออกไปขับรถระยะซักป้ายรถเมล์นึง เล่นซ้ำๆ ซัก 2-3 รอบก็วนกลับมาถึงกองถ่ายพอดี หรือถ้าเป็นงานจำเป็นจริงๆ ที่แทบจะต้องเล่าเรื่องบนรถ หรือต้องมีฉากอุบัติเหตุอะไรต่างๆ ทีมงานก็จะทำการริกรถ หรือเอารถที่ใช้เข้าฉากไปไว้บนรถใหญ่อีกที แล้วรถใหญ่ก็แล่นไป รถเล็กที่ใช้ทำงานก็สะดวกและควบคุมง่ายขึ้น จะปล่อยมือ หลับตา หรือเอาเท้าขับก็ยังได้ เพราะการควบคุมหลักอยู่ที่รถใหญ่ที่ติดริกอยู่ (ใครสนใจ ไปเสิร์ชหาดูในกูเกิลได้ พิมพ์คำว่า Car Rig เข้าไปก็จะได้เห็นริกหลากหลายแบบ)

อีเรื่องรถนี่ไม่ค่อยมีปัญหาหรอก ขับไม่เป็นก็เข็นกันไป ไม่อย่างนั้นก็ตัดภาพมาจอดหน้าคฤหาสน์ใหญ่ แล้วก้าวลงจากตัวรถก็เป็นอันเสร็จพิธี จุกๆ จิกๆ บ้างก็ถือว่ายังสบายๆ

หายนะแห่งการขับขี่ในการแสดงที่แท้จริงคือเรือและม้า

หนังหรือละครพีเรียดนี่มันก็ต้องเดินทางนะคุณ และในยุคที่ไม่มีรถนี่ ก็ต้องพึ่งเรือและม้าเป็นปฐม แต่อีสองอย่างนี่ก็ใช่จะใช้เป็นกันทุกคน ฉันนั้นโดนหัดพายเรือและขี่ม้ามาตั้งแต่เด็กเพราะเป็นชาวอ่างทองที่มีหน้าน้ำหลาก แถมพ่อยังเป็นทหารม้าเก่าที่ไม่ยอมเสียเชิงให้ลูกขี่ม้าไม่เป็น แต่พอเอาเข้าจริงก็ต้องมาหัดกันใหม่เวลาจะใช้งานจริงในการแสดง เพราะก็เหมือนกับทุกกิจกรรมในชีวิตที่พอมีกล้องจับอยู่ มันจะบวกความจุกจิกขึ้นมาอีกเท่าตัว

อะ เรือก่อน

คุณเคยได้ยินตำนานตอนสร้างภาพยนตร์เรื่อง Waterworld ของเควิน คอสท์เนอร์ไหม? ที่ว่าฉิบหายหลายร้อยล้านจนถอนทุนขึ้นไม่ได้ เจ๊งในเจ๊งจนเป็นประวัติการณ์ โดยสาเหตุหลักส่วนหนึ่งที่ทำให้งบแหกระเบิดไปขนาดนั้นก็เพราะการถ่ายทำบนเรือที่แล่นอยู่บนน้ำนี่แหละ

คือน้ำและลมเป็นตัวแทนของความเคลื่อนไหวไม่หยุดนิ่ง แต่สิ่งที่กองถ่ายต้องการคือความอยู่นิ่งๆ แล้วค่อยเคลื่อนไหวตอนที่ต้องการ ซึ่งเราทำแบบนั้นกับน้ำและลมไม่ได้

กว่าจะได้แต่ละฉากจึงประกอบไปด้วยความทุกข์ทรมานต่างๆ กัน ฉันยกตัวอย่างฉากตลาดน้ำก็แล้วกันนะนางเอกกับพี่เลี้ยงมาช้อปปิ้ง แล้วพายเรือสวนกับตัวร้าย

อะ ง่ายมากเลยนะ ถ้าเป็นการถ่ายในห้างสรรพสินค้า ก็เดินสวนไปสวนมา แอบหลบ แอบมองตามข้างเสา

แต่ทันทีที่เป็นตลาดน้ำ คุณก็ต้องหามนุษย์ผู้พายเรือเป็นมาเสียก่อน แล้วเรือนี่ก็ใช่ว่าจะพายกันได้ง่ายๆ อย่างตอนปีน้ำท่วมใหญ่กรุงเทพฯ นั่นที่คนตระหนกตกตื่นซื้อเรือกัน ก็เอามาพายไม่ได้อยู่ดี เน้นเอามาใส่ของแล้วเดินจูงกันเสียมากกว่า ซึ่งในละครจะมาจูงอย่างนั้นมันไม่ได้ คุณก็ต้องประกาศหาคนพายเรือเป็น หน้าไทยโบราณที่พร้อมจะมาพายเรือใส่กระจาดหมาก เครือกล้วย กะปิน้ำปลา ให้เต็มคุ้งน้ำ

เอ้า พี่เรือกะปิอยู่รอตรงนั้น เรือน้ำปลารออีกฝั่ง ถึงเวลาก็พายสวนกันนะพี่ ตะโกนขายของไปด้วย ส่วนพี่เครือกล้วยก็รับกล้วยจากบนฝั่งมาลงเรือ แล้วพายออกด้านซ้ายกล้อง ซึ่งจะสวนกับเรือนางเอกพอดี ส่วนพี่กระจาดหมาก พายตีคู่มากับตัวร้ายนะ พอเขาหยุดทำหน้ากรุ้มกริ่มใส่นางเอก พี่ก็พายเลยขึ้นไปนะ เข้าใจนะ

เอ้า เริ่ม

นับ 5-4-3….โอ๊ยยยย พี่น้ำปลา ยังไม่สองเลยจ้า จะออกมาทำไม อ่อ ลมแรง ไม่ได้พี่ หัวเรือมันเข้าเฟรม พี่ถอยเรือก่อน เร็วๆ ด้วย เอ้า เร็วไม่ได้อีกนี่หว่า เรือมันไม่มีเกียร์ถอยหลัง อะๆ ค่อยๆ

เอ้า นับ 5-4-3-2 เรือกะปิมา น้ำปลาสวน เอ้า ไปต่อที่พี่เครือกล้วย…

กล้วยตกน้ำ

โว้ยยยยยยยย ใครไปหากล้วยมาใหม่ที กล้วยหอมไม่ได้เฮ้ย ยุคนั้นยังไม่มี หาไม่ได้ฝ่ายอาร์ตลงไปงมเดี๋ยวนี้เลย กล้วยน้ำว้ายกเครือมันหาง่ายที่ไหน เอ้า เรือทุกลำพายกลับไปประจำที่จ้า เหมือนเดิมนะ คนส่งกล้วยก็ส่งดีๆ จับมั่นๆอย่าให้หล่นอีก

เอ้า นับ 5-4-3-2 กะปิมาถูกต้อง น้ำปลามาดีมาก พี่เครือกล้วยเริ่ดดดดด วางอย่างนั้นแล้วแจวออกมาเลย สวนกับนางเอกสวยงามมาก พี่กระจาดหมากก็…อ้าว เฮ้ย พี่กระจาดหมากกกกกกกกกกก

พี่จะแซงเข้าเรือตัวร้ายเขาก่อนทำไม ใช่ๆ คือต้องแชง แต่ต้องตีคู่มาก่อนไง พี่พายแบบช้าๆ ได้มะ พายแบบอีโคโนมิกอะ อะไรนะ มีแต่พายกับไม่พาย เอ๊ะพี่กวนตีนนะเนี่ย

ผ่านไปครึ่งวัน ยังไม่ได้ซักฉาก นี่ยังไม่ได้เปลี่ยนขนาดภาพ ยังไม่ได้รับหน้านางเอก ยังไม่ได้เข้าบทสนทนา ยังไม่ได้อะไรทั้งนั้นเลยนะว้อยยยยย

นี่ขนาดเรือชาวบ้านร้านตลาดชั้นสามัญยังยุบยับยิบย่อยขนาดนี้ พอเป็นเรือเจ้าพระยามหากษัตริย์นี่ยิ่งยากในยาก ยากแบบทึ้งกบาล ยากแบบผู้ช่วยในกองถ่ายโกรธกันพินาศไปหมด

อย่างตอนฉันถ่ายนเรศวร ภาคยุทธนาวี ก็ต้องมีการสร้างเรือหลวง เรือพระยาจีน ซึ่งก็ใหญ่เบ้อเร่อเบ้อร่าต้องเอาฝีพายจริงลงไปในนั้น หัดพายยกให้พร้อมกัน แต่ห้ามพายออกไปจริงๆ เพราะต้องขึงกรีนเป็นฉากหลังเพื่อเอาไปแมทช์ภาพกับคอมพิวเตอร์กราฟิกอีกที ทีมกล้องทีมไฟก็ต้องผูกพ่วงแพโยงจากถังสองร้อยลิตรแล้วตีกระดานปิด เพื่อจะโหลดของลงไปตั้งกล้อง ตั้งอุปกรณ์ได้ แพก็ใหญ่ เรือก็ใหญ่ จะหมุนซ้ายหมุนขวาแต่ละทีนี่เป็นโกลาหล ทีมเสียงก็ถือไมค์บูมไม่ได้ ด้วยว่าขนาดภาพนั้นกว้างเหลือหลายต้องใช้อุปกรณ์ติดตัวนักแสดง เอ้า พอเป็นย้อนอดีต ดันมีคนไม่ใส่เสื้อเสียอีก อะๆ ก็หาที่ซ่อนซุกไปจนได้ นักแสดงสามคนติดไมค์ครบ คนไม่ใส่เสื้อก็เหน็บขอบสนับเพลาเอาละกันนะ

เอ้า พร้อมถ่าย ฉิบหาย ไวร์เลสแบตหมด

เอ้า ก็ต้องถ่อแพเข้าไป ให้นักแสดงรื้อไมค์จากใต้ชุดเกราะอันประกอบไปด้วยเชนเมล หรือ เสื้อที่ตัดจากโซ่อย่างอ่อน และเกราะแข็งที่หล่อจากเรซินประกอบหนังและเครื่องตกแต่งต่างๆ ผ่านผ้านุ่งที่จับจีบกลีบกุหลาบเปลี่ยนแบตเสร็จก็ต้องกระทำการย้อนกลับกับตอนรื้อ คือต้องยัดมันผ่านเครื่องทรงทั้งหมดไปอีก ถอดๆ ใส่ๆ จนผ้าเบี้ยวเหี่ยวลู่ ใครถ่อแพไปรับฝ่ายเสื้อผ้ามาดูทีโว้ย ทำไมจีบเสื้อมันเละแบบนั้น เอ้า ทีมเสียงออก ทีมเสื้อผ้าออกจ้า พร้อมถ่ายจ้า

แดดเฟด ไฟทั้งสิ้นทั้งปวงที่จัดไว้คือใช้ไม่ได้ ต้องจัดไฟใหม่

เนี่ย แล้วมันจะไม่เป็นบ้าได้ยังไงคุณ ยังไม่รวมเรื่องหมอกระเรี่ยน้ำ ที่ต้องอาศัยแรงงานคนหิ้วปี๊บสุมกาบและเนื้อมะพร้าว วิ่งรอบโลเคชั่นให้เหมือนกรุ่นหมอกยะเยือกหนาว ทั้งที่ความจริงคือร้อนแฮ่กแสบตาชิบหาย ตีควันมาสวยๆ ลมพัดโฮกเดียวอีควันนั่นก็สลายหายวับ ต้องรอวิ่งกันใหม่วนไปอย่างนั้น เรื่องบท เรื่องมุมกล้อง เรื่องแอคติ้ง เรื่องช้างม้าวัวควาย

นี่เรายังไปไม่สุดทางนะคะ ตอนหน้าขอเชิญมาพบกับการขี่ม้าเข้าฉาก ที่โหด มัน ฮา และสูญเสียเลือดและมวลกระดูก รวมทั้งเสียประสาทไปไม่น้อยกว่าพาหนะอื่นๆ ได้ที่นี่จ้ะ

Illustration by Waragorn Keeranan

You might also like

---

“จ่ายค่าบัวลอยให้พี่ด้วยครับ ขอสองร้อยเอาไปทำบุญลงไอจีค่ะ” ว่าด้วยเงินทองในกองถ่าย

19 December 2018

สวยต้องสู้

4 October 2017

คนกอง เดอะ ซีรีส์ : ว่าด้วยความชุลมุนวุ่นวายของฝ่ายเสื้อผ้า หน้า ผม

17 May 2017

คนกอง เดอะ ซีรีส์ : ว่าด้วยฝ่ายประสานงาน และผู้ช่วยหลากชั้นวรรณะ

31 May 2017