หลากพิธีกรรมในกองถ่าย ขอให้วันนี้กองราบรื่นดี สาธุ

วันนี้ฉันมากองถ่ายค่ะ ก็มาตามเวลานัดปกตินี่แหละ กินข้าว แต่งหน้า ทำผมตามกระบวนการครบทุกสิ่งอย่าง แต่ไม่ได้ถ่าย (ศัพท์เทคนิคในวงการเราเรียกว่า ‘ว่าว’ ค่ะ)

ประเทศเขตร้อนชื้นอย่างเรา อุปสรรคหนักสุดๆ สำหรับกองถ่ายก็คือฝน ร้อนนั้นยังทำงานได้ หนาวก็ยังทำงานได้ แต่ฝนตกนี่คือความวงแตกที่แท้จริง ต่อให้ตกจนหยุดไปแล้ว บางทีก็ทำงานต่อไม่ได้ เพราะพื้นเละเทะเฉอะแฉะ จะเอาตัวละครไปนั่งพลอดรักกันก็ดูปุเลี่ยนชอบกลอยู่

แต่จะหยุดพักกองรอหน้าฝนหมด ก็ไม่เป็นอันทำมาหากินค่ะ กองถ่ายนั้นคือเครื่องจักรผลิตงานที่ต้องสร้างผลงานออกมาสม่ำเสมอ ไม่หวั่นแม้วันมามาก

ก็แล้วจะทำยังไง ในเมื่อเราสั่งฝนสั่งฟ้าไม่ได้ คำตอบมีเพียงหนึ่งเดียว

คือการมูเตลูค่ะ

สารภาพกันตรงนี้เลยว่าฉันไม่รู้ว่าทำไมอยู่ๆ วันหนึ่งจึงมีการใช้คำว่า ‘มูเตลู’ มาแทนกิจกรรมเชิงจิตวิญญาณต่างๆ

คุ้นๆ ว่าเหมือนจะเริ่มมาจากพี่น้องสายสวยงามช่างหน้าช่างผมก่อน ที่เวลามีงานวัดแขกไหว้พระแม่อุมา ก็พร้อมใจกันถ่ายรูปติดแฮชแทคกันระงมไป ว่ามากระทำการมูเตลูกันนะคะทุกคน หลังจากนั้น คำนี้ก็แพร่หลายไปถึงงานบุญแทบจะทุกชนิดของชาวกอง ตั้งแต่กฐินผ้าป่า ไปจนถึงการอาบแสงพระจันทร์เต็มดวง

งานศิลปะนั้นอาศัยแรงบันดาลใจอยู่เสมอ ซึ่งที่มาของแรงที่จะบันดาลใจได้นั้นก็มีตั้งแต่บิลค่าน้ำค่าไฟ ไปจนถึงค่ากระเป๋าแบรนด์เนม

 

แต่การจะสร้างแรงบันดาลใจกันทุกวันทุกวันนั้นมันเหนื่อยนะคุณ การทำตัวให้สดชื่นชุ่มฉ่ำออกไปผจญภัยหน้ากองทั้งที่นอนน้อย กินไม่เป็นเวลา ทะเลาะกับข้างบ้าน แมวติดสัดนั้นเป็นเรื่องท้อใจและเกินกว่าจะควบคุมได้ด้วยเวลาอันน้อยนิดที่พวกเรามี

เหล่าชาวกองส่วนใหญ่จึงมักจะมีความเชื่อและพิธีกรรมส่วนตัวเล็กๆ ไปด้วย เพื่อสร้างแรง สร้างความราบรื่นและความฮึกเหิม

เรื่องบอกบุญ ทำบุญนี่ชาวเราถนัดนัก งานกฐินผ้าป่านี่รับซองใส่ซองกันเป็นว่าเล่น แถมบางทีอัพเกรดเป็นประธานขึ้นมาทั้งที่ไม่ได้เรียนจบสายบริหารจัดการ แต่ได้เป็นคุณเป็นท่านมียศตำแหน่งในใบกฐิน ก็ควักกันหน้าซีด แทบจะขอตัวไปนับถือศาสนาเบคอนเลยก็ยังมี แต่เพราะรู้สึกว่าเวลาเราไม่ค่อยจะเสถียรอย่างชาวบ้าน ใครมาบอกบุญถึงที่นี่ก็รับกันไว้ก่อนเสียเป็นส่วนใหญ่

และถ้าจะถามว่าพวกเราจริงจังกับพิธีกรรมแค่ไหนน่ะหรือ?

ตั้งแต่เดินเข้ากองนี่ก็จะได้กลิ่นธูปควันเทียนลอยมาแต่ไกล จากการจัดการของแผนกประสานงานสิ่งลี้ลับ ซึ่งต้องรับผิดชอบจำนวนธูปที่จุดไหว้ ว่าจะต้องใช้กี่ดอก ต้องสื่อสารกระทำข้อตกลงกับสิบหกชั้นฟ้า สิบห้าชั้นดินอย่างไร เจ้าที่แถวนี้ชอบอะไร ของคาวหรือหวาน ตั้งของไหว้ทิศไหน ธูปหมดแล้วต้องไปเสสังฯลาข้าวมากินต่อหรือปล่อยเป็นทานตรงสามแยกหรือไม่ คืนนี้ถ้าพระจันทร์เต็มดวงอย่าลืมเอาชุดนักแสดงกับบทมาอาบแสงจันทร์ด้วย ฟ้าเปิดทางสะดวกจะได้ทำงานราบรื่น เอ้าใครไปพาผู้กำกับมาที จะเป็นฝรั่ง เป็นจีน เป็นแขกก็เลี่ยงไม่ได้ ต้องมาแสดงตัวความเป็นหัวเรือใหญ่ของทีมงาน ออกหน้าไหว้สาเสียให้ชัดเจน

พิธีกรรมเหล่านี้รวมไปถึงข้อกำหนดเฉพาะของนักแสดงด้วย เช่นฉันนี่ที่เคยถูกจัดแจงให้ใส่แต่ถุงเท้าสีขาวเท่านั้น ตลอดการแสดงภาพยนตร์เรื่องหนึ่งเพื่อความปลอดภัยทางจิตวิญญาณ หรือตอนถ่ายนางนากที่ฉันต้องจุดธูปไหว้ทีละ 2 ดอกให้คนงงใจ ว่าจะหนึ่งก็ไม่หนึ่ง จะสามก็ไม่สามแบบนี้คืออะไร ก็ต้องมาเฉลยกันว่าหนึ่งดอกเพื่อไหว้ย่านาก อีกหนึ่งดอกคือไหว้ลูกย่า และที่เห็นในหนังเรียกกันไอ้แดง ไอ้แดงนั้น ที่แท้แล้ว จากการสื่อสารระดับสูงเกินเรตินาตาเราจะมองเห็น ไอ้แดงที่เรียกนั้นเป็นเด็กผู้หญิง ไม่ใช่เด็กผู้ชายอย่างที่มักจะเข้าใจกัน จะสื่อสารกับน้องก็ต้องคะขา หรือซื้อชุดเด็กผู้หญิง ตุ๊กตุ่นตุ๊กตาให้เหมาะกับเพศและวัย จะซื้อกันดั้มหรือมีดดาบให้เป็นไม่เหมาะไม่ควร

ข้อปฏิบัติและพิธีนี้ยังลุกลามไปถึงเรื่องกำหนดยากอย่างดินฟ้าอากาศ ฉันเคยไปกองถ่ายต่างประเทศมาบ้างส่วนใหญ่ก็จะดูพยากรณ์อากาศกันเป็นหลัก ดูเวลาพระอาทิตย์ขึ้นและตกรวมถึงสภาพอากาศ เพื่อการบริหารจัดการกองถ่ายและวางซีนได้อย่างเหมาะสม จะมีแปลกขึ้นมาหน่อยก็ตรงประเทศอินโดนีเซียเพื่อนบ้านชาวเอเชียร้อนชื้นของเรา ที่อากาศแปรปรวนง่ายยิ่งกว่าใจหญิงช่วงมีเมนส์ ฝนแปดแดดสี่อย่างบ้านเรานี่ต้องเขินกันเลยทีเดียวเมื่อไปเจอฝนสิบแปดแดดสิบหกได้ภายในวันเดียวกันที่ประเทศเขา เมื่อเป็นอย่างนี้ เจ้ากรมการสื่อสารทางวิญญาณและงานพิธีชาวอินโดนีเซีย ก็จะมีทางออกด้วยการจ้างผู้ชำนาญการพิเศษมานั่งอยู่ในกองถ่าย นั่งไปเฉยๆ นั่นแหละ เราเรียกเขาผู้มานั่งเฉยๆ นั้นว่า ‘เรน แมน’ แต่ไม่ใช่เรน แมนอย่างในหนังที่ดัสติน ฮอฟแมนเล่น แต่เป็นเรนแมนเชิงสัญลักษณ์ประหนึ่งตุ๊กตาไล่ฝนของอิกคิวซัง ที่แค่มีชายผู้นี้ปรากฏตัวอยู่บริเวณใด ฝนฟ้าก็จะไม่ตกลงมาต้องกองถ่ายให้วุ่นวาย อาชีพนี้เป็นอาชีพจริงจัง และเรนแมนคนดังๆ ที่ทำสถิติน็อคฝนได้ชะงัดยิ่งกว่าปาเกียวจะคิวฮอตมาก เพราะกองถ่ายทุกกอง ทั้งหนัง ละคร โฆษณา จะรุมตบตีแย่งชิงตัวเขาเอามาไว้ในกอง เป็นสัญลักษณ์สร้างความอุ่นใจให้ทีมงานถ้วนหน้า ว่าวันนี้งานเสร็จแน่นอน ไม่ต้องห่วงว่าฝนจะตกลงมาพังกองให้พินาศไปเสียก่อน

ส่วนเรนแมนชาวไทยที่ฉันแปลกใจทุกครั้งว่าขอฟ้าสั่งฝนได้ชะงัดอย่างยิ่งคือหม่อมเจ้าชาตรีเฉลิม ยุคล หรือท่านมุ้ยนี่แหละค่ะ

ชะงัดถึงขั้นว่า บางวันที่ถ่ายฉากรบด้วยกองสอง (คือใช้ทีมงานและผู้กำกับอีกชุดหนึ่งมาเก็บรายละเอียดฉากใหญ่ในมุมอื่นๆ แทนท่าน) ท่านมุ้ยไม่ได้มากองถ่าย แต่เห็นฝนตั้งเค้ามามืดๆ ก็เป็นอันต้องเอารถตู้ออกไปเชิญท่านมาหน้ากอง ให้จุดธูป 16 ดอกไหว้กลางแจ้ง แล้วฝนที่ตั้งเค้าก็จะได้แต่ตั้งอยู่อย่างนั้น รอบๆ กองถ่ายที่ตกถล่มน้ำท่วม จนดาราที่กำลังเดินทางมากองถ่ายถึงขั้นโทรมาถาม ว่าตั้งกองทำงานกันได้จริงหรือ เพราะขับรถมานี่ฝนตกสนั่นมาตลอดทาง ก็ต้องยกโทรศัพท์ถ่ายภาพส่งไปให้ดู ว่าตรงกองที่เราอยู่กันนี่แค่ฟ้ามืดไปหน่อยเดียวจริงๆ จ้ะ ด้วยอภินิหารของท่านมุ้ย จนทำเอาท่านบ่นอยู่เหมือนกัน ว่าเห็นท่านเป็นห้องพระไปได้ จะเอาอะไรก็มาไหว้ที

แล้วกองประชาชนสามัญที่ไม่มีท่านมุ้ยจะทำอย่างไร

อ้าววววววว มันมีวิธีอยู่เหมือนกันนะคุณ อย่าถามฉันว่ามันเริ่มมาจากไหน อย่าถามฉันว่าเพราะอะไร เพราะถามไปฉันก็ตอบไม่ได้ ว่าปริศนากางเกงในแดงไล่ฝนนี่มันมีต้นตอมาจากไหน แต่เห็นก็ยอมรับมาทำกันเป็นล่ำเป็นสัน ด้วยการซื้อกางเกงในชาย (ต้องกางเกงในชายเท่านั้นด้วยนะ) ทรงคลาสสิก ไม่ใช่อย่างขาสั้นบ็อกเซอร์ ขอเป็นสีแดงเท่านั้น เอามาแขวนไว้กับขาตั้งไฟ แล้วชักเชิดขึ้นไปให้สูงที่สุด ถ้าแตะขอบฟ้าได้อย่างพี่ตูนว่าก็จะดีเลิศ และวางไว้ในมุมที่เลือกเฟ้นและประชุมกันมาแล้วเป็นอย่างดี ว่ามุมนี้จะไม่ถูกรบกวนจากการย้ายฉากไปมากางเกงในของเราจะได้อยู่อย่างสงบ โบกโบยไปมาน้อยๆ จากแรงลม ทำหน้าที่ปัดเป่าเมฆฝนให้ลอยไปห่างๆ กองถ่าย

อัตราความสำเร็จของวิธีมูเตลูกางเกงในนี้อยู่ที่เกินห้าสิบเปอร์เซ็นต์ขึ้นไป ดังนั้นจึงเกิดการแพร่หลาย จนกลายเป็นสัญลักษณ์กองถ่ายได้ดียิ่งกว่ารถปั่นไฟ ว่าถ้าเห็นกางเกงในแดงสะบัดพัดพริ้วอยู่ตรงไหน เป็นอันเข้าใจตรงกันได้นะคะ ว่ามีกองถ่ายอยู่ที่นั่น

ว่าแต่ทำไมกองนี้ฝนตกได้ยะ

ใครก็ได้ ไปซื้อกางเกงในแดงมาเร็ว!!!

Illustration by Waragorn Keeranan

You might also like

---

แม่มด ความรัก และการทำนาย ส่อง 5 ความเชื่อเรื่องโชคลาง ที่มี ‘แมวดำ’ เป็นหัวใจสำคัญ

14 July 2023

หัวเราะทั้งโรงเรียน ร้องเหมียวทั้งอาราม สำรวจ ‘Mass hysteria’ มีอะไรซ่อนในการอุปาทานหมู่

8 March 2023

ความเชื่อเหนือธรรมชาติ กับนักการปกครองไทย

22 July 2019

ความเสียเลือดเสียเนื้อมิใช่เบาของการขี่ม้าเข้าฉาก

28 March 2018