หวยกับคนไทยนี่เป็นของคู่กันมาตั้งแต่ผมจำความได้ ไม่รู้เหมือนกันว่าในต่างประเทศคนเขาบ้าหวยกันขนาดนี้ไหม
ในฐานะของคนที่ทำเพจคณิตศาสตร์อย่างที่ควรจะเป็นมาได้สองปีกว่าๆ หัวข้อที่โพสต์ทีไรก็มีคนสนใจเยอะทุกทีก็คือหวยนี่แหละ ซึ่งก็ยังไม่รวมคำถามและข้อความใน inbox ที่ถามกันเข้ามาทุกครั้งเวลาเกิดเรื่องอะไร อย่างงวดที่แล้วที่ออกเลข 00 ไปก็มีคนทักมาถาม หลายเรื่องก็เคยเขียนอธิบายไว้บ้างแล้วในเพจ แต่ครั้งนี้จะขอรวบตอบทุกคำถามให้กระจ่างไปเลยแล้วกัน
หวยสุ่มจริงไหม หรือจริง ๆ แล้วมันมีแพทเทิร์น?
คำถามนี้น่าจะเป็นคำถามที่สำคัญที่สุด เพราะเนื่องจากว่าถ้าหวยมันมีแพทเทิร์น ก็แปลว่าเราสามารถทำนายได้ และเมื่อทำนายได้ ก็แปลว่าแก่นสำคัญของการเล่นหวยที่ว่าไม่มีใครรู้ว่ามันจะออกอะไรก็จะถูกทำลายไปในทันที ในมุมมองของนักคณิตศาสตร์ การจะบอกว่าอะไรสุ่มจริงหรือสุ่มไม่จริงนั้นยากมาก เอาแค่คำว่าสุ่มหมายถึงอะไรก็เป็นข้อถกเถียงกันในระดับปรัชญาคณิตศาสตร์แล้ว
แต่สิ่งที่คณิตศาสตร์พอจะชี้ลงไปได้ก็คือ สิ่งนี้ดูค่อยไม่เหมือนการสุ่มเลยแฮะ เช่น ถ้าโยนเหรียญที่ยุติธรรมอันหนึ่ง 100 ครั้ง แล้วผลที่ออกมาเป็นหัวสลับก้อยสลับหัวแบบนี้ไปเรื่อยๆ หมดเลย คือโอกาสที่มันจะเกิดแบบนี้มันก็มีแหละ แต่มันก็มีกลิ่นตุๆ ว่าอาจจะไม่ได้สุ่มจริงๆ หรือเปล่า ด้วยความสงสัยนี้ ผมจึงได้ลองเอาเลขท้ายสองตัวย้อนหลัง 300 งวดไปทดสอบความสุ่มดูแล ก็พบว่าทุกอย่างดูปกติดี ไม่ได้มีสัญญาณอะไรน่าสงสัย ใครที่สนใจว่าผมทดสอบยังไงก็ลองไปดูได้จากโพสต์นี้เลย
เลขสวยๆ โอกาสออกมันน้อย ไม่มีใครซื้อหรอก?
ทีนี้ ถ้าเราเชื่อแล้วว่าหวยมันสุ่มจริงๆ สิ่งที่เราต้องรู้ก็คือ เลขทุกเลขมีโอกาสออกเท่าไร อย่างเลขท้ายสองตัว โอกาสออก 00 นั้นเท่ากับ 1/100 ซึ่งเท่ากับโอกาสที่จะออก 23 หรือ 86 หรือ 92 นั่นแหละ ก็ 1/100 เหมือนกันหมด หรือโอกาสที่รางวัลที่หนึ่งจะออก 999999 นั้นก็เท่ากับโอกาสที่มันจะออก 284178 นั่นแหละ
แต่สาเหตุที่เราชอบคิดว่าเลขสวยๆ น่าจะออกยาก เพราะเราดันไปมองแยกเป็นสองกลุ่ม คือกลุ่มเลขสวย กับกลุ่มเลขไม่สวย ซึ่งแน่นอนว่ากลุ่มเลขสวยมันมีน้อยกว่ากลุ่มเลขที่สวย ดังนั้นโอกาสที่หวยจะออกเป็นสักเลขในกลุ่มเลขสวยจึงน้อยกว่าโอกาสที่หวยจะออกสักเลขในกลุ่มเลขไม่สวย ก็เลขไม่สวยมันมีตั้งเยอะตั้งแยะนี่นา
เลขนี้ยังไม่เคยออกเลย ซื้อดีกว่า?
นอกจากจะสุ่มแล้ว หวยมันไม่มีความทรงจำด้วย คำว่าไม่มีความทรงจำนี่เป็นศัพท์คณิตศาสตร์ ที่เอาไว้ใช้พูดถึงการสุ่มอย่างต่อเนื่องที่ผลการสุ่มในคราวก่อนไม่ได้มีผลต่อผลการสุ่มในคราวนี้ ก็คือหวยมันจำไม่ได้ว่ามันเคยออกอะไรไปแล้วบ้าง แค่ครั้งที่แล้วมันออกอะไรหวยมันยังไม่รู้เลย ก็เหมือนกับการโยนเหรียญที่ยุติธรรมไปแล้ว 9 ครั้ง ถึงมันจะออกหัวหมดเลยทั้ง 9 ครั้ง ครั้งสุดท้ายมันก็อาจจะออกหัวหรือก้อยก็ได้ แต่อันนี้พูดถึงกรณีที่เหรียญยุติธรรมจริงๆ ซึ่งหวยก็ไม่ต่างกัน ไม่ว่าจะเคยออกอะไรไปแล้วเยอะน้อยแค่ไหน หวยมันก็ออกใหม่ทุกครั้ง
เพราะฉะนั้นไอเดียที่ว่างวดนี้ยังไม่ถูก งวดหน้าซื้อเลขเดิมดีกว่า ตามเลขเดิมไปเรื่อย ๆ ดีกว่าหนีกันไปกันมาก็ไม่เวิร์คอีกเช่นกัน หมายถึงว่า จะตามซื้อเลขเดิม หรือเปลี่ยนไปลุ้นเลขใหม่ โอกาสถูกมันก็คือ 1/100 เท่ากัน ก็บอกแล้วว่าหวยมันไม่มีความทรงจำ
งวดนี้เฉียดไปนิดเดียวเอง แสดงว่าใกล้แล้ว ซื้ออีกงวดสองงวดก็ถูกแล้ว?
แม้ว่าหวยจะเป็นตัวเลข แต่ในโลกของหวยไม่มีคำว่าเฉียด อันนี้ไม่นับรางวัลเลขใกล้เคียง แล้วก็พูดถึงแค่หวยบนดินที่ถูกกฎหมายนะฮะ หวยอื่นๆ ขอละไว้ในฐานที่ไม่เข้าใจแล้วกัน คือปกติเราอาจจะคุ้นเคยกับการเปรียบเทียบความใกล้ของตัวเลขต่าง ๆ เช่น 15 นั้นใกล้กับ 16 มากกว่า 20 แต่เนื่องจากตัวเลขหวยมันไม่ใช่ปริมาณ ดังนั้นเราจึงเปรียบเทียบมันแบบนั้นไม่ได้ ไม่ว่าจะใช้วิธีวัดความใกล้ไกลแบบไหน มันมีแค่ถูก กับไม่ถูก
แต่ความน่าสนใจของเรื่องนี้ก็คือ คนเลขหวยส่วนใหญ่วัดความใกล้ถูกจากจำนวนหลักที่พลาดไป เช่นถ้าหวยออก 145 แล้วเราซื้อ 165 ก็จะถือว่าเฉียด ยิ่งถ้าซื้อ 154 จะแปลว่าเฉียดมากมาก การคิดแบบนี้จะทำให้ในแต่ละงวดมีเลขที่เฉียดถูกหวยเยอะมาก ผมเคยคำนวณไว้ในโพสต์หนึ่งของเพจว่าโอกาสที่ใครจะคนจะเกือบถูกเลขท้ายสองตัวนั้นสูงถึง 20% เลย ซึ่งนี่อาจจะเป็นสาเหตุที่หลายคนยังคงมีหวังกับวงการนี้ต่อไป แม้จะไม่เคยถูกหวยเลยสักงวดก็ตาม ใครสนใจอ่านเรื่องนี้เต็ม ๆ สามารถไปดูได้ที่โพสต์นี้เลย
สรุปว่าโอกาสถูกหวยมันน้อยจริงเหรอ ทำไมเห็นเขาถูกหวยกันเยอะแยะเลยล่ะ?
คำตอบง่ายๆ ก็คือ เพราะเราสนใจแต่คนที่เขาถูกหวย คือยังไงทุกงวดมันก็ต้องมีคนถูกบ้างอยู่แล้ว คำถามคือกี่คน จากทั้งหมดกี่คน แล้วบางคนเขาซื้อมาทั้งชีวิต งวดละกี่ใบก็ไม่รู้ เพิ่งถูกงวดแรก ในทางสถิติสิ่งนี้เรียกว่า bias sampling ฮะ ก็เหมือนที่เราหงุดหงิดว่าวันไหนซักผ้าแล้วฝนตกตลอดนั่นแหละ คือจริง ๆ แล้วมันมีวันอีกมากมายที่เราซักผ้าแล้วฝนไม่ตก หรือวันที่ฝนตกทั้งที่ไม่ได้ซักผ้า แต่วันพวกนั้นมันปกติ เราก็เลยไม่ได้สนใจจำ มัวแต่ไปจำแต่วันแย่ ๆ คนถูกหวยก็เหมือนกัน พอเราสนใจแต่คนที่เขาถูก มันก็มีแรงฮึดว่าสักวันต้องเป็นวันของเราบ้าง อะไรประมาณนี้
ที่เขียนทั้งหมดนี้ไม่ใช่ว่าแอนตี้การซื้อหวย หรือกำลังว่าอะไรคนที่ซื้อหวย ชีวิตมันต้องมีความหวัง ผมเข้าใจ ไม่ใช่ว่าผมไม่เคยซื้อเลยซักหน่อย แต่นั่นแหละ สุดท้ายการซื้อหวยมันก็คือการพนันอย่างหนึ่ง การเสี่ยงกับมันอย่างเข้าใจ รู้ว่าอะไรเป็นอะไร และรู้ตัวว่ากำลังทำอะไรอยู่ สิ่งนี้ต่างหากที่สำคัญ