พูดถึง ‘เกม’ หรือ ‘การ์ตูน’ ทีไร ผู้ใหญ่ก็พร้อมจะแปะป้ายว่าเป็นเรื่องสำหรับเด็กแล้วก็ไร้สาระทั้งนั้น เราขอยืนยันเป็นรอบที่ 843 ว่าเรื่องเหล่านี้ไม่เคยเป็นเรื่องของเด็กเลย ที่สำคัญ การ์ตูนและเกมไปไกลกว่านั้นมาก
หลายมหาวิทยาลัยทั้งในไทยและต่างประเทศ มีการเปิดสอนวิชาเกี่ยวกับการออกแบบเกม การเขียนการ์ตูนและทำงานอนิเมชั่นกันแล้ว อีกหลายมหาวิทยาลัยทั่วโลกเช่นกัน ที่มีวิชาเกมและการ์ตูนศึกษากันแบบจริงจังเว่อร์
คลาสสาวน้อยเวทมนตร์ ‘Mahou Shoujo’ ที่ University of South Carolina
สาวน้อยเวทยมนตร์มาโดกะ / animenewsnetwork.com
สาวน้อยเวทมนตร์ หรือ Mahou Shoujo (魔法少女) หมายถึงการ์ตูนที่มีแนวเรื่องเกี่ยวกับสาวน้อยที่มีความสามารถแปลงร่างในเหตุการณ์ต่างๆ เพื่อต่อสู้กับเหล่าร้าย หลายคนที่ติดตามการ์ตูนแนวนี้คงรู้อยู่แล้วว่าเป็นการ์ตูนที่เล่าปัญหาสังคมแต่ฉาบหน้าด้วยสีลูกกวาดขั้นสุดเท่านั้น และเมื่อต้นปีที่ผ่านมานี้เอง มีนักศึกษาคนหนึ่งจาก University of South Carolina บอกเล่าว่าคลาสเรียนวิชาภาษาอังกฤษในมหาวิทยาลัยของเขา มีการสอนหัวข้อเฉพาะเกี่ยวกับสาวน้อยเวทมนตร์ ทั้งความเข้าใจพื้นฐาน, ความเป็นเฟมินิสต์ในการ์ตูน, รวมถึงเรื่องการเมืองที่แฝงอยู่ในการ์ตูนแนวนี้ โดยนักศึกษาจะต้องเขียนบทความให้ถูกต้องตามหลักภาษาอังกฤษ (อันเป็นวิชาพื้นฐานของวิชานี้) ด้วย
วิชา Intro to Starcraf ที่ New York University
Starcraft 2 ที่ไม่เป็นแค่เกมเล่นที่บ้านเป็น eSports ที่ได้รับความนิยม / redbull.com
งานวิจัยหลายชิ้นแสดงให้เห็นว่าการเล่นเกม Stacraft จะช่วยให้ประสาทสัมผัสของแต่ละบุคคลดียิ่งขึ้น และนักเล่นเกมชาวเกาหลีใต้ก็ทำให้เห็นว่าเกมนี้สามารถเล่นเป็นอาชีพได้ New York University จึงเปิดสอนวิชา ‘Intro to Starcraft’ เป็นวิชาที่จะสั่งสอนให้ผู้เข้าเรียนได้เข้าใจถึงโลกในเกม Stacraft ได้มากขึ้น ทั้งวิธีการเล่นพื้นฐาน ยาวไปจนถึงเคล็ดการเดินทัพแบบละเอียดยิบระดับมืออาชีพ ในวิชายังสอนให้เข้าใจการคิดวิเคราะห์แบบละเอียด ว่าผู้เล่นควรใช้วิธีการคิดแบบใดในสถานการณ์ในเกม ที่มหาวิทยาลัยสอนลงลึกกันขนาดนี้เพราะเขาต้องการให้คุณเข้าใจโลกของ eSports ว่าทำไมผู้เล่น Starcraft ถึงดูมีความชำนาญการที่หาไม่ได้จากอาชีพอื่นๆ
วิชา Zombies in Popular Media ที่ Columbia College Chicago และ University of Baltimore
Zombie School: A Survival Guide / sawstoncinema.org.uk
หนังก็มี ซีรีส์ก็มา การ์ตูนก็แยะ เกมก็มีเยอะ ผีดิบไร้สติไล่กินสมองคน กลายเป็นเรื่องป็อปๆ ไม่ว่าจะโลกฝั่งตะวันตกหรือฝั่งเอเซียก็ตาม ที่มหาวิทยาลัยในอเมริกาถึงสองสถาบันอย่าง Columbia College Chicago และ University of Baltimore จึงเปิดสอนวิชา Zombies in Popular Media วิชาย่อยในสาขาวิชาภาษาอังกฤษที่พร้อมสอนให้ผู้ศึกษาเข้าใจมากขึ้นว่า ซอมบี้ มีที่มาที่ไปอย่างไร ทำไมมันถึงฮิต อย่างเกมดัง Left 4 Dead, Doom, Dead Rising หรือ Resident Evil ก็ฮิตจนใครๆ ก็รู้จัก วิชานี้เลยมาคุยกันต่อว่าเกมไหนที่เล่าเรื่องนี้สนุก หนังเรื่องนี้เล่าสมจริง แต่ เฮ้ เราไม่ได้เรียนกันแค่วิธีการฟาดซอมบี้ให้ตาย อาจารย์ของคลาสนี้ยังสอนถึงมุมมองเชิงประวัติศาสตร์และเชิงปรัชญา ว่าทำไมโลกถึงรักซอมบี้และซอมบี้สอนความเป็นมนุษยธรรมให้กับผู้ชมอย่างไรบ้าง
คลาสที่ต้องดูอนิเมชั่นสัปดาห์ละ 20 ตอน ที่ Kindai University
nihongonobaka.com
วัฒนธรรมโอตาคุ เป็นสินค้าที่สำคัญมากๆ อย่างหนึ่งของประเทศญี่ปุ่นไปแล้ว มหาวิทยาลัยคินได (Kindai University) น่าจะเห็นความสำคัญของเรื่องนี้ จึงมีการเปลี่ยนคลาสเรียนทฤษฎีมัลติมิเดียเบื้องต้นตัวหนึ่งที่ระบุละเอียดยิบๆ ว่าคลาสเรียนนี้จะสอนให้คุณรู้เข้าใจและวิเคราะห์อนิเมชั่นทั้งยุคเก่าแบบกันดั้ม จนถึงยุคใหม่แแบบ Psycho-Pass ทั้งยังลงรายละเอียดไว้ว่าผู้เข้าเรียนควรจะเข้าใจคำศัพท์ที่โอตาคุและฟุโจชิใช้งานกัน และต้องดูอนิเมชั่นสัปดาห์ละ 20 ตอน อ่านการ์ตูนหรือหนังสือสายนี้เดือนละ 10 เล่ม เป็นอย่างน้อย ฟังดูเหมือนเป็นฝันดีของเด็กติดการ์ตูนอยู่ไม่น้อย แต่ว่าวิชานี้ แบ่งสัดส่วนคะแนนเป็นรายงาน 50% กับการสอบ 50% ซึ่งคิดว่าไม่ใช่เรื่องง่ายที่จะผ่านด่านวิชานี้ไป
วิชา Pokemon GO ที่ Salford University
fanpop.com
อีกหนึ่งเกมที่เป็นปรากฏการณ์ไปทั่วทั้งโลกมาแล้ว และหลายมหาวิทยาลัยในโลกก็สอนเกี่ยวกับวิชานี้ อย่างปีก่อน Salford University ที่อังกฤษก็บอกว่าพวกเขามีวิชา Pokemon GO มาสอน ไม่ใช่ว่าเล่นเกมไปเดินเรียนไปนะ ทางมหาวิทยาลัยระบุไว้ว่าเป็นการสอนเรื่องจริยธรรม การทำงานเป็นทีม การเข้าสังคม จากการเล่นเกมนี้ ทั้งนี้นี่ก็ไม่ใช่ครั้งแรกที่มีวิชาเกี่ยวกับโปเกมอน ย้อนกลับไปเมื่อหลายปีก่อนในโครงการ DeCal ของ University of California ที่เปิดให้นักศึกษาเสนอวิชาขึ้นมาเองได้ ก็เคยเปิดคอร์สวิชาโปเกมอนที่เจาะลึกจักรวาลโปเกมอน ทั้งมิติวิทยาศาสตร์ และฝั่งแฟนๆ ว่ามีปัจจัยอะไรที่ทำให้ทั้งเด็กทั้งผู้ใหญ่ติดใจเกมนี้ น่าสนใจนะ
วิชาปรัชญากับการ์ตูน คณะอักษรศาสตร์ มหาวิทยาลัยศิลปากร
อาจารย์บุญส่ง ชัยสิงห์กานานนท์ (ขวา) ผู้สอนวิชา ปรัชญากับการ์ตูน / thaipbs.or.th
คุยเรื่องเมืองนอกเมืองนากันมาเยอะ ในไทยเองก็มีวิชาที่หยิบเอาการ์ตูนมาสอนเหมือนกันนะ อย่าง วิชา ปรัชญากับการ์ตูน ของ ‘อาจารย์บุญส่ง ชัยสิงห์กานานนท์’ ภาควิชาปรัชญา คณะอักษรศาสตร์ มหาวิทยาลัยศิลปากร อาจารย์มองเห็นว่าการ์ตูนนั้นอยู่ใกล้ตัวนักศึกษามากกว่าหนังสือเล่มอื่นๆ และการ์ตูนเองก็เป็นวรรณกรรมที่จำลองสถานการณ์สังคม หรือสร้างสังคมสมมติได้ง่ายดายกว่า อาจารย์ไม่ได้หยิบแค่เรื่องคลาสสิคอย่าง ‘ฮิโนะโทริ’ หรือ ‘แบล็คแจ็ค’ มาสอนเท่านั้น การ์ตูนใหม่ๆ อย่าง ‘กินทามะ’ หรือ ‘สาวน้อยเวทมนตร์มาโดกะ’ (กินทามะจะคุยเรื่องปรัชญาของชาวญี่ปุ่นในยุคเมจิที่ต่างจากปัจจุบัน ส่วนสาวน้อยเวทมนตร์มาโดกะเป็นการบิดมุมมองของสาวน้อยเวทมนตร์ เป็นอาทิ) หรือแม้แต่การ์ตูนฝั่งตะวันตกอาจารย์ก็หยิบยกมาให้นักศึกษาถกกัน แถมอาจารย์ยังเปิดโอกาสให้นักศึกษาเสนอหัวข้อและการ์ตูนที่อยากให้นำมาสอนในวิชานี้อีกด้วย
นอกจากวิชาทั้ง 6 ที่เราหยิบยกมา ก็ยังมีวิชาอื่นๆ อีกมากที่หยิบเอาวัฒนธรรมป๊อปมาศึกษาเจาะลึก ในไทยเอง แต่ละปีก็มีวิทยานิพนธ์และงานวิจัยที่หยิกเอาสื่อบันเทิงมาศึกษาอยู่มาก
ดังนั้น การที่เราจะบอกว่าสิ่งใด ‘ไร้สาระ’ นั้น ขึ้นอยู่กับว่าเราจะสามารถหยิบเอา ‘สาระ’ จากสื่อนั้นๆ ออกมาได้ขนาดไหนต่างหาก
อ้างอิงข้อมูลจาก
New York University
IT Media
ศิลป์สโมสร : ห้องเรียนวิชาปรัชญาจากการ์ตูน (2 ก.ย. 58)
